Ганна Навасельцава - Святло зямлі Неўрыда
Ён, Першы і Сусветны, жыве ў наднябессі. Туды можа патрапіць толькі ўладар старэйшай за свет цмокавай магіі. Балюча пякуць раны, пакінутыя Перуном. Але ён звыкла творыць магію, што дазволіць вырвацца з абалонкі яго свету. І вось далёка застаюцца нябёсы, яшчэ далей застаецца зямля, а ён бачыць блізкія белыя вежы драконавай цытадэлі — Наднябеснай Брамы. Кіруецца да адной з іх, найбольш стромкай і блішчастай. Самы мудры ў Свеце, ён правільна зрабіў, што дараваў свайму захаванаму сваё майстэрства зброі і магіі. Аберагаць такое кволае жыццё.
***
— Аберагаць жыццё смяротнага чарадзея-неўра? Мы правільна цябе зразумелі, уладар? — непакоіліся яго падданыя, яго радцы. З таго моманту, як ён з’явіўся ў сваёй вежы, бачыў толькі іх здзіўленне і заклапочанасць. Было з чаго. Кожны цмок адчувае іншага. Радасць, гнеў, боль. І кожны цмок ведае, дзе знаходзіцца і што робіць яго Першы. І тады, калі ён паміраў пад мячом Перуна, то ўсе іншыя цмокі ведалі гэта. І не спадзяваліся яго зноў убачыць. Тым больш жывым Абярэгам зямнога чарадзея. Асабліва зямнога чарадзея. Але ж ён вярнуўся...
— Ты ведаеш бессмяротных чарадзеяў-неўраў? Пакажы хаця б аднаго. — Ён быў спакойны. Ён ведаў, што яго падданыя не памыляліся. Ні ў чым. Не могуць цмокі памыляцца.
— Кожны слаўны неўр крышачку бессмяротны. Калі прыходзіць ягоны час, то ён памірае, але і застаецца поруч з тым, з кім адзіны крывёй. — Гэта ягоны Брамны, вочы і вушы Сусветнага ў створаным ім свеце.
Маўчыць Першы. Нашто казаць, калі цябе даўно разумеюць без слоў. Калі бачаць тое, што бачыш ты, і перажываюць твае пачуцці, як свае. Ад зброі Грамаўніка, ад смерці без наступнага нараджэння, ад створанай ім самім зямлі ў наднябессе вярнуўся Сусветны. Вярнуўся, калі яго ўжо не чакалі. І прынёс з сабою адказнасць за свайго захаванага, што б там ні казалі, — смяротнага, які памрэ ў адзначаны час і, мабыць, стане адным з трынаццаці, каго будуць шанаваць нашчадкі. Але ўжо нашчадкам неўра Першы жыццём не абавязаны. Не абавязаны нічым. Але свайму захаванаму — абавязаны і заўсёды. А захаваны будзе жыць у памяці сваіх наступнікаў. Стане продкам-абаронцам для кожнага кроўнага радовіча, якому будзе патрэбны ў вялікай справе. Будзе побач з кожным вартым нашчадкам. І ён, Першы і Сусветны, ягоны Абярэг, будзе заўсёды бачыць аблічча маладога чарадзея такім, якім убачыў яго тады, у момант сваёй смерці. Такім, якім неўр пераступіў мяжу зямной магіі. Такім, якім, радасны і шчаслівы, чарадзей спазнаваў сваю зямлю, растаўшы сваёй існасцю ва ўсіх яе чарах. У яе скарбах і мудрасці, у спадчыне ўсіх славутых неўраў свайго народа, якія пайшлі па крутым, няроўным шляху. Ва ўсмешцы, што люстэркам адбівае вобразы чарадзейных замоў, патанае ў глыбокіх лясных нератах, цягнецца да ясных зор. Творацца чары дзеля дарунку на радасць зямлі, любай і лёгкай. Топчацца, схаваны ў смузе нязведанага, магічны шлях. Свецяцца постаці і твары: настаўнік, брат, бацька. Мара, надзея, шчасце. Сны, ява, чары. Учора, сёння, заўтра. Разам і побач дзеля маленькага святла, свету, Сусвету, імя якому — Неўрыда.
