Эрик Сигл - Гiсторыя кахання (на белорусском языке)
Перш чым паехаць на мора, мы нанялi танную невялiкую кватэру ў паўночным Кембрыджы. Я называю гэты раён "паўночным Кембрыджам", хоць фармальна, па адрасе, дом знаходзiўся ў межах горада Сомэрвiла. Катэдж, што, як казала Джэнi, быў у "перадразвальным стане", праектавалi на дзве сям'i, але потым перарабiлi ў чатырохкватэрны. Узялi з нас нашмат болей за сапраўдны кошт гэтага "таннага" жытла. Але што зробiш? На гэтым рынку дыктуюць прадаўцы.
- Паслухай, Ол, як ты думаеш, чаму пажарныя не павесiлi замок на гэтай халупе? - спыталася Джэнi.
- Мабыць, пабаялiся падысцi, - адказаў я.
- I мне крыху страшна.
- У чэрвенi ты была смялейшая. (Размова адбывалася ў вераснi, калi мы вярнулiся ў Кембрыдж.)
- Тады я яшчэ не была замужам. А цяпер як замужняя жанчына лiчу, што гэтая будынiна небяспечная для жыцця.
- I што ты думаеш зрабiць?
- Пагаварыць з мужам, - адказала яна. - Ён штось прыдумае.
- Паслухай, твой муж - гэта я.
- Сапраўды? Дакажы гэта.
- Як? - папытаўся я, падумаўшы: "Не, толькi не на вулiцы".
- Перанясi мяне цераз ганак.
- Джэнi, няўжо ты верыш ва ўсю гэтую лухту?
- Ты перанясi, а потым я ўжо вырашу.
О'кэй. Я падхапiў яе на рукi i, пераадолеўшы шэсць прыступак, унёс на ганак.
- Чаму запынiўся? - спыталася яна.
- Хiба гэта не ганак?
- Не ганак, не ганак.
- Тут на дзвярах нашыя iмёны.
- Ну i што? Гэта не сапраўдны ганак. Марш наверх, гультай!
Да "сапраўднага ганка" было дваццаць чатыры прыступкi, i мне прыйшлося спынiцца на паўдарозе, каб перавесцi дух.
- Чаму ты такая цяжкая?
- А ты не падумаў, што я магла зацяжараць?
Ад такога пытання дыханне ў мяне раўнейшым не стала.
- Ты што, сур'ёзна? - нарэшце спытаўся я.
- Што, спалохаўся?
- Зусiм не спалохаўся.
- Не ганяй вецер, падрыхтунчык.
- Ну, прызнаюся: было крыху. Але ненадоўга.
Я перанёс яе цераз наш ганак. Гэта былi рэдкiя i каштоўныя iмгненнi, да якiх слова "эканомiя" не мела анiякага дачынення.
Маё гучнае iмя дазваляла нам атрымаць крэдыт у прадуктовым магазiне, крэдыт, якi звычайна студэнтам не давалi. Аднак яно ж сыграла супраць нас там, дзе я меней за ўсё чакаў: у прыватнай школе, куды ўладкавалася настаўнiцай Джэнi.
- Вядома, у сэнсе заробку нам цяжка раўняцца з дзяржаўнымi школамi, сказала маёй жонцы мiс Эн Мiлер Уiтмэн, дырэктар школы, i адразу дадала, што для Барэтаў "гэты аспект" наўрад цi можа мець якое значэнне.
Джэнi паспрабавала нешта растлумачыць наконт гэтых iлюзiй, але ўсё, чаго нябозе ўдалося дабiцца звыш трох з паловаю тысяч долараў у год, былi - хвiлiны на дзве - усмешкi ды "хо-хо-хо" дырэктаркi. Ёй здалася вельмi дасцiпнай заўвага Джэнi наконт таго, што Барэты мусяць плацiць за жытло гэтаксама, як i ўсе астатнiя людзi.
Калi Джэнi перадала мне ўсё гэта, я выказаў некалькi даволi арыгiнальных прапаноў наконт таго, як мiс Уiтмэн магла скарыстаць яе - хо-хо-хо - тры з паловаю тысячы долараў. Але тут Джэнi папыталася, цi не мог бы я кiнуць свае заняткi правам, каб утрымлiваць яе да тае пары, пакуль яна не набудзе квалiфiкацыю, неабходную для паступлення на працу ў дзяржаўную школу. Змарнаваўшы якiясьцi дзве секунды на асэнсаванне прапановы, я зрабiў дакладную i сцiслую выснову:
- Лухта!
