Алесь Жук - Зоркі над палігонам
Вялічка цэлы вечар танцаваў з высокаю, даўганогаю дзяўчынаю ў чырвоных штанах і квяцістай кофтачцы. На галаве ў дзяўчыны быў чорны парык, які пры яркім святле лямпачак адсвечваў сінявою. Вольнаю паходкаю, крыху прытрымліваючы сяЬроўку за локаць, Вялічка паходжваў па зале. Яны разам выходзілі і пакурыць на двор.
Рыбачонак кіўнуў на Вялічкаву сяброўку:
— Дачка намесніка па тыле. Замуж дзяўчыне пара...
— Каму што, а Вялічку пратэкцыя,— не стрымаўся і Карповіч.
— Ну, Міша, калі гэтак, то ў цябе пратэкцыя большая будзе,— не даў і яму спуску Рыбачонак. 3 яго сёння так і перла жарцікамі і падколамі.— Слухай, а мы зараз Вялічку разыграем!..
I Рыбачонак падаўся да выхада, да хлопцаў.
Карповіч спачатку не зразумеў, што задумаў Рыбачонак. Але пасля наступнага танца заўважыў, што самазадаволенае і расхлябанае паходкі ў Вялічкі не стала, і сяброўку ён перастаў прытрымліваць за локаць, пачаў пазіраць сюды, на Анютку.
Потым усё ішло як па-пісанаму. Вялічкаў сябра, лысаваты капітан-артылерыст, запрасіў Вялічкаву сяброўку на танец, а сам Вялічка, высока падняўшы галаву, перайшоў цераз усю залу і схіліў галаву перад Анюткаю:
— Дазвольце вас запрасіць.
I, не чакаючы адказу, працягнуў руку, каб прытрымаць дзяўчыну за локаць.
— Прабачце, я не магу. Мяне ўжо запрасілі,— адказала Анютка і ступіла бліжэй да Карповіча.
— Прабачце.
Карповіч заўважыў, як малінаваю чырванню налілася Вялічкава шыя.
Ён крута, па-страявому павярнуўся і пайшоў да выхада.
Ягоная напарніца так і засталася танцаваць з капітанам, азіралася навокал, шукаючы свайго прапаўшага кавалера.
Рыбачонак вярнуўся, выціраючы слёзы, якія набеглі ад смеху. Смяяліся ля выхада і афіцэры.
— Ну, Міша, не даеш ты Вялічку генералам быць! Заняў ягонае месца. У Анюткі ж бацька — начальнік штаба дывізіі...
Толькі цяпер засмяяліся Анютка і Карповіч.
Ужо танцуючы, успомніў Карповіч, як Анютка адмовіла Вялічку, з удзячнасцю паціснуў дзяўчыну за руку. Яна адказала на ягоны поціск і адкрыта паглядзела ў вочы.
Музыка раптоўна сціхла, хоць танец толькі пачаўся.
Дзяжурны па гарнізонным Доме афіцэраў, старшы лейтэнант са стомленым тварам, быццам адстаяў перад гэтым суткі начальнікам каравула, падняў руку, каб стала ціха, і аб'явіў:
— Таварышы афіцэры, трывога!
Карповіч адчуў, як скаланулася Анютка, сціснула яго за руку.
Ён усміхнуўся, кіўнуў галавою на развітанне.
У вестыбюлі было ўжо чуваць тупаценне ног.
Соладка, трывожна забілася сэрца.
РАЗДЗЕЛ 6
Афіцэрскі інтэрнат з зацемненымі вокнамі здаваўся апусцелым. Але ў ім варушылася ўсё, як у мурашніку, і гэтак жа, як у мурашніку, не было непарадку і лішняе беганіны. Кожны афіцэр ведаў, што яму трэба рабіць, і рабіў гэта як мага хутчэй.
Апранутыя ў палявую форму, афіцэры выбягалі з інтэрната.
Служылыя перакідваліся кароткімі словамі:
— Паваюем?
— Паваюем.
Грукалі па прыступках лесвіцы салдацкія боты пасыльных.
Вахцёрка, худзенькая жанчына з белымі-белымі ад сівізны валасамі, у строгім чорным касцюмчыку, негаваркая і патрабавальная, нават прыдзірлівая часам, цяпер неяк спалохана і вінавата глядзела на маладых хлопцаў у афіцэрскай форме.
Пусцеў інтэрнат.
Быццам усёю гэтаю ноччу завалодала адно адчуванне — трывогі.
Карповіч ужо абуў боты, калі ў дзверы пастукаліся і ўбег задыханы пасыльны Карповіча Папок.
— Трывога, таварыш лейтэнант!
— Ведаю. Вяртайцеся на месца. Я зараз буду.
— У раён пасадкі, таварыш лейтэнант.
— Ведаю. Ідзіце.
Карповіч узяў палявую сумку, азірнуўся навокал.
Новенькая паштодзённая форма ляжала скамечаная на ложку.
У вестыбюлі Карповіч павесіў ключ на сваё месца і выбег на двор.
Здзівіла, што так цёмна і так ціха навокал, быццам нічога і не здарылася. Толькі невядома адкуль — наўкол адусюль — чуўся трывожны гул. Нешта рабілася невядомае, вялікае і страшнае. Нібыта сама ноч заварушылася і кудысьці рушыла.
Падагнаны гэтаю трывогаю, Карповіч імкліва бег па асфальтаванай сцяжынцы. На выхадзе з гарадка вароты адчынены, і днявальныя толькі скупа пасвечвалі ліхтарыкамі на тых, хто выбягаў.
