Джордж Оруэлл - Ферма (на белорусском языке)

Аднак нiхто да канца не верыў гэтым байкам. Няясныя i перакручаныя чуткi пра дзiвосную ферму, дзе жывёлы, выгнаўшы людзей, сталiся гаспадарамi свайго жыцця, разыходзiлiся ўсё далей, i ўвесь гэты год у наваколлi не спадала хваля бунтарных настрояў. Заўсёды паслухмяныя быкi раптам зрабiлiся дзiкiмi, авечкi зносiлi агароджы i пляжылi канюшыну, каровы перакульвалi даёнкi, конi адмаўлялiся скакаць цераз перашкоды i перакiдалi праз iх коннiкаў. Але, што найгорш, мелодыя i нават словы "Звяроў Брытанii" былi вядомыя паўсюль. Яны з дзiўнай хуткасцю разышлiся сярод жывёлаў наваколля. Чуючы гэтую песню, людзi не маглi стрымаць сваёй лютасцi, хоць i рабiлi выгляд, што лiчаць яе проста смешнаю. Яны не маглi зразумець, казалi яны, як самi жывёлы могуць дайсцi да таго, каб спяваць такую дзiкую лухту. Кожная жывёлiна, заспетая за тым, што спявае гэтую песню, каралася дубцом на месцы. I, аднак, песню гэтую нельга было задушыць. Яе высвiствалi ў жываплотах дразды, буркаталi ў вязах галубы, яна чулася ў грукаце кузняў i ў гудзе царкоўных званоў. I калi чалавечыя стварэннi слухалi яе, яны патаемна баялiся, чуючы ў ёй прароцтва сваёй будучай загубы.

На пачатку кастрычнiка, калi збажына была зжатая i стаяла ў сцiртах, а частка была ўжо абмалочаная, прыляцела, кружляючы ў паветры, купка галубоў i села на панадворку Фермы Жывёлаў у нязвыклым узрушэннi. Джоўнз i ўсе яго людзi, ды яшчэ паўтузiна iншых з Фоксвуда i Пiнчфiлда, увайшлi праз браму i рухалiся цяпер дарогаю, што вяла да фермы. Усе яны неслi кii, апрача Джоўнза, якi ступаў наперадзе з стрэльбаю ў руках. Яны вiдавочна збiралiся адваяваць ферму.

Гэтага чакалi ўжо даўно, i таму ўсё было загадзя падрыхтавана. Сняжок, якi ўважлiва вывучыў старую кнiгу пра выправы Юлiя Цэзара, знойдзеную ў сядзiбе, узяў на сябе кiраванне абароннымi аперацыямi. Ён хутка раздаў загады, i праз пару хвiлiн кожная жывёлiна была ўжо на сваiм баявым пасту.

Калi чалавечыя стварэннi наблiзiлiся да будынкаў фермы, Сняжок распачаў сваю першую атаку. Усе галубы, колькасцю трыццаць пяць, лёталi сюды-туды над галовамi людзей i брудзiлi на iх з паветра; i пакуль людзi абцiралiся, гусi, што хавалiся за жываплотам, кiнулiся на iх i пачалi бязлiтасна шчыпаць iх за лыткi. I, аднак, гэта была толькi лёгкая папярэдняя сутычка, скiраваная на тое, каб стварыць разлад у шэрагах супрацiўнiка, i людзi лёгка адагналi гусей кiямi. Тады Сняжок кiнуў у бой другую лiнiю атакi. Мюрыэль, Бэнджамiн i ўсе авечкi, на чале з Сняжком, рынулiся наперад i пачалi таўчы i басцi людзей з усiх бакоў, тым часам як Бэнджамiн, павярнуўшыся, бiў iх сваiмi маленькiмi капытамi. Але i тут людзi з сваiмi кiямi i падкутымi цвiкамi ботамi былi мацнейшыя за iх; раптам, пачуўшы Сняжкоў вiск, што было сiгналам да адступлення, усе жывёлы павярнулiся i ўцяклi на ўнутраны двор.