- Дужа красамоўна, - сказала мая жонка.
- А што, па-твойму, я мусiў сказаць? "Хо-хо-хо"?
- Не. Але табе прыйдзецца палюбiць спагецi.
I я палюбiў спагецi. Я навучыўся любiць iх, а Джэнi навучылася ўсялякiмi мажлiвымi дый немажлiвымi спосабамi маскiраваць спагецi пад што-небудзь iншае. Мы сёе-тое сабралi ўлетку, Джэнi атрымлiвала зарплату, я разлiчваў зарабiць начамi на пошце ў час каляднае мiтуснi - словам, усё было як мае быць. Вядома, мы прапускалi багата новых фiльмаў (а Джэнi яшчэ i канцэртаў), аднак, у рэшце рэшт, канцы з канцамi неяк зводзiлi.
Жыццё нашае дужа перамянiлася яшчэ з аднаго боку. Я маю на ўвазе кантактаванне з людзьмi. Мы па-ранейшаму жылi ў Кембрыджы, i, у прынцыпе, Джэнi магла бачыцца з сваiмi калегамi па музычных занятках. Але яна не мела на гэта часу. З школы яна прыходзiла спляжаная, а яшчэ ж трэба было згатаваць абед (палуднаваць у кавярне было для нас недасягальнай раскошаю). Што ж да маiх сяброў, дык гэта былi людзi дастаткова тактоўныя - яны не турбавалi нас i не запрашалi да сябе, каб не змушаць Барэтаў запрашаць да сябе iх...
Мы перасталi хадзiць нават на футбол.
Як сябра спартовага таварыства Гарварда - Варсiцi-клуба, я меў права сядзець на гасцявой трыбуне - на выдатных месцах, якраз насупраць цэнтра поля. Аднак бiлет туды каштаваў шэсць долараў, значыцца, два - дванаццаць.
- Ды не, - спрачалася са мною Джэнi, - гэта не дванаццаць, а шэсць долараў. Ты ж можаш хадзiць i без мяне. Я ўсё роўна нiчога не разумею ў гэтай гульнi. Чую адно, што заходзяцца: "Улупiце iм!" Табе гэта дужа даспадобы, вось i хадзi на свой футбол.
- Усё, пытанне закрытае, - адказаў я цвёрда, як сама сапраўдны муж i гаспадар дома. - Будзе хоць час займацца вучобаю.
Аднак усё роўна я бавiў суботнiя вечары, прыпадаючы вухам да транзiстара слухаў роў заўзятараў, якiя, хоць i знаходзiлiся цяпер за нейкую мiлю ад мяне, належалi ўжо да iншага свету.
I ўсё-такi я карыстаўся сваiмi прывiлеямi сябры клуба, купляючы бiлеты на гульнi з удзелам ейльскай каманды Робi Ўолду, таварышу па Юрыдычнай школе. Калi, не адзiн раз падзякаваўшы мне, Робi выходзiў ад нас, Джэнi кожны раз прасiла растлумачыць ёй, хто мае права на гасцявыя месцы Варсiцi-клуба, i я зноў паўтараў - усе тыя, хто, незалежна ад узросту, фiзiчных дадзеных i сацыяльнага статусу, множылi славу Гарварда на спартовых арэнах.
- У тым лiку i на водных? - папыталася яна.
- Спартсмен ёсць спартсмен, сухi ён цi мокры, - адказаў я.
- Цябе гэта не датычыць, - сказала яна. - Ты зледзянелы.
Я змоўчаў, вырашыўшы, што гэта яе звычайныя кпiны. Мне не хацелася больш думаць, што ў яе пытаннях пра спартовыя традыцыi Гарварда быў нейкi затоены сэнс. Як, да прыкладу, у яе заўвазе адносна таго, што, хоць стадыён Солджэрс-Фiлд i ўмяшчае сорак пяць тысяч заўзятараў, усе былыя спартсмены сядзяць на той самай гасцявой трыбуне. Усе. Старыя i маладыя. Мокрыя, сухiя i нават зледзянелыя. I, можа, я не хадзiў на стадыён па суботах не толькi дзеля таго, каб зэканомiць шэсць долараў?
