Максим Дзевенис - Польские сказки
Królowa z zamku patrzyła i mdlała ze strachu (королева из замка смотрела и млела со страху; mdleć – терять сознание; млеть). Wprawdzie nieprzyjaciel został odparty (хотя врагу и был дан отпор; odeprzeć kogoś, coś – отбить кого-л., что-л., дать отпор кому-л.), ale Gaweł, mąż jej (но Гавел, муж её), będzie chciał się na niej pomścić za zdradę (будет хотеть ей отомстить за предательство; pomścić na kimś – отомстить кому-л.)… Przebłagać go nie widziała sposobu (вымолить у него прощения ей казалось невозможным: «не видела способа»; przebłagać kogoś – выпросить/вымолить прощение у кого-л.)… Zwycięski pan wchodził już do swej stolicy (победоносный господин входил уже в свою столицу).
Gdy się tu wojsko jego pokazało, a Bimbas je zobaczył, nie czekając bitwy począł uciekać… Bito więc ich w pogoni na kapustę siekąc, a sam niepoczciwy Bimbas padł na placu.
Królowa z zamku patrzyła i mdlała ze strachu. Wprawdzie nieprzyjaciel został odparty, ale Gaweł, mąż jej, będzie chciał się na niej pomścić za zdradę… Przebłagać go nie widziała sposobu… Zwycięski pan wchodził już do swej stolicy.
Marmuszka zamknęła się w izbie i padłszy na ziemię (Мармушка заперлась в комнате и, упав на землю), losu strasznego (судьбы страшной), jaki ją spotkać miał (которая должна была её постигнуть), czekała (ждала), będąc pewna (будучи уверена), że król ją teraz na tę samą pustą wyspę ześle (что король её теперь на тот же пустынный остров сошлёт), aby tam w wieży siedziała (чтобы она там в башне сидела). Ale Gaweł nadto poczciw i dobry był (но Гавел слишком порядочным и добрым был), ażeby się miał mścić srogo (чтобы мстить жестоко; srogo – свирепо, жестоко, сурово)… Otworzono wrota (открыли ворота), panowie i starszyzna plackiem padła pod nogi panu (господа и начальство распластались у его ног; plackiem – плашмя; paść plackiem – упасть ничком; распластаться; starszyzna – начальство), udając niezmierną radość z jego powrotu (изображая безмерную радость от его возвращения; z – от /об эмоц. сост./).
Gaweł nic nie mówiąc wprost do żony prowadzić się kazał (Гавел, ничего не говоря, прямо к жене вести себя приказал). Stanął we drzwiach (встал в дверях).
Marmuszka zamknęła się w izbie i padłszy na ziemię, losu strasznego, jaki j ą spotkać miał, czekała, będąc pewna, że króljąteraz na tę samą pustą wyspę ześle, aby tam w wieży siedziała. Ale Gaweł nadto poczciw i dobry był, ażeby się miał mścić srogo… Otworzono wrota, panowie i starszyzna plackiem padła pod nogi panu, udając niezmierną radość z jego powrotu.
Gaweł nic nie mówiąc wprost do żony prowadzić się kazał. Stanął we drzwiach.
– A co, królowo Marmuszko (а что, королева Мармушка)? – rzekł (сказал). – A tom ja znów zjawił się w porę (а то /что/ я снова появился вовремя; pora – время, пора; w porę – вовремя, to – то). Nieprawdaż (не правда ли)? Na wieży mi się strasznie nudziło (на башне мне страшно скучно было; nudzić się – скучать; nudzi mi się – мне скучно). Pań Bóg pomógł, (Господь Бог помог) przyjaciele poratowali (друзья спасли)… Musimy tedy znowu żyć razem (теперь мы должны снова жить вместе), bo co się sobie raz ślubowało (потому что /то/, что друг другу однажды клялось = однажды данная клятва; ślubować – клясться; давать обет), to się rozerwać nie może (не может быть нарушена: «не может разорваться»; rozerwać się – разорваться) … Mógłbym się ja mścić (я мог бы мстить), ale nie chcę (но не хочу). Podła to rzecz (гнусное это дело; podły – подлый; низкий; гнусный)… Bez kary jednak słusznej nie ujdziesz (без справедливого наказания ты, однако, не останешься: «без справедливого наказания не избежишь»; ujść czegoś, czemuś – избежать чего-л.), królowo moja (королева моя).