Людзi азвалiся пераможным воклiчам. Яны ўбачылi, як iм здавалася, што iх ворагi ўцякаюць, i бязладна кiнулiся за iмi. Гэта было якраз тое, чаго спадзяваўся Сняжок. Як толькi яны забеглi ў двор, тры канi, тры каровы i ўсе астатнiя свiннi, што хавалiся ў засадзе ў хляве, нечакана выйшлi на iх з тылу, адрэзаўшы шляхi да адступлення. I тады Сняжок даў сiгнал да атакi. Сам ён абрынуўся на Джоўнза. Джоўнз убачыў яго, узняў стрэльбу i стрэлiў. Шрацiны прадзёрлi крывавыя палосы на Сняжковай спiне, i адна авечка ўпала мёртвая. Не спыняючыся нi на хвiлiну, Сняжок увалiў усе свае шэсць пудоў у ногi Джоўнзу. Джоўнз павалiўся ў кучу гною, i стрэльба выпала ў яго з рук. Але найстрашнейшае вiдовiшча ўяўляў сабою Баксёр, якi стаў дыбкi i выбрыкваў сваiмi падкутымi жалезам капытамi, як стаенны жарабок. Яго першы ўдар лучыў у галаву памочнiку конюха з Фоксвуда, i той нежывы распластаўся ў гразi. Убачыўшы гэта, некалькi чалавек пакiдалi свае кii i паспрабавалi ўцячы. Iх ахапiла панiка, i ў наступную хвiлiну ўсе жывёлы, сабраўшыся разам, ганялi iх па ўсiм двары. Iх бiлi рагамi i нагамi, кусалi i тапталi. Не было нiводнай жывёлiны на ферме, якая б па-свойму на iх не папомсцiлася. Нават кот, раптоўна саскочыўшы з даху на плечы пастуху, запусцiў кiпцюры яму ў шыю, i той пачаў крычаць немым голасам. У той момант, калi брама расчынiлася, людзi з радасцю кiнулiся з двара i пабеглi да гасцiнца. I так, праз пяць хвiлiн пасля ўварвання, яны ганебна адступiлi той самай дарогай, якой былi прыйшлi, а за iмi, сыкаючы, беглi чарадою гусi i шчыпалi iх за лыткi.

Усе людзi ўцяклi, апроч аднаго. Вярнуўшыся ў двор, Баксёр пакратаў капытом памочнiка конюха, якi ляжаў нiцма, тварам у гразь, спрабуючы перавярнуць яго. Хлопец не варушыўся.

- Ён памёр, - з сумам вымавiў Баксёр. - Я не хацеў яго забiваць. Я забыўся, што ў мяне жалезныя падковы. Хто цяпер паверыць, што я зрабiў гэта не наўмысна?

- Без сантыментаў, таварыш! - закрычаў Сняжок, з чыiх ранаў усё яшчэ цякла кроў. - Вайна ёсць вайна. Добры чалавек - мёртвы чалавек.

- Я не хачу забiваць, нават людзей, - паўтарыў Баксёр, i вочы яго напоўнiлiся слязьмi.

- А дзе Молi? - усклiкнуў нехта.

Молi i сапраўды не было вiдаць. На хвiлiну ўзняўся вялiкi пярэпалах; баяяiся, што людзi маглi неяк ёй нашкодзiць або нават звесцi яе з сабою. Урэшце, аднак, яе знайшлi - яна хавалася ў сваiм стойле, засунуўшы галаву ў сена. Яна ўцякла, як толькi пачула стрэл. Аднак, калi ўсе вярнулiся з пошукаў, выявiлася, што памочнiк конюха, якi быў толькi аглушаны, паспеў ачомацца i ўцячы.

Жывёлы зноў сабралiся ўсе разам у вялiкiм узрушэннi i, перакрыкваючы адна адну, распавядалi пра свае подзвiгi ў бiтве. Тут жа адбылося iмправiзаванае святкаванне перамогi. Быў узняты сцяг, i колькi разоў запар былi праспяваныя "Звяры Брытанii", пасля адбылося ўрачыстае пахаванне палеглай у баi авечкi, i на яе магiле быў пасаджаны куст глогу. Сняжок выступiў над магiлаю з кароткай прамовай, падкрэслiўшы, што кожная жывёлiна мусiць быць гатовая загiнуць за Ферму Жывёлаў, калi гэта спатрэбiцца.

Жывёлы аднадушна пастанавiлi заснаваць ваенную ўзнагароду - медаль "Жывёла-Герой" першага класа, якi быў адразу ўручаны Сняжку i Баксёру. Гэты масянжовы медаль (у сапраўднасцi ж гэта былi масянжовыя бляхi, знойдзеныя ў рымарнi) належала насiць у нядзелi i святы. Заснавалi таксама медаль "Жывёла-Герой" другога класа, якiм пасмяротна ўзнагародзiлi забiтую авечку.

Шмат спрачалiся аб тым, як назваць гэтую слаўную бiтву. Нарэшце яе назвалi Бiтва пры Хляве, бо якраз там хавалася засада. Стрэльбу мiстэра Джоўнза знайшлi ў гразi, а было вядома, што ў сядзiбе ёсць патроны. Вырашылi ўсталяваць стрэльбу ля флагштока ў якасцi гарматы i страляць з яе двойчы на год - дванаццатага кастрычнiка, у гадавiну Бiтвы пры Хляве, i ў дзень напярэдаднi Янавай ночы, у гадавiну Паўстання.

V

З наблiжэннем зiмы паводзiны Молi пачалi ўсё больш i больш непакоiць. Яна спазнялася на працу кожнай ранiцы, просячы прабачэння, што праспала, i скардзiлася на нейкi загадкавы боль, хоць апетыт у яе заставаўся цудоўны. За любою зачэпкай яна ўцякала з працы i iшла на вадапой, дзе падоўгу стаяла i ачмурэла ўзiралася ў сваё адлюстраванне ў вадзе. Але хадзiлi чуткi i пра нешта больш сур'ёзнае. Аднойчы, калi Молi бяздумна прахаджалася па двары, памахваючы сваiм даўгiм хвастом i жуючы былiнку, Канюшынка адвяла яе ўбок.