Неизвестно - Гапееў Ведзьміна тоня
Ляжаў яшчэ вузел нейкіх ануч, але там былі насамрэч анучы – няма чаго выбраць. У хаце сцягнуў з ложка, на якім ён спаў з Нэлай мінулым летам, коўдру. Падушкі не было. Коўдра была без падкоўдраніка, брудна-зялёнага колеру, смуродзіла нечым кісла-салодкім.
“Выветрыцца”, – ён кінуў коўдру на галіну вішні.
– На, гаспадынька, кладзі пад голаў, – Сяргей працягнуў у будан, дзе сядзела Нэла, цяпер не вылазячы адтуль, два свае паліто.
Да заходу сонца Сяргей адшукаў тры свае вуды, перачапіў лёску, якая за год, вядома ж, стала нікуды не вартай, змяніў кручкі – новую лёску і кручкі ён прывёз з сабой.
– Ну, цяпер нам можна нічога не баяцца! – звярнуўся ён да Нэлы, якая назірала, як ён папраўляў вуды. – Будзем рыбу лавіць, варыць, смажыць і есці! А там грыбы пойдуць, назбіраем, прададзім, цукеркаў купім. Ого! Усё ў нас будзе!
Павячэралі яны рэшткамі таго, што прывёз Сяргей.
У гэты час у хаце нечы чужы п’яны голас ці то выў, ці то спяваў.
П’янка працягвалася да глыбокай ночы.
Нэла спала, абхапіўшы адну руку Сяргея дзвюма сваімі ручкамі, быццам баялася, што ён можа знікнуць. Сам Сяргей ніяк не мог заснуць. І не п’яныя крыкі з дому былі таму прычынай. Ён думаў аб тым, як наловіць заўтра многа рыбы, вялікіх, тлустых, жоўта-залатых карасёў, як будуць яны смажыць іх прама на агні... Ці можа, лепш знайсці дзе старую патэльню? У хаце пад печчу павінна ляжаць...
Сон нарэшце змарыў.
Частка 4
– Сыну, уставай!
Віцька ўжо не спаў, чакаў гэтага голасу маці. Яны спрабавалі былі дамовіцца, што ў час канікулаў Віцька будзе спаць столькі, колькі захоча, але маці не ўступіла:
– І не сорамна табе будзе валяцца ў ложку да абеду, калі лета на двары? І потым, сыну, ёсць жа і ў цябе справы.
– Няхай Жэнька дапамагае!
Жэнька, сястра-аднагодка, умомант узвілася:
– Лайдак, у мяне і так спраў па горла! Будзеш сам сабе і абед гатаваць, і ў хаце прыбіраць, і...
– І валасы табе круціць. Разам з вушамі.
– Пакруціш, глядзі, каб табе нос не накруцілі, каб не соваў яго не ў свае справы.
– Дзеці, дзеці! – прыкрыкнула маці, умомант з вясковай жанчыны стаўшы школьным завучам Аленай Адамаўнай. – Не сорамна? Жэнька, ты ж разумнейшая, уступі... А ты, рыцар, мог бы не заядацца з дзяўчынай.
– Якая яна дзяўчына? – хмыкнуў Віцька. – Сукенку ні разу не апранула.
– Мая справа, – агрызнулася Жэнька.
– А Божа, – пляснула маці далонямі. – І трэба было вам разам нарадзіцца...
Віцька і Жэнька – двайняты. Разам іх маці вынасіла і нарадзіла. Як смяецца бацька, прырода нешта наблытала: Жэньцы трэба было быць хлопцам. Год да дванаццаці яна ні на крок ад Віцькі не адыходзіла: і апраналася, як хлапчук, і валасы загадвала коратка падстрыгаць. Як і Віцька, яна заўсёды была ў драпінах, мурзатая і з лялькамі ніколі не гуляла. З трох год яе нельга было прымусіць апрануць сукенку, апраналі сілай – у садку сама здымала ці запіхвала падол у калготы. І ўвогуле, палец ёй у рот не кладзі, вострая на язык.
