Неизвестно - Гапееў Ведзьміна тоня
– Нэла! – пачулася ў гэты момант.
Дзяўчынка здрыганулася, азірнулася і пабегла да выходзячага з-за куста Сяргея. Яна забегла за хлопца, стала за яго спінай і выглядвала.
Сяргей глядзеў на хлопцаў.
– А, стары знаёмы, – працягнуў Віцька тонам, які нічога добрага Сяргею не абяцаў. – Слухай, я ж цябе ў мінулым годзе папярэджваў – не лезь на маё месца. Папярэджваў?
Яны падыходзілі да яго: Віцька берагам копанкі, Эдзік побач, у двух кроках ад яго, ззаду Віталь.
“Так, трое на аднаго,” – хутка праносіліся ў галаве Сяргея думкі. “Не, двое, трэці ў бойку не палезе, яму гэта не цікава”.
Віталію і праўда не было цікава. Пра Сяргея ён ведаў, але яны не сябравалі, а адносіны Віцькі і гэтага інтэрнацкага яго не тычыліся. “Самі разбірайцеся”.
– Нэла, бяжы дадому, – загадаў Сяргей, але Нэла не адыходзіла. – Бяжы дадому, Нэла, – прыкрыкнуў хлопец. – Бяжы!
Ён лёгка падштурхнуў Нэлу ў бок ад падыходзячых хлопцаў. Нэла пабегла.
Сяргей перакінуў мяшэчак з рыбай (шэсць добрых карасёў) з правай рукі ў левую, якой трымаў вуды. Вудзільны былі простыя, арэхавыя, але доўгія і на канцах досыць тоўстыя.
– Га! Злаўлю, – выпучыў вочы, пляснуў ў далоні ў бок Нэлы Эдзік. – Стой!
Нэла ўпала – заблыталася ў пакосе скошанай травы, сукенка ўзляцела ўверх, адкрыла яе худзенькі голы азадак.
– Га-га-га! – зарагатаў, аж за жывот схапіўся Эдзік, за ім зарагатаў Віцька. Надта ж смешна падала гэтае нямко, а цяпер падхапілася, вочы па пяць капеек, не ведае, куды бегчы.
Сяргей зрабіў тры імклівыя крокі наперад. Калі ты адзін супраць дваіх – табе пачынаць трэба першаму.
Эдзік не паспеў як след павярнуцца да Сяргея, а той, далёка назад адвёўшы руку з вудзільнамі, рэзка тыцнуў імі прама ў мяккі, не гатовы да гэтага, жывот хлопца.
–Ы-ы-ы, – застагнаў ад болю, стаў прысядаць Эдзік, і Віцька, яшчэ не зразумеўшы да канца, як гэта так хутка гэты інтэрнацкі мог махнуць левай рукой, памкнуўся да Сяргея. І аказаўся з ім твар у твар – Сяргей таксама памкнуўся быў да Віцькі.
Імгненне яны стаялі, замёршы – рукамі не размахнешся. А потым Віцька адчуў удар прама ў твар, і боль асляпіў яго – Сяргей не стаў узнімаць рукі, ён ударыў рэзка сваім ілбом прама ў нос Віцькі.
Віталь, на вачах якога ўсё адбылося, і да якога цяпер скочыў Сяргей, узняў рукі ўгару:
– Я ні пры чым!
У наступны момант ён ужо ляцеў у ваду – Сяргей проста штурхнуў яго ў грудзі.
– Нэла! Нэла! – гукнуў Сяргей сястру. – Пайшлі!
Ён пераскочыў цераз пакосы, схапіў дзяўчынку за руку. Яны подбегам заспяшаліся ў вёску.
Частка 5
...Патэльні Сяргей не знайшоў – рыбу давялося смажыць тым спосабам, якім яго навучылі ў інтэрнаце: чысціш, прасольваеш, загортваеш у паперу ў некалькі слаёў, кладзеш у вуголле. Дваццаць хвілін – рыба гатовая.
Толькі хлеба ім ад учарашняй гулянкі ў хаце засталося два кавалачкі. Добра, што хоць у сальніцы была соль.
