Kniga-Online.club
» » » » Якуб Колас - Новая зямля (на белорусском языке)

Якуб Колас - Новая зямля (на белорусском языке)

Читать бесплатно Якуб Колас - Новая зямля (на белорусском языке). Жанр: Русская классическая проза издательство неизвестно, год 2004. Так же читаем полные версии (весь текст) онлайн без регистрации и SMS на сайте kniga-online.club или прочесть краткое содержание, предисловие (аннотацию), описание и ознакомиться с отзывами (комментариями) о произведении.
Перейти на страницу:

I ў тую ж самую хвiлiну

Агнём апёк Алесю спiну.

Алесь заенчыў праразлiва,

Упаў i зноў схапiўся жыва,

А дзецi ў плач, у енк, у слёзы,

I ўсе разбеглiся, як козы;

А бацька, страшны, поўны злосцi,

Алеся лупiць без лiтосцi;

I мацi рады даць не можа

Так моцна бацька абурыўся.

Даў Бог, Ксавэры налучыўся.

- Пакiнь, Мiхал! пакiнь, нябожа!

Апамятуйся, цi так можна?

Насмерць заб'еш неасцярожна!

Прыбег i дзядзька на падмогу,

Насiлу вырвалi нябогу.

А бацька сек, пытаў скрозь гнеў:

- Куды "начаткi", гад, задзеў?

Алесь без вопраткi i босы

Бяжыць у снег, проставалосы,

За хлеў ён чэша без аглядкi:

- А во яны! а во "начаткi"!

I мушу я адно зазначыць,

Няхай тут праўду кожны ўбачыць,

Што гэта прыкрае здарэнне

Пайшло яму на паляпшэнне.

ХVI. ВЕЧАРАМI

Малюнкi родныя i з'явы!

Як вы мне любы, як цiкавы!

Як часта мiлай чарадою

Вы ўстаяце перада мною!

I так панадна смеяцеся

Жывою баграю на лесе,

I златаблескiмi снапамi

Праменняў-стрэлаў над палямi,

I брыльянцiстаю расою,

Калi гарачаю касою

Скрозь лiсцяў сетачкi-аконцы

На ёй заззяе цiха сонца,

Яе так песцiць, так кахае,

Па ёй вясёлкi рассыпае!

Я бачу роўныя пакаты

Палёў за Нёмнам i iх шаты

Аўсоў палоскi, лавы жыта,

Што морам золата разлiта;

I грэчак белыя абрусы,

I лесу два крылы, як вусы,

I цёмны роў, вадой прабiты,

Такi зацяты i сярдзiты;

Ялоўцаў шэрыя аблогi,

Дзе белы мох, сiвец убогi

Пясочак жоўты засцiлаюць

I дзе зайцы прыпынак маюць.

Я чую шум рознагалосы

Лясоў, лугоў, дзе звоняць косы

У часе дружнай касавiцы;

Я чую громы навальнiцы,

I шум глухi буйных дажджоў,

I песнi звонкiя палёў,

I цiхi плач ускрай магiлы.

Даўно зацiх iх голас мiлы,

Даўно ўсё змоўкла i прапала,

Iх толькi памяць захавала.

Але нявiднымi нiцямi

Я моцна-моцна звязан з вамi,

Малюнкi роднае краiны!

Эх, зараслi вы, пуцявiны

У гэты мiлы мой куточак,

Дзе ные жоўценькi пясочак

Пад летнiм сонцам, пад спякотай

I ззяе смутнай пазалотай

Над самым Нёмнам срэбраводным,

Так сэрцу блiзкiм-блiзкiм, родным.

I зараслi не палынамi,

Не крапiвой, не драсянамi,

Не чаратом, не лебядою

А беларускаю бядою.

Ды покi будзе сэрца бiцца,

Яно не зможа пагадзiцца

Нi з гэтым гвалтам, нi з бядою

Над нашай роднаю зямлёю...

Эх, мiлы край адвечнай мукi!

Пракляты будзьце, вусны, рукi,

Што на цябе ланцуг кавалi

I ў твар зняважлiва плявалi!

Няхай агонь i жар пакуты

Навекi спалiць здзек той люты,

Якi спрадвеку там пануе,

Над тым, хто родны скарб шануе

I хто ўсiм сэрцам i душою

Астацца хоча сам сабою.

Жывi ж, наш край! Няхай надзея

Гарыць у сэрцы i мацнее,

Што хоць не мы, дык нашы дзецi

Убачаць цэльным цябе ў свеце!

Алесь на дзеле праканаўся,

Што ён дарэмна марнаваўся

I што ўжо больш няма збавення,

Як толькi ўзяцца за вучэнне,

Як гэты клопат не марудны.