– A co, królowo Marmuszko? – rzekł. – A tom ja znów zjawił się w porę. Nieprawdaż? Na wieży mi się strasznie nudziło. Pań Bóg pomógł, przyjaciele poratowali… Musi my tedy znowu żyć razem, bo co się sobie raz ślubowało, to się rozerwać nie może… Mógłbym sieja mścić, ale nie chcę. Podła to rzecz… Bez kary jednak słusznej nie ujdziesz, królowo moja.
Tu Marmuszka głowę podniosła słuchając (тут Мармушка голову подняла, слушая).
– Jestem sobie prosty chłop (я простой крестьянин) … Gaweł… z chłopa królem zostałem i z tym się nie taję (из мужика королём стал и с этим = и этого не скрываю: «не скрываюсь»; taić się – таиться, скрываться). Poszłaś za mnie (ты пошла за меня), Marmuszko, jesteś żoną moją (ты жена моя), więc wraz ze mną musisz za karę iść i rodzicom moim w chacie ubogiej do stóp się pokłonić (поэтому за = в наказание вместе со мной должна идти = пойти и моим родителям в бедной хате до стоп поклониться)… Naówczas wszystko ci przebaczę i zapomnę (тогда я всё тебе прощу и забуду; ów– тот).
Królowa Marmuszka uściskała nogi jego i na wszystko się zgodziła (королева Мармушка обняла его ноги = за ноги и на всё согласилась).
Tu Marmuszka głowę podniosła słuchając.
– Jestem sobie prosty chłop… Gaweł… z chłopa królem zostałem i z tym się nie taję. Poszłaś za mnie, Marmuszko, jesteś żoną moją, więc wraz ze mną musisz za karę iść i rodzicom moim w chacie ubogiej do stóp się pokłonić… Naówczas wszystko ci przebaczę i zapomnę.
Królowa Marmuszka uściskała nogi jego i na wszystko się zgodziła.
Nazajutrz (на следующий день), jak dzień (как /наступил/ день), potarł król pierścień żądając być na drodze do chaty rodziców (потёр король кольцо, требуя быть на пути к родительскому дому)… I on, i Marmuszka (и он, и Мармушка), oboje w koronach złotych (оба с золотыми коронами /на головах/), w płaszczach z gronostajami (в мантиях с горностаями; płaszcz – пальто; плащ; мантия), za nimi dwór (за ними двор), wozy, konie, skarby (телеги, лошади, сокровища), aż strach (просто ужас). Idą (идут), idą, aż jeden z braci Gawłowych pędzi woły z paszy i zobaczywszy króla padł na ziemię (/как вдруг видят/ один из братьев Гавла погоняет волов с пастбища и, увидев короля, упал на землю), przestraszony (перепуганный), bijąc czołem (бьёт челом: «бья челом»; czoło – лоб; чело). A był w prostej sukmanie (а был он в простой сермяге), obdarty i brudny (оборванный и грязный). Stanął król (остановился король), śmiejąc się (смеясь).
– A cóż to (а что же это), ty mnie nie poznał (ты меня не узнал)?.. Tociem Gaweł (я ведь Гавел; toć – уст. диал. ведь, jestem – я есть), rodzony twój brat (родной брат твой), tylkom się przez moją głupotę korony dorobił (только я по своей глупости: «из-за своей глупости» корону нажил; dorobić się czegoś – нажить что-л.), gdy ty ze swoją mądrością woły pasiesz (когда ты со своей мудростью волов пасёшь). – Wstawaj i chodź z nami (вставай и иди = пойдем с нами).
Nazajutrz, jak dzień, potarł król pierścień żądając być na drodze do chaty rodziców… I on, i Marmuszka, oboje w koronach złotych, w płasz czach z gronostajami, za nimi dwór, wozy, konie, skarby, aż strach. Idą, idą, aż jeden z braci Gawłowych pędzi woły z paszy i zobaczywszy króla padł na ziemię, przestraszony, bijąc czołem. A był w prostej sukmanie, obdarty i brudny. Stanął król, śmiejąc się.
