Лонг - Пастушыная гiсторыя пра Дафнiса i Хлою (на белорусском языке)
20
Доркан, другi раз ашукаўшыся ў сваёй надзеi i намарна страцiўшы добрыя сыры, надумаўся ўзяць Хлою гвалтам, калi яна будзе адна. I падгледзеўшы, што яны на перамену гоняць на вадапой свае статкi - аднаго дня Дафнiс, другога дзяўчына, прыдумаў ён акурат пастухоўскую хiтрасць.
Ён узяў шкуру вялiкага воўка, якога некалi бык, абараняючы сваiх кароў, закалоў рагамi, захiнуўся ў яе з галавы да ног, пярэднiя лапы нацягнуў на свае рукi, заднiя - на ногi ад сцёгнаў да пят, а раскрытая пашча прыкрыла яму галаву, як шлем цяжкаўзброенага ваякi. Прыкiнуўшыся як мага найлепш дзiкiм зверам, iдзе ён да ручаiны, з якой пасля пашы пiлi козы i авечкi. У вельмi глыбокай упадзiне была ручаiна, усё месца навокал глушылася цярнiнаю, ажынаю, нiзенькiм ялаўцом i бадзякамi; лёгка мог бы там i сапраўдны воўк ляжаць у засадзе. Схаваўшыся тут, Доркан чакаў, калi надыдзе час вадапою, i меў вялiкую надзею, што ён перапалохае сваiм выглядам Хлою i яна апынецца ў ягоных руках.
21
Прамiнула няшмат часу, i Хлоя пагнала статкi да ручаiны, пакiнуўшы Дафнiса зразаць зялёныя парасткi на корм казлянятам пасля пашы. Але сабакi, якiя беглi тут жа, сцерагучы авечак i коз, i па сабачай звычцы прынюхвалiся, учулi Доркана, як ён падпаўзаў, каб напасцi на дзяўчыну, голасна загаўкалi i кiнулiся на яго, як на сапраўднага воўка; i перш чым ён з перапалоху ўскочыў на ногi, аблажылi яго i пачалi рваць шкуру. Нейкi час ён яшчэ цiха ляжаў у гушчары пад накiнутаю шкураю, баючыся адкрыцца; але калi Хлоя, перапалохаўшыся пры першым поглядзе на яго, пачала клiкаць Дафнiса на дапамогу, а сабакi, сарваўшы воўчую шкуру, упiлiся ў яго цела, ён залямантаваў i пачаў прасiць дапамогi ў дзяўчыны i Дафнiса, якi ўжо прыбег сюды. Тыя зычным воклiкам хутка супакоiлi сабак, а Доркана, у якога былi пакусаны сцёгны i плечы, павялi да ручаiны, прамылi яму раны ад сабачых зубоў i прыклалi да iх зялёнай вязавай кары, пажаваўшы яе; яны палiчылi апрананне ў шкуру за пастухоўскi жарт, i, зусiм не гневаючыся, суцешылi яго, i, правёўшы яшчэ трохi пад рукi, адпусцiлi дахаты.
22
Доркан, выбавiўшыся з бяды i ўратаваўшыся, хоць i не з воўчай пашчы, як гэта кажуць, а з сабачай, пайшоў загойваць свае раны; а Дафнiс i Хлоя мелi шмат клопату, аж да ночы збiраючы коз i авечак: бо спуджаныя воўчаю шкураю i ўзбуджаныя сабачым брэхам адны з iх на скалы ўзбеглi, а другiя аж да мора дабеглi. Хоць i былi яны прывучаныя слухацца голасу i на сiрынгу супакойвацца, а калi пляснуць у далонi - збiрацца, але на той раз страх прымусiў на ўсё забыцца. З цяжкасцю, як зайцоў па слядах, расшуквалi iх Дафнiс i Хлоя i загналi ў аборы. Толькi тае начы заснулi яны глыбокiм сном i знайшлi ў стоме лекi ад мук кахання.
Але калi зноў прыйшоў дзень, зноў яны цярпелi ў той жа спосаб. Радавалiся, убачыўшыся, журылiся, расстаючыся, нечага прагнулi, але не ведалi, чаго прагнуць. Адно толькi ведалi яны, што яго загубiў пацалунак, а яе - купанне.