I што ж? закон быў не так трудны,

Ужо па той адной прычыне,

Што ён запiсан быў на спiне

(А ў сэрца ўложан сам сабою),

I ўсё пайшло сваёй чаргою.

Цяклi дзянькi ды йшлi нядзелi,

I час тут вольны хлопцы мелi,

Вучылiсь толькi да абеду,

Вучылiсь нават не без следу.

I Костусь, мушу я прызнацца,

Ўжо ўмеў на дошцы распiсацца,

Што вельмi цешыла Мiхала

I гонар бацькаў падымала.

Удзень, як лекцыi канчалi,

На рэчку хлопцы выбягалi

Крыху пакоўзацца па лёдзе

Цi так пабегаць на свабодзе,

У снег залезцi па калена,

А то насiлi козам сена

Ў звярынцы козы зiмавалi

I iм палонкi прасякалi.

I сам дарэктар клышаногi

Не горш ад вучняў бег з дарогi,

Гайсаў па снезе, распускаўся

I штурхалямi захапляўся.

А як надарыцца часамi

Яму спаткацца там з казамi,

Тады крычаў ён благiм матам,

Тады рабiўся ён вар'ятам,

Такая радасць пашыбала,

Так хвалявала, захапляла.

I гэту радасць, мiг шчаслiвы,

Выказваў крыкам праразлiвым.

- А я-я-яй! А я-я-яй!

Крычаў, хоць вушы затыкай.

Другi раз хлопцы валяць валам

У ток да дзядзькi ўсiм кагалам.

На току ў дзядзькi, бы ў святлiцы,

Маркотна свецiць блеск газнiцы;

Дрыжыць агоньчык сiратлiва,

У бокi ходзiць палахлiва.

На месце ўсё тут i прыбрана,

Так гладка ўсё дапасавана.

А тыя ж граблi цi цапочкi!

Ну, толькi цешыць iмi вочкi!

У рукi возьмеш - працы хочуць,

У дзела пусцiш - зарагочуць!

А як наш дзядзька час там бавiць!.

Ён не працуе - iмшу правiць!

Вось як жывога дзядзьку бачу,

Я тут партрэт яго зазначу.

Ён невысок, не надта ёмак,

Ды карчавiты i няўломак,

А волас мае цёмна-русы,

I зухаўскiя яго вусы

Умеру доўгi, густаваты,

Угору чуць канцы падняты;

А вочы шэры, невялiчкi,

Глядзяць прыветна, як сунiчкi,

Але раптоўна i адразу

Не расчытаеш iх выразу:

То смех, то хiтрасць з iх блiскае,

То дабрата, але якая!

А нос... я глянуць мушу ў неба,

Бо не патраплю, як пачаць

I з чым нос дзядзькаў параўнаць,

Каб выйшаў ён такi, як трэба:

Ну, нос кароткi i таўсматы,

Ды досыць спрытны, хоць кiрпаты.

Антось наш дбалы, акуратны,

А пры рабоце якi здатны!

Што нi замыслiць, то ўсё зробiць

I так прыгонiць, так аздобiць,

Што i для вока нават мiла.

I ўсё выразна гаварыла,

Што ён не толькi гаспадар,

Але й прыроджаны штукар,

Якiх на свеце не так многа.

За дзядзьку людзi просяць Бога:

Каму ён толькi не спрыяе,

Каго з бяды не вызваляе!

У дзядзькi цэлы спрат запасаў

Не любiць дзядзька пустаплясаў.

Вось вы зiрнiце ў хлеў на вышкi!

Там многа яблынiн на лыжкi,

Там ёсць iгруша i клянiна,

Якая хочаш дравянiна:

Грабiльны, коссi, клёпкi, восi...

Няма трайнi - йдзi да Антося.

I людзi дзядзьку шанавалi,

А на кiрмашы частавалi.

Каса чыя нядобра косiць

Няхай Антося ён папросiць:

Антось наладзiць - так дагонiць,

Тады пабач, як загамонiць!

Каса не косiць - каса брые

I шчытнякi бярэ сухiя,

Бо ў дзядзькi рукi залатыя.

Каб дапiсаць партрэт Антося,

Скажу: на свеце не знайшлося

Нi ўдоўкi-любкi, нi дзяўчыны,

Каб палучыць дзве палавiны,

Каб разам шчасце здабываць

I поруч долю падзяляць.

I я тут сам за дзядзьку мушу

Назад старонку адгарнуць,

I аб вясне яго ўздыхнуць,

I добрым словам яго душу

Яшчэ раз шчыра памянуць.