– A cóż to, ty mnie nie poznał?.. Tociem Gaweł, rodzony twój brat, tylkom się przez moją głupotę korony dorobił, gdy ty ze swoją mądrością woły pasiesz. Wstawaj i chodź z nami.
Musiała tedy królowa Marmuszka ścierpieć (вынуждена была тогда королева Мармушка стерпеть), że chłop jeden już przy niej szedł (что крестьянин один уже рядом с ней шёл).
Trochę dalej (немного дальше), patrzą (смотрят), idzie brat drugi (идёт второй брат), chude konie popędzając (тощих коней погоняя; chudy – худой, тощий). Zobaczywszy orszak królewski (увидев королевский кортеж; orszak – свита; кортеж), co prędzej na bok odegnał szkapy i nie śmiejąc nawet spojrzeć na Gawła (как можно скорее в сторону отогнал кляч и, не смея даже взглянуть на Гавла; bok – бок; сторона; prędki – быстрый, скорый), padł pozdrawiając go (пал /ниц/, приветствуя его).
Musiała tedy królowa Marmuszka ścierpieć, że chłop jeden już przy niej szedł.
Trochę dalej, patrzą, idzie brat drugi, chude konie popędzając. Zobaczywszy orszak królewski, co prędzej na bok odegnał szkapy i nie śmiejąc nawet spojrzeć na Gawła, padł pozdrawiając go.
A ten woła (а тот /король/ кричит):
– Wstawaj (вставай)! Nie poznałeś mnie (ты не узнал меня). brat twój jestem (я твой брат), chodź z nami (пойдем с нами).
Pod samą chatą nastraszył się ich tak samo brat trzeci (у самой хаты испугался их так же третий брат) – i zbliżyli się nareszcie do wrót (и приблизились наконец к воротам).
Trochę dalej, patrzą, idzie brat drugi, chude konie popędzając. Zobaczywszy orszak królewski, co prędzej na bok odegnał szkapy i nie śmiejąc nawet spojrzeć na Gawła, padł pozdrawiając go.
A ten woła:
– Wstawaj! Nie poznałeś mnie. brat twój jestem, chodź z nami.
Pod samą chatą nastraszył się ich tak samo brat trzeci – i zbliżyli się nareszcie do wrót.
Ojciec i matka wybiegli się przypatrywać orszakowi (отец и мать выбежали рассматривать кортеж; przypatrywać się czemuś – присматриваться, приглядываться к чему-л., рассматривать что-л.), który się zatrzymał (который остановился). Rodzice oboje nie poznali Gawła (родители оба не узнали Гавла), aż po głosie (только по голосу), gdy się odezwał do nich i pokłonił obojgu (когда он заговорил с ними и поклонился обоим)…
– Bóg wam zapłać (спасибо вам; zaplacić – заплатить; Bóg zapłać – спасибо), kochani moi (дорогие мои), żeście mnie precz z chaty wygnali (что вы меня прочь из дома выгнали), bo gdyby nie to (потому что если бы не это), nie doszedłbym do królestwa i nie mógłbym wam na starość być pomocą (не добился бы я королевства и не мог бы вам на = в старости быть помощью). Więc dziękuję warn z duszy (поэтому благодарю вас от всей души; z duszy – всей душой, от всей души), a gdy mnie Bóg na tronie posadził (а если меня Бог на трон посадил; posadzić na czymś – посадить на что-л.), abym nie zapomniał nigdy (/то это только для того/, чтобы я не забыл никогда), żem taki człek jako i inni ludzie (что я такой же человек, как и другие люди), chodźcie wy ze mną i zasiądźcie przy mnie w chłopskich sukmanach (идите вы со мной и сядьте рядом со мной в крестьянских одеждах), abym się pokory uczył i w dumę nie wzbijał (чтобы я смирению учился и не возгордился; nauczyć się czegoś – научиться чем-л.; duma – гордость; wbić się w dumę – возгордиться).