Але калi Джэнi i праўда мела на ўвазе штосьцi адрознае ад эканомii, дык я проста не жадаў пра гэта гаварыць.
13
"Мiстэр i мiсiс Олiвэр Барэт III запрашаюць Вас на абед з нагоды шасцiдзесяцiгоддзя мiстэра Барэта - у суботу 6 сакавiка а сёмай гадзiне вечара ў Доўвэр-Хаўзе, Iпсвiч, Масачусэтс. R.s.v.p.*".
* R.s.v.p. (арэсвэпэ) - Repondez s'il vous plait (фр.) - просьба адказаць.
- Ну, што ты на гэта скажаш? - папыталася Джэнiфэр.
- Магла б i не пытацца, - адказаў я.
Я ўважлiва чытаў тым часам "справу Пэрсiваля" - важнейшы прэцэдэнт у амерыканскiм крымiнальным праве.
- А па-мойму, даўно пара. - Усё роўна як дражнячы мяне, Джэнi памахвала запрашэннем у мяне перад носам.
- Даўно пара - што?
- Ты выдатна ведаеш што, - адказала яна. - Ты хочаш, каб ён прыпоўз да цябе на каленях?
Я не адрываўся ад кнiгi, а яна ўсё апрацоўвала мяне.
- Олi, ён працягвае табе руку.
- Лухта. Адрас на канверце напiсаны маткаю.
- Ты ж сказаў, што нават не зiрнуў на яго? - лiчы што крыкнула Джэнi.
Ну, няхай будзе так. Дапусцiм, зiрнуў краем вока. А потым забыўся. Урэшце, маю галаву, над якою навiс чарговы iспыт, цалкам займала "справа Пэрсiваля". Але Джэнi ўжо не магла спынiцца.
- Олi, падумай, - ушчувала яна мяне. - Яму ж ужо шэсцьдзесят гадоў! I няма нiякай гарантыi, што ён дажыве да таго дня, калi ты даспееш да прымiрэння.
Я паспрабаваў як мага прасцей растлумачыць Джэнiфэр, што прымiрэння не будзе нiколi, i папрасiў яе не замiнаць мне засвойваць такi рэдкi прэцэдэнт у амерыканскай юрыспрудэнцыi, як "справа Пэрсiваля". Джэнiфэр моўчкi села каля мяне на краi падушкi, на якой ляжалi мае ногi. I хоць Джэнi i слова не сказала, я ўвесь час адчуваў, што яна пiльна глядзiць на мяне. Я ўзняў вочы.
- Аднойчы, - сказала яна, - калi Олiвэр пяты гэтаксама наплюе на цябе...
- Яго не будуць зваць Олiвэр, можаш быць пэўная, - рэзка кiнуў я.
Але яна не ўзвысiла голас, як заўсёды рабiла гэта пасля таго, як я павышаў тон.
- Паслухай, Ол, нават калi мы назавём яго Боза-Клоўн*, ён усё роўна зненавiдзiць цябе за тое, што ты быў знакамiтым гарвардскiм спартсменам. А калi ён стане паўналетнiм, ты ўжо, мажлiва, будзеш засядаць у Вярхоўным судзе.
* Персанаж папулярнае ў ЗША дзiцячае тэлеперадачы.
Я сказаў ёй, што мой сын нiколi не зненавiдзiць мяне. Чаму ты так у гэтым упэўнены, папыталася яна. Гэтага я растлумачыць не мог. Проста я ведаў, што наш сын не зненавiдзiць мяне нiколi. А чаму - сказаць не мог.
- Твой бацька таксама любiць цябе, - сказала яна нi з таго нi з сяго. - Ён любiць цябе гэтаксама, як ты будзеш любiць Боза. Але вы, Барэты, з вашым клятым гонарам ды самалюбствам, вы зможаце ўсё жыццё пражыць ва ўпэўненасцi, што ненавiдзiце адзiн аднаго.
- Вядома, калi б у нас не было цябе, - вырашыў я аджартавацца.
- Так, - сур'ёзна сказала яна.
- Годзе, закрылi праблему, - паставiў кропку я.
