Джордж Оруэлл - 1984 (на белорусском языке)

Яго позiрк на момант сустрэўся з позiркам О'Браэна. О'Браэн устаў. Ён прыўзняў акуляры i характэрным рухам падправiў iх на носе. Але на нейкае iмгненне iх вочы сустрэлiся, i ў гэты адцiнак часу Ўiнстан адчуў - амаль з абсалютнаю пэўнасцю, - што О'Браэн думаў гэтаксама, як i ён. Адбылася перадача думак. Быццам iх душы расчынiлiся i думкi пераляцелi ад аднаго да другога праз вочы. "Я з вамi, - здавалася, казаў О'Браэн. - Я дакладна ведаю вашыя адчуваннi. Я ведаю вашу пагарду, вашу нянавiсць, вашу агiду. Але не бойцеся, я з вамi!" Прамень разумення раптам згас, i твар О'Браэна зноў зрабiўся гэткi ж непранiкальны, як i ўсе iншыя.

Больш нiчога не было, i Ўiнстан пачаў ужо сумнявацца, цi было што ўвогуле. Такiя выпадкi нiколi не мелi нiякiх вынiкаў. Адзiным вынiкам была жывая вера, надзея, што ў Партыi, апроч яго, ёсць яшчэ ворагi. Можа, i праўда, што недзе iснуе шырокi канспiратыўны рух! Можа, i праўда, што iснуе Братэрства! Нягледзячы на шматлiкiя арышты, прызнаннi i пакараннi, было немагчыма ведаць напэўна, што Братэрства не з'яўляецца ўсяго толькi мiфам. Часам ён верыў у гэта, часам - не. Не было нiякiх доказаў, толькi слабыя проблiскi, якiя маглi значыць усё або нiчога: падслуханыя ўрыўкi размоў, неразборлiвыя крамзолi на сценах у прыбiральнях або нават лёгкi рух рукой пры сустрэчы двух незнаёмых людзей, якi мог быць паролем. Усё гэта былi толькi здагадкi. Магчыма, ён усё сам сабе навыдумляў. Ён вярнуўся ў свой кабiнет, не зiрнуў болей на О'Браэна. Думка працягнуць iх iмгненны кантакт ледзь закранула ягоны мозг. Гэта было б занадта небяспечна, нават калi б ён ведаў, як гэта зрабiць. За адну-дзве секунды яны абмянялiся двухсэнсоўным позiркам, i на гэтым усё скончылася. Але ў той невымоўнай адзiноце, у якой усе мусiлi жыць, нават такая падзея надоўга западала ў памяць.

Ўiнстан устаў i выпрастаўся. Яму адрыгнулася - джын паднiмаўся са страўнiка.

Яго ўвага зноў засяродзiлася на паперы. Ён убачыў, што пакуль ён лунаў у летуценнях, яго рука аўтаматычна пiсала. Гэта быў ужо не той нязграбны сцiснуты почырк. Пяро пажадлiва слiзгала па гладкай паперы, выпiскаючы вялiкiя выразныя лiтары:

ДАЛОЎ ВЯЛIКАГА БРАТА

ДАЛОЎ ВЯЛIКАГА БРАТА

ДАЛОЎ ВЯЛIКАГА БРАТА

ДАЛОЎ ВЯЛIКАГА БРАТА

ДАЛОЎ ВЯЛIКАГА БРАТА

I гэтак была спiсана палова старонкi.

Ён не здолеў перамагчы прыступ панiкi. Сэнсу ў гэтым не было, бо напiсаць гэтыя словы было не больш небяспечна, чым пачаць весцi дзённiк, але на нейкi момант яго ахапiла жаданне вырваць спiсаныя старонкi i ўвогуле кiнуць гэтую задуму.

Але ён не зрабiў гэтага, бо ведаў, што ў гэтым не было сэнсу. Напiсаў бы ён або не "ДАЛОЎ ВЯЛIКАГА БРАТА" - было не iстотна. Працягваў бы ён або не пiсаць свой дзённiк - было не iстотна. Ва ўсялякiм разе, ад Палiцыi Думак яму не ўцячы. Ён учынiў - i ўчынiў бы, нават калi б нiколi не ўзяў у рукi пяра i паперы, - найстрашнейшае злачынства, якое змяшчала ў сабе ўсе iншыя. Злачынства думкi, або, як казалi, - думзлачынства. Думзлачынства немагчыма было хаваць вечна. Нейкi час, можа, нават некалькi гадоў яшчэ можна было неяк выкручвацца, але раней цi пазней наступала расплата.

Арыштоўвалi заўсёды ўначы. Нечаканае абуджэнне, дужая рука, што трасе за плячук, лiхтары асляпляюць вочы, суровыя твары вакол ложка. У пераважнай большасцi выпадкаў не адбывалася нiякiх судоў, не складалася нiякiх пратаколаў. Людзi проста знiкалi, i заўсёды ўначы. Iмя выкрэслiвалi са спiсаў, усе сляды чалавека знiшчалi, усё папярэдняе жыццё выкасоўвалi, i яно забывалася. Чалавека сцiралi з памяцi, ператваралi ў нiшто, рабiлi параю, яго выпарвалi - так гучала звычайна ўжыванае слова.