Праз месяц Віцьку і Жэньцы будзе па чатырнаццаць, і неяк яны менш сталі сябраваць, менш былі разам. У Жэнькі свае сакрэты з’явіліся, ды і знешне яе ўжо за хлапчука не прымеш – вунь як прыкметна невялікія грудзі тапыраць тканіну майкі...
Маці сядзела за сталом, піла чай, Жэнька расстаўляла талеркі – сабе і Віцьку. Падпяразаная невялікім стракатым фартушком, у жоўтай майцы з кароткімі рукавамі і вялікімі выразамі на спіне і грудзях, з каротка падстрыжанымі валасамі, невялічкімі залатымі кропкамі завушніц у вушах. Такая яна была ўся дзелавая, сур’ёзная, што Віцька не стрываў, плюхнуўся за стол на канапу, працягнуў гулліва:
– Афіцыянт! Шампанскаго!
Жэнька зрэагавала нечакана – схапіла яго за вуха і пацягнула ўверх без усялякіх жартачкаў.
– Рукі памыйце, ваша вялікасць.
– Ах ты! – Віцька падскочыў, але Жэнька была ўжо ў некалькіх кроках.
– Я табе пакажу “афіцыянта”! У абед сам сабе наліваць будзеш.
– Дзеці! Жэнька! Віцька! – маці пляснула па стале. – Ну хоць кропля сумлення ў вас ёсць? Не псуйце мне настрой перад працай.
– А чаго яна... – вінавата буркнуў Віцька, вылез з-за стала, пайшоў мыцца.
Хутчэй бы ў маці водпуск пачаўся. Месяц яшчэ ёй трэба ў школе сядзець. Экзамены, тое-сёе...
Маці пайшла, Жэнька паспела паесці і была ўжо ў палісадніку – корпалася ў сваіх руках. Віцька даядаў макароны з яешняй, калі Жэнька зайшла з трыма зрэзанымі ружамі.
– Вось жа чорт! Не здагадалася адразу зрэзаць, – пашкадавала яна, зняла крыштальную вазу з тэлевізара. Наліла ў яе вады і паставіла на сярэдзіну стала ўжо з вадой і ружамі. – Уяўляеш, як бы прыемна было маме: пі сабе чай і глядзі на такую прыгажосць...
– З вечара трэба было, – незласліва упікнуў Віцька сястру, сам залюбаваўся кветкамі: густы, насычаны барвовы колер, кропелькі вады на паўраскрытых бутонах, пяшчотныя пялёсткі.
– Нічога, затое я ім сёння рамантычную вячэру зраблю, – падміргнула ружам Жэнька.
Ім – значыць маці і бацьку. Бацькі ўжо з пяці гадзін раніцы няма – працуе. Ён таксама настаўнік, вядзе ўрокі малявання, чарчэння, працы, але ўжо трэці год запар, як толькі пачынаецца яго летні водпуск, ён садзіцца за руль трактара, а потым – камбайна. Механізатараў на вёсцы не хапае.
– Так, пойдзеш у магазін па хлеб, то купіш пячэння.. не, лепш маргарын, – стала пералічваць Жэнька. – Сама напяку пячэння. Яшчэ смятаны возьмеш, цукру, а то мала засталося і... а, бяры каву! Яны ж пашкадуюць грошай... Потым табе – бацвіння парсюкам наламаць і пасекчы.
– А што сёння за свята?
– Свята! Я вось захацела, каб было свята! І будзе! – Жэнька прытопнула нагой. – Дарэчы, учора, пакуль ты на выгане ў футбол ганяў, прыехаў Зойчын Сяргей.
– Той, інтэрнацкі?
– Ага, той. Зноў ён табе ўсю рыбалку сапсуе, – падкалупнула брата Жэнька.
– Я яму на гэты раз не сцярплю! Дзякуй, – гэта ён сказаў Жэньцы за снеданне, выйшаў з-за стала, выцер рот ручніком. – Калі яму ў мінулым годзе ўдавалася, то ў гэтым не атрымаецца.
