Kniga-Online.club
» » » » Гавриил Троепольский - Белы Бiм Чорнае вуха (на белорусском языке)

Гавриил Троепольский - Белы Бiм Чорнае вуха (на белорусском языке)

Читать бесплатно Гавриил Троепольский - Белы Бiм Чорнае вуха (на белорусском языке). Жанр: Русская классическая проза издательство неизвестно, год 2004. Так же читаем полные версии (весь текст) онлайн без регистрации и SMS на сайте kniga-online.club или прочесть краткое содержание, предисловие (аннотацию), описание и ознакомиться с отзывами (комментариями) о произведении.
Перейти на страницу:

Толькi няўцям было Бiму, што вiнавацяць яго несправядлiва.

- Укусiць хацеў! Укусi-iць! Амаль што ўкусi-iў!

Iван Iванавiч, перабiўшы цётчыну траскатню, загаварыў да самога Бiма:

- Бiм! А прынясi мне пантофлi.

Бiм споўнiў гэта з ахвотаю i лёг перад гаспадаром. Той зняў паляўнiчыя чаравiкi i ўсунуў ногi ў пантофлi.

- Цяпер занясi пастаў чаравiкi.

Бiм зрабiў i гэта: па аднаму занёс iх пад вешалку.

Цётка прымоўкла, вылупiла вочы. Госць сказаў з пахвалою:

- Маладзе-ец! Ты бач, умее, значыцца. - Неяк крышку, здаецца, непрыязна паглядзеў на цётку. - А яшчэ ўмее што-небудзь?

- Ды вы сядайце, сядайце, - запрасiў Iван Iванавiч цётку.

Яна села, схавала рукi пад фартух. Гаспадар паставiў Бiму крэсла i загадаў:

- Бiм! На крэсла!

Паўтараць Бiму не трэба было. Цяпер усе сядзелi на крэслах. Цётка прыкусiла язык. Госць задаволена пакiваў нагою, прыказваў:

- Добра выходзiць, добра, добра.

Гаспадар хiтравата прыплюшчыў вочы да Бiма:

- А ну дай лапу. - I падаў руку.

Прывiталiся.

- Цяпер, дурненькi, павiтайся з госцем, - i паказаў на таго пальцам.

Госць падаў руку:

- Здароў, браток, здароў, значыцца.

Бiм зрабiў усё далiкатна, як i патрэбна было.

- А не ўкусiць? - асцярожна запыталася цётка.

- Ну што вы! - здзiвiўся Iван Iванавiч. - Падайце руку i скажыце: "Лапку!"

Тая i сапраўды выцягнула руку з-пад фартуха i падала Бiму:

- Толькi не ўкусi, - папярэдзiла яна.

Ну, а тут няма як i расказаць, што зрабiлася. Бiм шарахнуўся на ляжак, падрыхтаваўся баранiцца, прыцiснуўшыся задам у куток, глядзеў у вочы гаспадару. Iван Iванавiч падышоў да яго, узяў за аброжак i падвёў да пакрыўджанае:

- Дай лапку, дай...

Не, не падаў лапу Бiм. Адвярнуўся i глядзеў на падлогу. Першы раз не паслухаў. I панура паплёўся ў свой куток, паволi, вiнавата i засмучана.

Вой, што тут зрабiлася! Цётка затараторыла, як сухая трашчотка:

- Ты ж мяне збэсцiў! - крычала яна на Iвана Iванавiча. - Нейкi задрыпаны сабака на мяне, савецкую жанчыну, увагi не мае! - I тыцкала пальцам на Бiма. Ды я... ды я... Пачака-ай!

- Даволi! - неспадзявана раўнуў на яе госць. - Брэшаш ты, значыцца. Не кусаў ён цябе i не збiраўся. Ён жа цябе баiцца, як чорт кадзiла.

- Ты не крычы, - прабавала яна абаранiцца.

Тады госць сказаў коратка:

- Кыш! - I загаварыў да гаспадара: - З такiмi iначай нельга. - I зноў цётцы: - Бач ты! "Савецкая жанчына" яшчэ мне... Iдзi адсюль! - рыкнуў ён. Яшчэ раз накаламуць - асмяю! Iдзi! - Скаргу ён парваў перад ёю.

Апошнi сказ госця Бiм зразумеў выдатна. А цётка пайшла маўчком, ганарлiва задраўшы голаў i нi на кога не гледзячы, хоць Бiм цяпер не зводзiў з яе вачэй i нават глядзеў яшчэ на дзверы пасля таго, як яна выйшла, а крокi яе зацiхлi.

- Вельмi ж вы з ёю... грубавата, - сказаў Iван Iванавiч.

- Iнакш няма як, кажу вам: увесь двор скаламуцiць - ведаю. Калi гавару, то ведаю. Во дзе яны ў мяне, гэтыя сплетнiцы i буяны, - ён паляпаў сябе па зашыйку. - Рабiць ёй няма чаго, яна i цаляе, каб куснуць каго. Дай такiм волю, увесь дом пойдзе цераз пень-калоду.