Ён заўсёды будзе Абярэгам толькі Свецічу з роду Свецічаў. Толькі аднаму неўру з Вялікага Кола. Адзінаму неўру з усёй Неўрыды.
— Цяпер і да скону, няхай доўга не спаткаецца Грамаўнік, мы будзем берагчы адзіны абраны народ — народ чарадзеяў. — Вястунны, для якога была адкрытай будучыня, зірнуў на свайго Першага. — Нашы маладыя... гэтага баяліся і крыху прадбачылі.
— Крыху. Яны ўпэўнены, — Стажарны, які ствараў нябесныя зоркі і таму бачыў сапраўдную існасць кожнай рэчы, не хаваў свае пагарды, — што няма магутнейшай магіі за магію бессмяротных. Нашэсце ворагаў павінна знішчыць народ чарадзеяў. Для гэтага яны змусілі паверыць Першага Неўра, настаўніка нашага захаванага, што толькі Закляцце Веры з Чарнабогам можа ратаваць яго Неўрыду. Першы Неўр не баіцца смерці, але ён не ведае, што Чарнабог не адпусціць нікога з тых, дзеля якіх зроблена такая ахвяра. Смяротныя чарадзеі ніколі не змогуць прадбачыць, што Закляцце Веры не мае мяжы. Чарнабог жа стаіць на чале ворагаў нашага захаванага. Першымі загінуць чарадзеі Вялікага Кола. Цяпер, калі ў нашага захаванага ёсць Абярэг, гэты неўр хутка стане адным з іх.
— Нашага захаванага можна выбавіць ад Закляцця Веры. — Чараспеўны, які ведаў усе таямніцы смяротнай і бессмяротнай магіі, усміхнуўся. — Але ратаваць сапраўды можа толькі цуд неўрыдскіх чараў. А Закляцце... Гэта зробіш не ты, Першы, і не Дзіў, які пазней знойдзе маладога чарадзея. Таму што нельга дазволіць, каб знікла Неўрыда.
— Калі знікне Неўрыда, то непапраўна зменіцца створаны намі свет. А жыць бясконца не ў сваім свеце, жыць вечнымі выгнаннікамі — гэта сумна. — Адчужана змоўкнуў Вандроўны, што падарожнічаў у іншых Сусветах. — Тым больш, што неўры яшчэ толькі пачалі ствараць вялікі цуд сваёй магіі. А нашы маладыя прыспешваюць кола часу.
— Калі можна прыспешыць гатовае павярнуцца кола часу, то свет вяртаецца да сябе. Ад улады Чарнабога неўра Свеціча выбавіць пракляцце яго настаўніка, — усміхнуўся Першы. — І мой захаваны яго атрымае. Няхай ён будзе хоць тройчы неўрам, але я пакуль што Сусветны, уладар Наднябеснай Брамы. А да зорнай мудрасці і сілы свайго народа ён прыйдзе сам.
Цішыня і згода пануе ў Наднябеснай Браме. Тут, на парозе свету, даўно ўсё прадбачана і сказана. Даўно без слоў разумеюць адзін аднаго тыя, хто старэйшыя за багоў. Іх маўчанне даруе спакой ім і іх свету перад нявыказаным, што мае адбыцца і адбудзецца. Калі памыляюцца маладыя багі... Калі нязнанае раскрывае ў сабе зямная магія... Калі маленькі народ лясной Неўрыды... Свет сам стварае сябе. Яны не ўмешваюцца. Яны толькі жывуць у гэтым свеце, што чароўны такім зямным, такім вечным святлом.
КВЕТКА НЕЎРЫДЫ
«Зямное і вечнае святло, твой час незваротна мінаецца. Зусім, зусім мала засталося цябе на гэтай зямлі. Ты знікнеш, як знікла мая лясная Неўрыда. Што мне зрабіць, каб цябе зберагчы? Якая ўладарная бессмяротная магія можа цябе затрымаць у быцці?»