23
Распальвала iх i сама пара года. Вясна ўжо канчалася, лета пачыналася, усё было ў росквiце, дрэвы ў пладах, палi ў каласах; усцяж мiлае цыкад стракатанне, садавiны салодкае пахкае дыханне ды радаснае авечак бляянне. Можна было б падумаць, што рачулкi, спакойна воды коцячы, спявалi, што вятры сваiм подзьмухам па соснах на сiрынзе iгралi, што яблыкi ў знямозе кахання долу спадалi, што сонца, закаханае ў красу, усiх раздзявала.
Дафнiс, распалены ўсiм гэтым, кiдаўся ў раку, то плёскаўся ў вадзе, то ганяўся за разгулянаю рыбаю; а часта i пiў, як бы хацеў патушыць агонь усярэдзiне. Хлоя ж, падаiўшы авечак i многiх коз, доўга яшчэ ўпраўлялася, каб сквасiць малако; а мухi моцна даймалi i кусалi, калi яна iх праганяла. Пасля яна, умыўшы твар, прыбiралася вянком з хваёвых галiнак i, ахiнуўшы паяснiцу шкурай аляняцi, напаўняла посуд вiном i малаком, каб разам з Дафнiсам выпiць гэтага пiтва.
24
Калi ж надышоў поўдзень, вочы iх адразу трапiлi ў палон чараў. Бо яна, убачыўшы голага Дафнiса, уражаная яго дасканалай красою, знемагала, не знаходзячы ў яго нiякай заганы; ён жа, гледзячы на яе, апаясаную шкураю аляняцi, у хваёвым вянку, калi яна яму падавала кубак, думаў, што бачыць нiмфу з пячоры. Пасля ён хапаў у яе з галавы хваёвы вянок i надзяваў яго на сябе, спачатку пацалаваўшы гэты вянок; яна таксама, калi ён раздзяваўся i купаўся, захiналася ў яго вопратку, спачатку яе пацалаваўшы. Часамi яны кiдалi адно ў аднаго яблыкi або прыбiралi адно аднаму галаву, расчэсваючы валасы на прабор. I Хлоя параўноўвала яго валасы з мiртам, бо яны былi чорныя, ён жа яе твар параўноўваў з яблыкам, бо ён быў белы i румяны. Ён вучыў яе iграць на сiрынзе; але калi яна пачынала дзьмуць, ён выхоплiваў у яе i сам губамi перабiраў чароцiны; i ўдаючы, што папраўляе яе памылкi, прыдумаўшы прыстойную прычыну, праз сiрынгу цалаваў Хлою.
25
Аднаго разу апоўднi, калi ён iграў на сiрынзе, а чароды ляжалi ў цянi, Хлоя непрыкметна задрамала. Заўважыўшы гэта, Дафнiс адклаў сiрынгу, прагна агледзеў яе ўсю - цяпер жа ён анi не саромеўся - i патаемна i разам з тым цiха прашаптаў: "Як гэтыя вочы спяць! Як вусны салодка дыхаюць! Так не пахнуць нi яблыкi, нi кусты. Але я баюся цалаваць: пацалунак ранiць сэрца i, як малады мёд, прыводзiць у шаленства. I я баюся пацалункам разбудзiць яе. О гаварлiвыя цыкады! Яны не дадуць спаць ёй сваiм моцным стракатаннем. Яшчэ i казлы, б'ючыся, ляскаюць рагамi. О ваўкi, баязлiвейшыя за лiсоў, чаму ж вы iх не схапiлi?!"
26
Калi ён так казаў, цыкада, уцякаючы ад ластаўкi, якая хацела яе злавiць, упала Хлоi на грудзi; ластаўка - за цыкадаю, i хоць не змагла яе злавiць, але, гонячыся за ёю, праляцела так блiзка, што кранулася сваiм крыллем Хлоiнай шчакi. Не ведаючы, што з ёю здарылася, Хлоя моцна ўскрыкнула i прахапiлася са сну, але, убачыўшы над сабою ластаўку i Дафнiса, што смяяўся з яе спалоху, яна супакоiлася i працерла ўсё яшчэ сонныя вочы. Цыкада, што схавалася ў Хлоi на грудзях, адазвалася, нiбы той, хто шукаў прытулку, дзякаваў за свой ратунак. Зноў Хлоя галосна ўскрыкнула, а Дафнiс засмяяўся. I, карыстаючыся нагодаю, прасунуў руку мiж грудзей i выняў добрую цыкаду, якая i ў яго руцэ не маўчала. Хлоя ўзрадавалася, убачыўшы яе, узяла, i пацалавала, i зноў пасадзiла стракатлiўку сабе на грудзi.