На вечар Сяргей вырашыў напячы бульбы – у пограбе ён пабачыў невялікую кучу яе, прарослай, мяккай, бы гума.
Тое, што маці нават не пацікавілася Нэлай, казала Сяргею аб адным: раз ён прыехаў, то яму і наглядаць за сястрой. І не проста наглядаць...
Блізка к апоўдню, калі сонца прыпякаць стала па-сур’ёзнаму, Сяргей пабачыў на суседнім агародзе дзеда Васіля і бабу Адарку. Паўагарода ў дзеда займаў сад, другая палова – лужок. Крыху заставалася месца на грады, а бульбу дзед садзіў на тых сотках, што давалі ў калгасе. Цяпер лужок быў скошаны, старыя пачалі варушыць сена, але, аб нечым падумаўшы, сталі заварочваць яго ў валкі, каб складаць у копы.
– Нэла, пайшлі! – Сяргей зазірнуў у будан, выцягнуў вілы (яны цяпер тут і ляжалі).
Ні дзед Васіль, ні старая Адарка, вядома ж, за год не змаглі забыць, як лазіў у іх сад па “залатыя ранеты” Сяргей, як спрытна ноччу з-пад самага акна выбіраў апошнія клубніцы. Адно дадавала смеласці – тое, што ўчора дзед заступіўся за Сяргея і Нэлу перад гэтым зэкам.
Дзед толькі зірнуў быў з-пад ілба, працягваў работу, а вось Адарка прыпынілася, цікавала за Сяргеем.
– Добры дзень, памагай Бог, – хутка выпаліў Сяргей, падышоўшы бліжэй. – Я вось за мінулагоднія яблыкі разлічыцца прыйшоў. Ну, і, можа, зараблю на паданкі крыху, а?..
Ён выпаліў гэта хутка, быццам і абыякавым тонам, але ўнутры сцяўся – што скажуць?
– То чаго стаў? – дзед Васіль размерана махаў граблямі, збіраючы сена ў валок, дадаў спакойна, як аб раней дамоўленым: – Давай, станавіся перад бабай. Яна за табой заграбе.
“Цьфу ты, як проста”, – Сяргей адчуў незвычайную палёгку. Рукі вось толькі крыху трымцелі, зубы вілаў чапляліся за зямлю, але ўжо праз хвілін пяць праца пайшла спора.
– Мо не граблі б, дзед? – Адарка трымала ў руках шматок сена. – Нейкае яно вохкае.
– У валку прадзьме, – адазваўся стары. – Пакуль зграбем – якраз добра будзе.
Нэла была перад Сяргеем – набірала колькі магла сена ў рукі, несла да валка.
– Ай, дзіця, не хадзі ты там, не таміся. Ідзі лепш у садок, яблычкаў назбірай, – гукнула яе Адарка.
Нэла спынілася, запытальна глянула на Сяргея.
– Ідзі. Але яблыкаў бяры, колькі з’ясі, – папярэдзіў Сяргей.
Нэла паслухмяна кіўнула, пайшла ў садок. Сяргею і самому хацелася яблыка, адчуць кісла-салодкі смак цвердаватага “залатога ранета” у роце, ды і піць хацелася. Але ж не пабяжыш услед за Нэлай. Крок за крокам, крок за крокам, ставіш вілы блізка-блізка да зямлі, ш-шах – два метры чыстага лужка, нават і грэбці ўслед не трэба, яшчэ ш-шах – і валок з боку Сяргея аформіўся. Высакаваты валок, ветрык яго прадзімае.
Дзед Васіль з другога боку адстаў – ён і закідвае ў валок, і падграбае сам. “Нічога, дайду да канца, развярнуся насустрач,” – думае Сяргей. А старая Адарка ўвішна з граблямі ўпраўляецца, не спяшаецца, але і тэмпу не збаўляе, не адстае далёка ад Сяргея.
Канец лужка не так і блізка – метраў сто пяцьдзесят. Доўгі лужок. Затое на коз хопіць – дзед з бабай трымаюць не карову, а коз. Адна навязана ў садку, і цяпер на яе дзівіцца Нэла. А каза перастала есці і дзівіцца на Нэлу.
