Сяргей Белаяр - Выратавальная місія

Тады што ж не дае спакою?

Трасянуўшы галавой, Гедройц запячатаў кантэйнер і зачыніў дзверы. Праз некалькі хвілін ратавальнікі былі на борце «Слейпніра».

— Адпачывайце, а потым кожны хай напіша справаздачу!

— Добра, камандзір! — работнік службы бяспекі аддаў кантэйнер з пылам суднаваму лекару, вызваліўся ад скафандра і, вярнуўшы аўтаматычную вінтоўку ў арсенал, накіраваўся ў каюту.

— Скумін, калі мы зможам узляцець?

— Бліжэйшае акно праз чатырнаццаць гадзін!Бянткоўскі пераключыў на сябе кіраванне ботам і выпусціў разведчыка, каб яшчэ раз агледзець корпус МКС. Рухаючыся па спіралі, праз некаторы час бот завіс над даследчым блокам «А». Шклопадобны корак запячатваў прабоіну, амаль зліваючыся з колерам металу.

— Што ж гэта такое?

IV

Хурда вырашыў ахвяраваць адпачынкам і неадкладна ўзяўся за аналізы. Сваю працу суднавы лекар любіў, хоць часам і шкадаваў аб тым, што сышоў з кафедры. Хацелася новых адкрыццяў. А дзе ўзяць рамантыку ў правінцыйным універсітэце?

На жаль, не было яе і ў адкрытым космасе.

Хурда змясціў узор пылу на прадметны столік растравага электроннага мікраскопа і задаў праграму даследавання, вырашыўшы пачаць з двухсот пяцідзясяці тысяч кратаў. У наступнае імгненне вочы суднавага лекара палезлі на лоб.

— Вось д’ябал!

Хурда павялічыў дыяпазон спачатку да пяцісот тысяч, а затым — да мільёна і вывеў на экран вынікі аналізу. Памылка выключалася. Рукі дрыжалі, і раздрукаваць малюнак атрымалася толькі з трэцяга разу.

Схапіўшы яшчэ цёплы аркуш, суднавы лекар кінуўся ў каюту капітана.

— Дазвольце?

У каюце былі двое.

— Заходзь, Якуб. Нешта здарылася? На табе твару няма!

— Вось! — Хурда працягнуў Бянткоўскаму аркуш, прымусіўшы яго здзіўлена ўскінуць бровы. Шматгранныя ячэйкі, сплеценыя ў мудрагелістую мазаіку. Чорнае на чорным з шэрымі, карычневымі і фіялетавымі жыламі. — Гэта не пыл, а жывая істота!

— Ты ўпэўнены? — перапытаў Гедройц, пакідаючы кубак з гарбатай і паднімаючыся, каб лепш разгледзець малюнак. — Больш падобна не на жывую клетку, а на крышталь.

— Ці ўпэўнены я?.. На сто, дзвесце, тысячу працэнтаў!

— Але...

— Цябе палохае тое, што яна неарганічная?.. А чаму іншапланетная форма жыцця абавязкова павінна быць арганічнай?.. — работнік службы бяспекі паціснуў плячыма. — Мы занадта доўга верылі, што магчыма выключна арганічнае жыццё, што найвышэйшай праявай жыцця з’яўляецца чалавек. А прырода ніколі не складае ўсе яйкі ў адзін кошык. І цяпер мы атрымалі доказ, што жыццё можа быць і неарганічным!

— Сядай, аддыхайся і расказвай! — Загадаў капітан.

— Мы сутыкнуліся з высокаарганізаваным крышталічным жыццём на аснове крэмнія, — пасля паўзы і двух вялікіх глыткоў гарбаты пачаў суднавы лекар. — Чалавек складаецца з клетак, якія з’яўляюцца растворам розных рэчываў і злучэнняў у вадзе. Пыл — гэта крышталі: металічныя, дыэлектрычныя і паўправадніковыя. Яму не патрэбныя ні кісларод, ні вуглярод, ні вада. У растворах, калі вы памятаеце школьны курс хіміі і фізікі, элементарным носьбітам энергіі з’яўляецца іон.