Бiм увесь час сачыў за тварам, за рухамi, iнтанацыяй i зразумеў выдатна: госць i гаспадар нiяк не ворагi, а нават, як здаецца, паважаюць адзiн аднаго. Назiраў ён доўга яшчэ, пакуль яны пра нешта гаварылi. Але калi даведаўся пра асноўнае, то астатняе яго мала цiкавiла. Ён падышоў да ног госця i ўлёгся, быццам хацеў гэтым сказаць: "Прабачце".

ЗАПIСКI ГАСПАДАРА

Сёння быў старшыня дамавога камiтэта, разбiраўся са скаргаю на сабаку. Выйграў Бiм. Мiж iншым, госць мой судзiў, як Саламон. Самародак!

Чаму ж Бiм загырчаў на яго спачатку? А, зразумеў! Я ж не падаў руку, сустрэў прышэльца сурова (давялося ж адкласцi паляванне), а Бiм рабiў усё па сабачай сваёй натуры: вораг гаспадара - i мой вораг. I тут павiнна быць сорамна мне, а не Бiму. Дзiва, якое тонкае ў яго адчуванне iнтанацыi, выразу твару, рухаў! Пра гэта абавязкова трэба памятаць.

Пасля была ў нас цiкавая гаворка са старшынёй дамавога камiтэта. Ён канчаткова перайшоў на "ты".

- Ты, - кажа, - толькi падумай: сто пяцьдзесят кватэр у мяне ў доме. А чатыры-пяць баламутак-гультаек могуць такога нарабiць, што жыць людзям не будзе як. I ўсiх я iх ведаю, i ўсе баяцца, а цiшком клянуць. На дурнога ж жыхара нават i ўнiтаз бурчыць. Дальбо!.. Самы мой страшны вораг хто? Ды той, хто не працуе. У нас можна i так, брат: не працаваць, а есцi, што аж жывот трэскаецца. Тут нешта не тое, скажу я табе шчыра. Нешта не так, значыцца... Можна, можна не працаваць. Бач ты! Вось ты, напрыклад, што робiш?

- Пiшу, - спакойна адказваю яму, хоць не зразумеў жартуе ён цi сур'ёзна гаворыць (вясёлыя людзi часта так могуць).

- Ды цi ж гэта работа! Сядзiш - нiчога не робiш, а грошы, нябось, плацяць?

- Плацяць, - адказваю. - Але ж я мала палучаю - стараваты стаў, за пенсiю жыву.

- А да пенсii - хто?

- Журналiст я. У газетах рабiў. А цяпер патроху пiшу пра тое-сёе дома.

- Пiшаш? - паблажлiва перапытаў ён.

- Пiшу.

- Ну давай, калi на тое пайшло... Вядома, ты чалавек, вiдаць, нядрэнны, а тут бачыш... Вось яно то i ёсць. Я таксама на пенсii, сто рублёў, а працую старшынёй дамкама. Я прывык працаваць, усё жыццё кiрую, i з наменклатуры не выцiснулi, i на другi захад не iшоў... Пад канец ужо зацерлi: нiжэй, нiжэй. Апошняе месца - маленькi заводзiк. Там i пенсiю далi: замiнка крыху выйшла... Працаваць павiнен кожны. Я так думаю.

- Але ж у мяне работа таксама цяжкая, - спрабаваў я апраўдвацца.

- Гэта пiсаць? Глупства. Каб быў ты малады - дабраўся б я i да цябе. Ну, а калi пенсiя... А так, калi маладыя ды не робяць, выкурваю з дома: iдзi на работу, а не - кацiся абаранкам.

Ён i сапраўды насланнё на гультаёў у доме. Здаецца, галоўнае цяпер у яго ў жыццi - даканаць гультаёў, сплетнiкаў i дармаедаў, але затое - i павучаць усiх па парадку, што ён i робiць ахвотна. Даказаць яму, што пiсаць - таксама работа, аказалася немагчыма: тут ён цi хiтрыў з падводным гумарком, цi быў проста паблажлiвы (няхай, як гаворыцца, пiшуць пакуль што - гультаi ёсць i не такiя).

Пайшоў ён добры, без хiтрыкаў, пагладзiў Бiма i сказаў:

- А ты жывi, значыцца. Але з Цёткаю не займайся. - I да мяне: - Ну, бывай. Пiшы, вiдаць, што зробiш, калi такая справа.

Мы пацiснулi адзiн аднаму рукi. Бiм правёў яго да дзвярэй, вiляў хвастом i зазiраў у твар. У Бiма з'явiўся новы знаёмы: Павел Цiтавiч Рыдаеў, у абыходзе: "Палцiтыч".

Затое ў Бiма з'явiўся i вораг: Цётка, адзiны чалавек з усiх людзей, якiя яму не вераць. Сабака спазнаў паклёпнiка. Але паляванне прапала. Бывае так: чакае чалавек добрага дня, а мае адны непрыемнасцi. Бывае.