Злаваўся Віцька не з-за абы-чаго. Летась ён амаль штовечар бегаў на недалёкую ад вёскі копанку. Рыба ў копанцы была, але лавіць яе можна было толькі з трох бакоў – з чацвёртага ўшчыльную да вады густа падступала кустоўе. А ў вадзе поўна было тых жа старых гнілых кустоў. Закінеш вуду – дзевяць з дзесяці разоў зачэпіцца кручок.
Дні тры Віцька выцягваў карчы з аднаго месца, рваў зелле, ламаў пад вадой слізкае сучча, выцягваў на бераг. Тут было досыць глыбока, з галавой схаваешся, і даводзілася ныраць, валтузіцца пад вадой, пакуль хапала паветра. А потым па вечарах Віцька крадком прыносіў сюды вараныя крупы, кавалкі хлеба – падкормліваў. А калі праз тыдзень быў пайшоў раніцай – ух і рыбалка ж была! Сем такіх карасёў выцягнуў – грамаў па трыста! Жоўтыя, тоўстыя, аж у руках трымаць прыемна. Бегаў на копанку ранкам праз дзень. І тут нечакана браць стала менш, чапляліся толькі невялікія, з далонь, карасі. Смажыць то можна, і падсушыць можна, але вось каб зноў такіх – залацістых, вялікіх...
Двойчы роснымі ранкамі ён заўважаў, што на яго месцы расы на траве не было. Прыглядзеўся ўважлівей і пабачыў сляды. Адчуў сябе, як быццам яго абакралі. Ды і хіба не абакралі?! Назаўтра ён выйшаў з дому не ў палове сёмай, а ў палове шостай. Вось там і адбылася іх сустрэча. Сяргея, сына вясковай п’яніцы Зойкі, Віцька ведаў. Але не сябраваў, не падабаўся яму гэты зладзеяваты хлопец. Ды і маці неяк вельмі сур’ёзна сказала:
– Не вадзіся з ім! У дзяцей алкашоў адна дарога – у турму!
Тады бацька, праўда, не ўтрымаўся:
– Сяргей нарадзіўся ў нармальнай сям’і. Ён не вінаваты, што загінуў бацька, а маці спілася.
– А ты не абараняй! – нервова адгукнулася маці. – Ты яшчэ парай свайму сыну, каб пасябраваў з гэтым злодзеем, ад якога ўся вёска плача.
Бацька толькі раздражнёна махнуў рукой.
...Сяргей тады якраз сачыў за паплаўком – клявала. Пачуў крокі, азірнуўся – сын настаўніцы, Віцька.
– Ану, вымятайся адсюль! – загадаў Віцька яшчэ без злосці.
– Чаго гэта? Ты што, копанку купіў? – агрызнуўся Сяргей, не зводзячы позірку з паплаўка.
– Гэта маё месца! – на правах жыхара вёскі, на правах чалавека, які столькі часу патраціў, каб выцягнуць ламачча з вады і штовечар падкормліваў, прывабліваў сюды рыбу, уладна сказаў Віцька.
– То трэба было падпісаць, – кпліва адазваўся Сяргей. – Глядзіш, я б і не прыйшоў.
Сяргей толькі напачатку трохі напужаўся – думаў, Віцька не адзін. Цяпер жа, агледзеўшыся, ён асмялеў: хлопцы былі амаль аднолькавага росту, і не скажаш адразу, які з іх мацнейшы. А біцца Сяргей не баяўся – не раз даводзілася.
– Ты, бадзяжнік, давай вымятайся! – са злосцю выгукнуў Віцька.
Ён таксама зразумеў, што без бойкі справа можа не абысціся, але біцца не хацеў, не любіў проста. І таму тут жа выдаў свой козыр:
– А то вечарам мы цябе так прыціснем, забудзеш, як чарвяк на кручок чапляць, – прыгразіў ён спакойным голасам, стараючыся, каб кожнае слова гучала ўпэўнена і пераканаўча.