У крышталях гэтую ролю граюць электроны. І ўсё адрозненне паміж дзвюма нашымі расамі вызначаецца простым фізічным фактам: пры роўных электрычных зарадах іоны валодаюць нашмат большай масай, чым электроны. ^

— І толькі? — хмыкнуў Гедройц.

— Так. У чалавеку ўсе жыццёвыя працэсы, цягліцавыя або нервовыя, ідуць дзякуючы перамяшчэнню і змене энергіі іонаў і нейтральных малекул — абмену рэчываў. Пылу не патрэбен грувасткі хімічны працэс раскладання і акіслення, толькі абмен электроннай энергіі. Я пакуль не разабраўся ва ўсім да канца — падобна на тое, што пыл сілкуецца непасрэдна святлом і цяплом, што дазваляе назапашваць у сабе велізарную энергію. У целе чалавека любы хімічны працэс звязаны з перамяшчэннем цяжкіх іонаў і малекул, гэта значыць з пераносам рэчыва. Нішто ў нас не можа праходзіць з хуткасцю, якая перавышае хуткасць распаўсюджвання гуку ў вадзе. Хуткасць электронных працэсаў пылу абмежавана толькі хуткасцю святла.

— А гэта і абсалютна іншы рахунак часу, і іншае ўяўленне пра свет, і іншае яго ўспрыманне...

— Цалкам дакладна, капітан! Патрэбны дадатковыя даследаванні, але і без іх я ўпэўнены ў тым, што ўсе нашы дасягненні развіліся ў пылу натуральным шляхам. І даўным-даўно!..

Завыла сірэна, услед за якой бразгатлівы металічны голас паведаміў:

— Разгерметызацыя шлюзавай камеры!

Ратавальнікі кінуліся да бліжэйшага блока вочак і пачалі таропка нацягваць ска­фандры, пасля чаго ўзялі балоны з герметыкам і паспяшаліся да шлюзавай камеры.

— Скумін? — выклікаў па ўнутраным канале сувязі Бянткоўскі. — Скумін! Ты што там, спіш ці што?

Толькі трэск перашкод.

Ля склада акумулятараў да ратавальнікаў далучыўся інжынер-тэхнік.

— Сцебут, што адбываецца? Метэарыт? Касмічнае смецце?

— Не ведаю, капітан! — у вачах Смаляка чыталася разгубленасць. — Нешта буйное прабіла ашалёўку!

— Толькі гэтага нам не хапала!.. Скумін, ты мяне чуеш? — сувязь адсутнічала. Бянткоўскі ірвануў аварыйны рычаг, і тоўстая пласціна лязом гільяціны перарэзала калідор напалову, пасля чаго ўключылася адпампоўванне паветра.

Ратавальнікі накінулі завесы фалаў на крукі і далажылі аб гатоўнасці. Капітан пры дапамозе ўніверсальнага ключа адчыніў аўтаматычна заблакаваныя дзверы шлюзавай камеры.

— Уваходзім!

Тое, што ўбачылі выратавальнікі, стала для іх шокам. Унутры варушылася нешта чорнае, падобнае на шчупальца, увянчанае грушападобным нарастам. Пры з’яўленні ратавальнікаў, яно звярнула да іх нараст і замерла, нібы вывучаючы.

— Усе назад! — першым апамятаўся Гедройц, рука якога інстынктыўна пацягнулася да кабуры. Пальцы сціснулі вакуум — правілы Выратавальнага Корпуса дазвалялі нашэнне зброі на караблі толькі пры наяўнасці прамой пагрозы жыццю экіпажа.