Раздзел 4

ЖОЎТЫ ЛЕС

У адзiн з наступных дзён досвета яны ўдвух выйшлi з дому. Спачатку ехалi на трамваi, стоячы на пляцоўцы. Вагонаважатая аказалася знаёмая Iвану Iванавiчу i Бiму. Вядома ж, Бiм прывiтаў яе, калi яна выходзiла перакiнуць стрэлку. Важатая пацерабiла яго за вуха, але Бiм не лiзнуў у руку, а проста патупаў лапамi, седзячы, i адстукаў хвастом адпаведнае прывiтанне.

Потым, ужо за горадам, ехалi на аўтобусе, у якiм было толькi пяць-шэсць чалавек у такую рань. Калi садзiлiся, шафёр нешта прабурчаў, паўтараючы "сабака" i "няма дазволу". Бiм лёгка ва ўсiм разабраўся: шафёр не хоча iх везцi, i гэта дрэнна, - гледзячы на твары зразумеў. Адзiн пасажыр заступiўся за iх, другi, наадварот, паддакнуў шафёру. Бiм зацiкаўлена глядзеў на спрэчку. Нарэшце шафёр выйшаў з аўтобуса. На парозе гаспадар даў яму жоўценькую паперку, узышоў па прыступках разам з Бiмам, сеў на сядзенне i журботна ўздыхнуў: "Эх-хэ-хэ!"

Бiм даўно прыкмецiў, што людзi мяняюцца нейкiмi паперкамi, якiя пахнуць бог ведае чым. Аднаго разу ён пачуў, што адна з тых, што ляжалi на стале, пахне крывёю, патыкаў у яе носам, каб заўважыў гаспадар, але той i ў вус не дзьмуў - бясчутны! - а толькi паўтараў сваё "нельга". Ды яшчэ i замкнуў паперкi ў шуфлядзе. Некаторыя, пакуль чыстыя, пахнуць хлебам, каўбасою, наогул, магазiнам, але амаль усе - безлiччу рук. Людзi любяць iх, гэтыя паперкi, хаваюць у кiшэнi, у шуфляды, як гаспадар. Хоць у гэтым Бiм мала петрыў, аднак сцямiў: як толькi гаспадар даў шафёру паперку, яны пасябравалi. Але чаму ўздыхнуў Iван Iванавiч, Бiм не разумеў, i было гэта прыкметна па яго пiльнаму позiрку ў вочы свайму сябру. Наогул, пра магiчную сiлу паперак ён i прыблiзна не здагадваўся - недаступна гэта сабачаму розуму, не ведаў ён, што яму яны некалi саслужаць пагiбельную службу.

Ад шашы да лесу iшлi пяшком.

Iван Iванавiч спынiўся на ўзлеску адпачыць, а Бiм паблiзу аблазiў мясцовасць. Такога лесу ён яшчэ не бачыў нiколi. Лес-то, прынамсi, той самы яны былi тут вясною, прыходзiлi i летам (так, пагуляць), але цяпер усё тут навокал было жоўтае i барвовае, здавалася, што ўсё гарыць i свецiць разам з сонцам.

Дрэвы толькi-толькi пачалi распранацца, i лiсце падала, пагойдвалася ў паветры, нячутна i павольна. Было халаднавата i лёгка, а таму i весела. Пах восеньскага лесу - незвычайны, непаўторны, моцны i чысты такi, што за дзесяткi метраў Бiм чуў, дзе гаспадар. Лясную мыш ён "прыхапiў" здалёку, але не пайшоў за ёю (яна вядомая драбяза), а вось нешта жывое так шыбанула ў нос, што Бiм прыпынiўся. А як падышоў, забрахаў на калючы мячык.

Перейти на страницу:

Гавриил Троепольский читать все книги автора по порядку

Гавриил Троепольский - все книги автора в одном месте читать по порядку полные версии на сайте онлайн библиотеки kniga-online.club.


Белы Бiм Чорнае вуха (на белорусском языке) отзывы

Отзывы читателей о книге Белы Бiм Чорнае вуха (на белорусском языке), автор: Гавриил Троепольский. Читайте комментарии и мнения людей о произведении.


Уважаемые читатели и просто посетители нашей библиотеки! Просим Вас придерживаться определенных правил при комментировании литературных произведений.

  • 1. Просьба отказаться от дискриминационных высказываний. Мы защищаем право наших читателей свободно выражать свою точку зрения. Вместе с тем мы не терпим агрессии. На сайте запрещено оставлять комментарий, который содержит унизительные высказывания или призывы к насилию по отношению к отдельным лицам или группам людей на основании их расы, этнического происхождения, вероисповедания, недееспособности, пола, возраста, статуса ветерана, касты или сексуальной ориентации.
  • 2. Просьба отказаться от оскорблений, угроз и запугиваний.
  • 3. Просьба отказаться от нецензурной лексики.
  • 4. Просьба вести себя максимально корректно как по отношению к авторам, так и по отношению к другим читателям и их комментариям.

Надеемся на Ваше понимание и благоразумие. С уважением, администратор kniga-online.


Прокомментировать
Подтвердите что вы не робот:*
Подтвердите что вы не робот:*