Была вясна, было iмкненне,

I сэрца ведала тамленне,

I сэрца водгук сэрца чула,

I сэрца к сэрцайку гарнула.

Ды толькi ж доля не судзiла,

I любка-Наста, яго мiла,

Што так клялася, цалавала

I к сэрцу з жарам прыхiляла,

Што так сулiла шчасця многа,

Яго змяняла на другога!

Антось... Ды што!.. цяпер забыта,

Даўно пажалi тое жыта

I тыя межы зааралi,

Што дзядзькаў смутак калыхалi.

- Ну, хлопцы: зараз дамо жару!

Саб'ем пасадаў яшчэ з пару.

Снапы ў радочкi палажылi,

Так i дзяды яшчэ вучылi,

Каб каласы ды з каласамi,

А да пярылаў гузырамi.

- Ну, грымнем, хлопцы, каб звiнела!

I пяць цапоў iдуць у дзела!

Не малацьба, а бубнаў хоры!

Здаецца б, цэпам вадзiў хворы!

Бiчы кладуцца так рытмiчна,

Само гудзенне iх музычна;

Снапы не ўлежаць, скачуць самi

I сыплюць жыта пад бiчамi,

А дзядзька рэй вядзе, гукае

I адным крыкам памагае:

- Дай, дай яму, брат! дай з-за вуха!

Гэ-гэх, скачы, баба-псяюха!

Гудуць цапы ўгары праворна,

Iдзе работа дружна, спорна,

Аж падшыбае ўсiх ахвота,

Бо мае свой захоп работа.

Вось так адно другiм мянялась,

Затым яно й не прыядалась,

Калi было ўсё ўмеру, ўпору,

I гладка йшло ўсё тут угору.

Таксама вечар свае бавы

Нясе з сабой не менш цiкавы

I асаблiва перад святам,

Калi, бывала, дзядзька з татам,

А з iмi часам гэтаксама

Язык развяжа свой i мама,

Пачнуць казаць свае ўспамiнкi,

Вясцi размовы пра старынкi,

Пра незвычайныя здарэннi

I iм даваць тут тлумачэннi.

Цяпер камiнак спачывае,

А хату лямпа асвятляе,

Але маркотна i тужлiва,

А ценi страшна i маўклiва

То затрасуцца, затанцуюць,

Як бы каго яны пiльнуюць,

То заспакояцца зацята,

Калi замрэ i сама хата.

Тады здаецца, ценi тыя

Не проста ценi, а жывыя,

I нiбы ў iх ёсць нейка справа,

I таямнiчна i цiкава.

Дарэктар к печы прытулiўся,

На дзядзькаў твар утарапiўся.

- Мне сам казаў Пятрусь Грыхiнiн,

I лгаць жа ён не быў павiнен:

Дадому ехаў ён з Княжога,

Вакол няма нiдзе нiкога,

I цiха ўсё, як бы зацята.

Было ўжо трохi пазнавата,

А ён на волiках пляцецца,

I так яму ўсё штось вярзецца.

Вось едзе ён, масток мiнае,

Аж хтось з-за паляў вылятае,

Як жар чырвоны ды вяртлявы,

I хвошча пугай ўлева, ўправа

I па валах i па Пятрусю.

Перейти на страницу:

Якуб Колас читать все книги автора по порядку

Якуб Колас - все книги автора в одном месте читать по порядку полные версии на сайте онлайн библиотеки kniga-online.club.


Новая зямля (на белорусском языке) отзывы

Отзывы читателей о книге Новая зямля (на белорусском языке), автор: Якуб Колас. Читайте комментарии и мнения людей о произведении.


Уважаемые читатели и просто посетители нашей библиотеки! Просим Вас придерживаться определенных правил при комментировании литературных произведений.

  • 1. Просьба отказаться от дискриминационных высказываний. Мы защищаем право наших читателей свободно выражать свою точку зрения. Вместе с тем мы не терпим агрессии. На сайте запрещено оставлять комментарий, который содержит унизительные высказывания или призывы к насилию по отношению к отдельным лицам или группам людей на основании их расы, этнического происхождения, вероисповедания, недееспособности, пола, возраста, статуса ветерана, касты или сексуальной ориентации.
  • 2. Просьба отказаться от оскорблений, угроз и запугиваний.
  • 3. Просьба отказаться от нецензурной лексики.
  • 4. Просьба вести себя максимально корректно как по отношению к авторам, так и по отношению к другим читателям и их комментариям.

Надеемся на Ваше понимание и благоразумие. С уважением, администратор kniga-online.


Прокомментировать
Подтвердите что вы не робот:*
Подтвердите что вы не робот:*