Ратавальнікі адскочылі і ўціснуліся ў пераборку, не зводзячы вачэй са шчупаль­ца. А яно не падавала прыкмет жыцця.

— Гэта пыл!

— Які да д’ябла пыл? — не зразумеў інжынер-тэхнік, паглядзеўшы на суднавага лекара, як на вар’ята.

Хурда асцярожна паставіў балон і павольна зрабіў крок наперад, дэманструючы пустыя рукі. Работнік службы бяспекі хацеў утрымаць суднавага лекара, але капітан не дазволіў. Бянткоўскі толькі цяпер заўважыў парушынкі, якія клубіліся вакол «галавы».

— Мы не жадаем табе зла! — Хурда зрабіў яшчэ адзін крок, працягваючы паказваць, што ў яго няма зброі. Шчупальца не сягала яго, што надало суднаваму лекару смеласці. — Не бойся!

Крок.

Яшчэ адзін.

Задняя частка шчупальца надзейна закаркоўвала дзірку з ірванымі лапікамі металу. Бянткоўскі падумаў пра тое, што сіла, якая прабіла ашалёўку, павінна быць страшэннай — карпусы выратавальных караблёў рабіліся звышмоцнымі.

Тым часам суднавы лекар скараціў адлегласць да шчупальца да двух метраў. Рукі апусціў, але рэзкіх рухаў не рабіў. Ратавальнікі маўчалі, баючыся спудзіць пыл рэзкім гукам.

Шчупальца падпусціла Хурду ўшчыльную, а затым імкліва ўцягнулася ў дзірку, пакінуўшы пасля сябе воблака пылу і шкляны корак.

— І гэта ўсё? — здзівіўся Смаляк.

Суднавы лекар паціснуў плячыма і прысеў над пылам.

V

Корак шчыльна запячатваў дзірку, тым не менш Бянткоўскі загадаў заліць яе яшчэ і пенай. Капітан не любіў сюрпрызаў. Асабліва такіх, чыю прыроду ён зразумець не мог. Як толькі герметычнасць была адноўлена, запрацавалі помпы, напаўняючы адсекі паветрам.

— Думаеш, кантакт адбыўся?

— Не ведаю, капітан. Мне вельмі моцна хацелася б у гэта верыць! — Хурда падышоў да корка і дакрануўся да яго рукой. Маса была цёплай. І гэта цяпло здавалася жывым. — Мы маем справу з калектыўным розумам, дзе кожная пылінка іграе строга адведзеную ёй ролю.

— Гэты калектыўны розум, ён небяспечны? — Едка трымаў руку на перакладзіне айсбаля.

— Мы занадта мала ведаем пра яго. Пакуль што ён не даваў падставы лічыць яго агрэсіўным.

— А гэта што? — Гедройц паказаў на прабоіну.

— З боку пылу гэта можа з’яўляцца спробай уступлення ў кантакт.

— Думаеш, пыл гэтак жа трызніць пра братоў па розуме, як і людзі?

— Усё можа быць.

— Навошта прабіваць ашалёўку? Чаму б проста не звярнуцца да нас?.. Камандзір, я хацеў бы, каб у мэтах бяспекі ўсяму экіпажу была раздадзена зброя!

— Едка, у цябе зноў абвастраецца паранойя!

— Няхай лепш я буду параноікам, чым вы ўсе мёртвымі, Якуб! Ведаеш, чаму я да гэтага часу жывы? Таму што добрасумленна стаўлюся да выканання сваіх абавязкаў! Мы павінны бачыць у ксенаморфах ворагаў да тых часоў, пакуль не будзе даказана адваротнае.

— Едка мае рацыю. Мы не маем права рызыкаваць.

— Пыл можа ўспрыняць гэта як адкрытую варожасць!

— Хто табе больш дарагі, Якуб? Таварышы або пыл?

— Ты некарэктна ставіш пытанне, Едка!

— Некарэктна, кажаш?.. А як жа «Ёган Кеплер»?