27
Усцешыла iх раз туркаўка, прабуркаваўшы з лесу сваю пастушыную песеньку. I калi Хлоя захацела даведацца, што яна такое гаворыць, а Дафнiс ёй растлумачыў, расказаўшы вядомую казку: "Была, дзяўчо, адна дзяўчынка, такая прыгожая, як ты, i пасвiла яна ў лесе шмат жывёлы. А была яна пяюха, i кароўкi радавалiся яе спевам, пасвячы iх, яна не мела патрэбы нi бiць iх пастуховым кiем, нi пароць ражном; а садзiлася пад хвойкаю, прыбiралася ў хваёвы вянок, спявала пра Пана i Пiтыс, i каровы, зачараваныя спевам, не адыходзiлiся ад яе. Адзiн хлопец, што непадалёк пасвiў кароў i ўмеў спяваць гэтак жа, як дзяўчына, заспрачаўшыся з ёю, што лепш спявае, узвысiў свой голас, моцны, як у мужчыны, i мiлы, як у дзiцяцi, завабiў у свой статак восем яе найлепшых кароў i пагнаў iх. Дзяўчына, засмучоная стратаю жывёлы i няўдачаю ў спевах, молiць багоў, каб далi ёй лепей у птушку абярнуцца, чым дахаты вярнуцца. Багi слухаюцца i ператвараюць яе ў гэтую птушку, якая жыве, як тая дзяўчына, у гарах i гэтак жа прыгожа спявае, як яна. I сёння яшчэ, спяваючы, расказвае яна пра сваё няшчасце, спадзеючыся знайсцi сваiх заблуканых кароў".
28
Такiя ўцехi даравала iм лета. Але калi была восень у самым росквiце i саспеў вiнаград, прысталi ў тыя мясцiны тырыйскiя пiраты на лёгкiм карыйскiм судне (каб iх за варвараў не палiчылi), высадзiлiся, узброеныя мячамi i ў паўпанцырах, пачалi рабаваць усё, што траплялася пад рукi: духмянае вiно, шмат збожжа, скрылi мёду; пагналi яны i некалькi кароў з Дорканавага статка. Схапiлi яны i Дафнiса, якi блукаў па беразе мора; Хлоя ж як дзяўчына выганяла Дрыясавых авечак пазней, таму што баялася свавольных пастухоў. Убачыўшы прыгожага, дужага дзецюка, якi здаўся iм больш вартаю здабычаю, чым нарабаванае на палях, разбойнiкi не сталi трацiць больш намаганняў нi на коз, нi на iншае дабро ў ваколiцы, а пагналi яго на свой карабель, ён жа ўсё плакаў у роспачы i моцна клiкаў Хлою. Яны хутка адвязалi канат i, хапiўшы ў рукi вёслы, адплылi ў адкрытае мора; Хлоя якраз тады выгнала сваю чараду, несучы новую сiрынгу ў падарунак Дафнiсу. Але бачачы коз, якiя ў бязладдзi разбеглiся, i чуючы, як Дафнiс мацней i мацней гукае яе, яна, не думаючы больш пра коз i авечак, кiнула сiрынгу i памчала бегма да Доркана прасiць дапамогi.
29
Але той ляжаў цяжка збiты разбойнiкамi, ледзь дыхаючы, сыходзячы крывёю. Убачыўшы Хлою, ён адчуў у сабе iскру даўнейшага кахання i прамовiў: "Хлоя, я зараз памру; бязбожныя пiраты, калi я змагаўся за сваiх валоў, мяне самога забiлi, як вала. Але ты павiнна ўратаваць для сябе Дафнiса, папомсцiцца за мяне, знiшчыць iх. Я прывучыў сваiх кароў слухацца гукаў сiрынгi i збягацца на яе поклiк, нават калi б далёка яны дзе пасвiлiся. Дык iдзi ж i, узяўшы гэтую сiрынгу, зайграй на ёй тую песню, якой я некалi навучыў Дафнiса, а Дафнiс цябе; пра ўсё астатняе парупяцца мая сiрынга i мае каровы, што апынулiся там. Я дару табе гэтую сiрынгу, з якою ў змаганнi, хто лепшы, шмат валапасаў i аўчароў перамог. А ты за гэта пацалуй мяне, пакуль яшчэ жывы, i аплач мяне, калi памру. А калi ўбачыш другога пастуха, што будзе пасвiць гэтыя кароўкi, успомнi пра мяне".