У дальняй далечы туманом шарэе нязведаны шлях. То блісне нешта, праясніцца на момант, то зноў схаваецца, як і не было гэтага. Што ўжо не залежыць ад мяне, пакручасты і неспазнаны? Што яшчэ залежыць? Адкажы мне, што? Як мне шукаць выйсця і ратунку?.. Пакрыху спавівае зямлю снегавы вянок. Спавівае ды не спаўе, таму што тоіць яшчэ зямля іскрынкі святла. Чакае, падказваюць чары, спадзяецца дачакацца. Таго, вялікага, хто ўжо не будзе неўрам па крыві, але будзе неўрам па духу. Князя-чарадзея, які зведае вялікае зямное чарадзейства і вялікую славу сярод смяротных чараўнікоў. Так ён і будзе звацца — слаўным. Усяслаўным, таму што ўсёй славы і спадчыны неўраў будзе ён наступнікам. Таму ён, Свеціч, не мае права не захаваць тое, што спрадвеку захоўваў ягоны род. Святло зямлі. Святло Неўрыды.
— Дзе ж мне шукаць цябе, жаданая кветка? Зніклі твае захавальнікі, і стала ты сама толькі казкай. Але ты квітнела калісьці на маёй зямлі і ты цяпер патрэбна ёй. Без цябе на зямлі застанецца толькі стынь, золь і холад. Без цябе на зямлі запануе цемра, стварэнне магіі Чарнабога. Дзе ж мне адшукаць цябе?
І тады неўр Свеціч успомніў.
Ціха гойдаюцца самыя высокія на свеце яловыя шаты. Ён, самы малады чарадзей Вялікага Кола, стаіць поруч з астатнімі. Стаяць усе чарадзеі ў храме, ля сваіх валуноў, утвараючы сапраўднае кола. Зусім хутка мае адбыцца вялікая магія, якой раней не ведала Неўрыда. А Першы Неўр між тым кажа: «Будзе цвісці гэтая Кветка раз у год у час летняга сонцастаяння. І будзе тады найвялікшае святло. Будуць ахоўваць яе тыя, каго людское слова назаве нячыстай сілай. І з веку ў век будуць смяротныя шукаць яе. Таму ж, хто знойдзе яе, і сапраўды будзе даравана шмат з нашай чарадзейнай спадчыны, а галоўнае — здольнасць быць усевідушчым і мудрым. Але найвялікшы дарунак Кветкі будзе любому з нашага народа — яе стваральніка».
Мякка закалыхваюць словы Першага, самага вялікага чарадзея Неўрыды. І далучаецца неўр да сузірання і прадбачання, якое павінна будзе стаць вялікай магіяй стварэння. Спакой, засяроджанасць, яснасць. Адкрываюцца магічнаму зроку неўра глыбіні чараў.
Ад цёмных магутныхялін шырыцца-разліваецца прыгожаяяснасць, нібыта неў лясным сэрцы Неўрыды, аў нябеснай сонечнай высі стаіць чарадзей. Гарача-іскрыстае, запаланяе святло ўсю неўраву істоту, даючы чарам вялікую сілу. Ціха гучыць голас Першага, запісваюцца словы ў магічныя скрыжалі: «Пакуль ходзіць народ Неўрыды па сваёй зямлі, пакуль бачыць сонца над сваёй зямлёй, пакуль беражэ лясныя нетры сваёй зямлі, будзе дараваць святло Кветка, якой кожны з Вялікага Кола аддасць часцінку сваіх чараў — сваёй веры, сваёй любові, сваёй мары. Яна будзе нашай памяццю і сумленнем, нашай світальнай думкай і нашай надзеяй змяркання. Яна — душа наша, што не мае смерці. І няхай веліч і слава зямлі Неўрыды, магія ўсіх яе чарадзеяў і жыцці неўраў будуць вечнымі ў гэтай Кветцы, якой наканавана бясконца доўжыць магію, славу, жыццё. Будуць збірацца да Кветкі чарадзеі Вялікага Кола, па адным з кожнага роду, і кожны будзе адказваць за свой род. Я, Першы Неўр, Першы чарадзей Вялікага Кола, заклінаю...».