На хвiлiну яго ахапiла нiбы iстэрыка, i ён зноў пачаў пiсаць крывымi нязграбнымi лiтарамi:

яны прыкончаць мяне мне напляваць яны стрэляць мне ў патылiцу напляваць далоў вялiкага брата яны заўсёды страляюць у патылiцу мне напляваць далоў вялiкага брата...

Трохi збянтэжаны, ён выпрастаўся i адклаў пяро. Раптам ён здрыгануўся: нехта пагрукаў у дзверы!

Няўжо так хутка! Ён сядзеў цiха, як мышка, песцячы марную надзею, што той, хто стаiць за дзвярыма, пойдзе пасля няўдалай спробы. Але ж не, пагрукалi яшчэ раз. Цяпер ужо нельга было марудзiць. Сэрца бiла, як барабан, але Ўiнстанаў твар, напэўна, ад доўгай звычкi, заставаўся абыякавы. Ён падняўся i пайшоў, цяжка ступаючы, да дзвярэй.

2

Ўiнстан ужо ўзяўся за ручку, каб расчынiць дзверы, калi раптам убачыў, што пакiнуў разгорнуты дзённiк на стале. ДАЛОЎ ВЯЛIКАГА БРАТА - было там напiсана на палову старонкi такiмi вялiкiмi лiтарамi, што можна было прачытаць нават ад дзвярэй. Гэта была недаравальная памылка. Ўiнстан, аднак, адзначыў, што, нават так спалохаўшыся, ён не наважыўся закрыць дзённiк, пакуль не высахла чарнiла, каб не забрудзiць чыстую паперу.

Стаiўшы дыханне, ён адчынiў дзверы. I адразу па целе прайшла цёплая хваля палёгкi. За дзвярыма стаяла бледная, памятая з выгляду жанчына з рэдкiмi раскудлачанымi валасамi i зморшчаным тварам.

- Ой, таварыш, - пачала яна хваравiта-пiсклявым голасам, - мне падалося, што я чула, як вы прыйшлi. Цi не зойдзеце вы на хвiлiнку паглядзець, што з нашай ракавiнай на кухнi? Яна забрудзiлася i...

Гэта была панi Парсанс, жонка суседа па паверсе. (Зварот "панi" не надта ўхваляўся Партыяй, патрабавалася, каб усе звярталiся адзiн да аднаго "таварыш", але ў дачыненнi да некаторых жанчын слова "панi" неяк само прасiлася на язык.) Ёй было гадоў трыццаць, хоць выглядала яна значна старэйшай. Здавалася, што ў зморшчынах яе твару збiраўся пыл. Ўiнстан прайшоў з ёй праз калiдор. Такая саматужная рамонтная праца была ледзь не штодзённым заняткам. Дамовы блок "Перамога" быў старым, пабудаваным у 30-я гады комплексам будынкаў, што з часам самi па сабе паволi руйнавалiся. Гадамi ад сцен i столяў адвальвалася тынкоўка, вадаводныя трубы лопалiся пад час добрых маразоў, дах прапускаў ваду, як толькi пачынаў падаць снег, цэнтральнае ацяпленне звычайна працавала на палову напругi, калi яго ўвогуле не выключалi дзеля ашчаднасцi. Рамонтам, апроч таго, што можна было зрабiць самому, мелi займацца нейкiя далёкiя таямнiчыя ўстановы, якiя, каб, напрыклад, памяняць шыбы ў вокнах, марудзiлi часам па два гады.

- Вядома ж, я прыйшла да вас, бо Том цяпер на працы, - няясна прамармытала панi Парсанс.

Кватэра Парсансаў была большая за Ўiнстанаву, але таксама па-свойму ўбогая. Усё ў ёй было нейкае абшарпанае, патаптанае, быццам кватэру толькi што наведаў нейкi вялiкi драпежны звер. Спартовыя прылады - хакейныя клюшкi, баксёрскiя пальчаткi, лопнуты футбольны мяч, прапацелыя, вывернутыя навыварат спартовыя штаны - усё гэта валялася грудам на падлозе, а на стале быў звалены ў кучу нямыты посуд разам з падранымi школьнымi падручнiкамi. На сценах побач з партрэтам Вялiкага Брата ў поўны рост вiселi чырвоныя сцяжкi Саюза Моладзi i гэтак званых Юных Шпiёнаў. Тут, як i ва ўсiм доме, у паветры стаяў капусны смурод, але да яго яшчэ дадаваўся рэзкi пах поту, якi - гэта было чуваць з першага понюху, аднак цяжка было сказаць чаму, - належаў некаму, каго якраз цяпер не было. У другiм пакоi нехта спрабаваў на грабенчыку, абкручаным туалетнай паперай, утараваць вайсковым маршам, што ўсё яшчэ грымелi з экрана тэлегляда.