Крыху прабегшы і прыслухаўшыся, Карповіч пачаў адрозніваць тыя гукі, якія жылі ў начы. Гэта і далёкае тупаценне ботаў па асфальце, і трывожныя водгаласы каманд, і густы моцны гук многіх матораў, якія гулі, працуючы на малых абаротах. Ноч, здавалася, не можа ўмясціць у сабе ўвесь гэты трывожны гул.
Было нязвыкла цёмна і ціха на тэрыторыі часці. Не свяціўся ніводзін ліхтар, ні адна лямпачка ля пад'езда казармы, ніводнае акно. Здавалася, што тут ніколі і не было чалавечае душы.
Але калі падышоў да дзвярэй свае казармы, убачыў, што праз няшчыльна зачыненыя дзверы падае вузенькая палоска святла.
Карповіч узышоў на другі паверх. У пустым памяшканні нечакана гулка чуліся ягоныя крокі.
Дзверы ружпарка былі расчынены насцеж, у казарме не запраўлены ложкі.
Днявальны, які стаяў пры тумбачцы ў пустым памяшканні, далажыў:
— Таварыш лейтэнант! Рота выйшла па трывозе.
Карповіч нічога не адказаў, выбег на двор.
Цяпер добра было чуваць, як натужна, цяжка гулі ў парку маторы машын. I нельга разабрацца — ці гэта аўтамабілі, ці танкі: гукі зліваліся ў гудзенне, ад якога, здавалася, крышачку трымціць пад нагамі зямля. Зрэдку з гэтага аднастайнага гудзення вылучалася кароткае, адметнае пагрукванне гусеніц.
Карповіча кальнула трывога — што, калі машыны прыйшлі ў раён, дзе павінны забраць пяхоту, а ён спазняецца?
Палявая ўтаптаная дарога слаба бялелася ў цемры, і Карповіч часта спатыкаўся, ледзь не падаў.
Пакуль дабег да лесу, вочы крыху прывыклі да цемнаты. Скіраваў на сцяжынку, якую прыкмеціў, калі паказвалі раён пасадкі на машыны раней. Бег нахіліўшыся і закрыўшы твар сагнутаю ў локці рукою. Намокла ад расы куртка і штаны — і гэты холад быў прыемны разагрэтаму целу.
Як кончыўся гушчар, выбег на дарогу, прыпыніўся.
Чуліся ціхія галасы многіх людзей.
Карповіч перайшоў цераз дарогу, дастаў з сумкі ліхтарык, правёў променем па салдатах, якія размясціліся пад соснамі, і пачуў знаёмы голас Рыбачонка:
— Што, Міша, скончылася любоў? Ваяваць будзем.
Рыбачонак і тут не пераставаў жартаваць.
— Машыны яшчэ не падыходзілі?
— Рана яшчэ машынам быць.
Цяпер Карповіч ведаў, што яму трэба прайсці крыху наперад, там павінен быць ягоны батальён і ягоны ўзвод.
— Шчасліва, Федзя!
— Шчасліва, Міша!
Карповіч крыху аддыхаўся і супакоіўся. I чым бліжэй падыходзіў да салдат, не ведаў, што трэба будзе рабіць. Ён павінен узяць камандаванне ўзводам на сябе. Але як узяць і што загадваць?
Карповіч нават прыпыніўся, пастаяў крыху.
Яго не заўважылі ў цемені. Карповіч пазнаў грузінскі акцэнт свайго намкамузвода Самхарадзе:
— У камандзіра ўзвода пытацца трэба.
— Няёмка мне, Вано. Лейтэнант тады мяне адпусціў, а з-за гэтага сам вінаватым стаў. Сам ведаю, што нічога не дапамагу, але, здаецца, каб быў там, усё ж лепш было б...
— Трывога, Віця, нічога не зробіш.
— Сам разумею.
Карповіч пазнаў голас Прымака, але не зразумеў, пра што гавораць сержанты.
— Таварыш лейтэнант! Другі ўзвод па трывозе выйшаў у раён пасадкі на машыны. Асабовы склад, зброя — усё на месцы,— далажыў Самхарадзе.
Карповіч павітаўся з сержантамі.
— Што гэта вы тут такое рашаеце?
— А нічога... Усё нармальна,— збянтэжана адказаў Прымак за абодвух і пайшоў да свайго аддзялення.
— Ну што, Самхарадзе, зараз машыны падыдуць?
— Я праверыў усё, таварыш лейтэнант. Вось тут запісана, колькі зброі і астатняга ўсяго з намі.
— Што ж, тады будзем чакаць.
— Цяпер усё нармальна пойдзе. Сядзем і паедзем.
Карповіч з удзячнасцю падумаў, што з такім намкамузводам яму будзе лёгка на вучэннях.
У начной цішыні невыразна чуліся галасы. Высока, задумліва стаялі мокрыя ад расы яліны.
3 цемры, як падкрадваючыся, мякка вуркочучы маторам і свецячы зацемненымі фарамі, прайшоў камбатаўскі бронетранспарцёр. За бронетранспарцёрам набліжалася тугое ракатанне баявых машын.
— Камандзірам узводаў — да камандзіра роты! — праляцела па лесе, і Карповіч падаўся да першага ўзвода.
Капітан Раманаў пасвечваў ліхтарыкам. Побач з ім стаяў маўклівы, нізенькага росту, з крываватымі, як у кавалерыста, нагамі камандзір трэцяга ўзвода Калянчук і таўставаты, чырванатвары камандзір першага ўзвода Каласоў.
— Таварыш капітан! Другі ўзвод у поўным складзе выйшаў у раён пасадкі,— далажыў Карповіч.
— Зброю праверылі? Запісалі, колькі вынесена з сабою? Давайце мне звесткі.
— Праверыў.
Капітан Раманаў падаў руку, прывітаўся, запісаў на паперы названыя Карповічам лічбы.