Праз гадзіну на лужку ляжаў доўгі, пышны вал сена, які, папраўдзе кажучы, быў не вельмі роўны, віхляўся ў розныя бакі.
– Ну, пайшлі пасядзім, пакурым у цяньку, – дзед паклаў граблі на валок. – Ты, баба, прынясі папіць нам чаго.
Адарка пайшла ў хату, клікнула Нэлу:
– Хадзем, дзіця, дам табе малака.
Нэла адмоўна заківала галавой, потым азірнулася на Сяргея.
– Ідзі, не бойся, – дазволіў ён.
Дзед, не спяшаючыся, дастаў бляшанку з нарэзаным самасадам, складзеную ў стосік газетную паперу, запалкі. Разважліва скруціў тугі скрутачак, прыпаліў, смачна зацягнуўся.
– Ідзі, назбірай ранетаў. Трасі не надта, ломіцца голле.
Сяргей адышоў да яблыні, сабраў некалькі паданкаў у траве. Прысеў ля дзеда, з задавальненнем стаў грызці яблык
– Бач, слухае як цябе... Без дазволу нікуды, – сказаў нечакана дзед Васіль, маючы на ўвазе Нэлу.
Сяргей паціснуў плячыма.
– Слухае.
– Вось і я бачу, што слухае. А ты таму рады?
– Ну… – разгубіўся Сяргей. – Добра, калі слухае…
– Ага, добра… Вось да цябе яе адна сволач трэніравала, як сабачку…
Сяргей ледзь не папярхнуўся яблыкам.
– Ды… Я ж за яе… Яна мне сястра, малодшая. Што вы раўняеце! – абурыўся ён.
– А ты сам на сябе збоку паглядзі, – хітравата прыжмурыўся стары. – Што, вялікая розніца для Нэлы – хто ёй дазваляе ці загадвае? Не, браце…
– Яна… яна мяне любіць, – саромячыся невядома чаго, прамармытаў Сяргей.
– А калі любіць, то трэба баяцца? Сястра яна табе ці не сястра, а ў першую чаргу яна – чалавек. Добра, што цябе слухае. Але ты ёй не загадвай. Ніколі і нічога. Яна нацярпелася. І загадаў, і болю.
Стары закончыў з ноткамі просьбы ў голасе – Сяргей выразна гэта адчуў. Імгненна ў яго галаве пранесліся гэтыя два дні тут – і ён пабачыў сябе збоку, пабачыў Нэлу побач з сабой. І незразумелае пачуццё – ці то крыўда на самога сябе, ці то адчай: вось ізноў атрымалася не так, як жадаў, – захліснула сярэдзіну. Нэла на самай справе выглядала ў асобныя моманты маленькім сабачкам побач з ім…
– Ну, якія смачнейшыя: крадзеныя ці заробленыя? – спытаў дзед Васіль, быццам і не было размовы пра Нэлу. Спытаў з непасрэднай цікавасцю, не ўпікаючы, быццам яго надта хваляваў адказ на гэта пытанне.
– Тым летам – крадзеныя, – на хвіліну задумаўшыся, адказаў Сяргей сур’ёзна. – А ў гэтым годзе яшчэ не краў.
– Бач ты! – дзед усміхнуўся. – То і не крадзі – прыходзь ранкам і збірай, што за ноч нападалі. Ніхто крычаць не будзе. У вас жа ў садку няма ранетаў?
– Не, няма… А праўда, што вы з… маім прадзедам, ваявалі разам?
– Так. Ён старэйшы за мяне быў, не адзін раз утрымліваў ад глупстваў. А сам Пракоп – так твайго прадзеда звалі – адчайным чалавекам быў. Як вызвалілі нас, то з партызан – і ў войска. Загінуў… Многа нашых, бадай усе з атраду, загінулі на Эльбе. Усіх партызанаў штурмаваць тыя крэпасці адправілі…
Падышла баба Адарка з літровым пластмасавым кубкам бярозавіку.
