Дзеці Аліндаркі - Ольгерд Иванович Бахаревич
Яна ўкусіла сябе за палец, каб скінуць ачмурэньне — і пабегла адчыняць. Некалі яна чытала, што машыны могуць узрывацца, калі іх вось так: урэзаць. Лёччык саскочыў уніз, такі вясёлы, быццам нічога не адбылося — але яна не хацела больш бачыць намаляваныя вочы, яна хацела ў лес, туды, дзе можна маўчаць, дзе можна самому выбіраць, што бачыць і на што глядзець. Лёччык не спрачаўся — ён вельмі стаміўся за апошнія пяць хвілін. Стаміўся так, як не стамляўся за ўсе гэтыя дні пасьля ўцёкаў. Таму яны схапіліся за рукі — так моцна, як маглі — і пабеглі далей ад гэтага страшнага месца.
«Ты ведаеш, хто гэта быў?» — спытаў Лёччык, аддыхаўшыся.
«Так», — сказала Лёся. — «Баравой Дохлы».
Лёччык моўчкі пераскочыў цераз паваленае дрэва і падаў ёй руку.
18. ЧОРНАЯ-ЧОРНАЯ МАШЫНА, У ЧОРНЫМ-ЧОРНЫМ ГОРАДЗЕ, ПА ЧОРНЫМ-ЧОРНЫМ ПРАСПЭКЦЕ…
Чорная-чорная машына, у чорным-чорным горадзе, па чорным-чорным праспэкце…
Хаця насамрэч гэты горад зусім ня быў чорным. Кожнага разу, калі доктар прыяжджаў у сталіцу, ён зьдзіўляўся, наколькі зьмянілася яе асьвятленьне. Некалі ўначы яе праспэкты было не адрозьніць ад якога-небудзь местачковага завулку — а цяпер сталіца ў гэты час была ўся як тыя Пяючыя Фантаны. Рознакаляровая, спакушальная, поўная гукаў і сьветлавых эфэктаў. Цяпер самі дамы абапал праспэкту ўдзельнічалі ў гэтай гульні — сьвятло сталіцы займела нарэшце чысты голас, пасьля столькіх гадоў цьмянага, як дохлая лямпачка, мармытаньня.
Ён не любіў гэтыя нарады. Доктар наогул неахвотна пакідаў лес — яму падабалася прачынацца разам з птушкамі, слухаць іхныя размовы, якія так лёгка, калі маеш ахвоту, запісаць сапраўдным Языком. Вылечаныя ім людзі таксама былі птушкамі — выляталі зь лягеру на волю, каб віць свае гнёзды. Вядома, доктар ні з кім не дзяліўся такімі назіраньнямі — надта яны ўжо былі інтымныя. А вось сапсаваны язык, гэтую іхную так званую мову, выкліканую банальнымі паталёгіямі поласьці рота… Зь ёй наадварот — яе зручна было выкарыстоўваць, каб запісаць грубыя, няясныя, такія прымітыўныя і перакручаныя гукі ўсялякіх непаваротлівых і бязмозглых сысуноў — сьвіньняў, кароваў…
«І іншых козаў», — сказаў сам сабе доктар, і кіроўца павярнуўся да яго запытальна, так што доктар зьбянтэжыўся і ўтаропіўся ў акно, за якім пралятаў просты, як страла, праспэкт. Магчыма, яе і варта было захаваць, тую мову, каб перадаваць жывёльныя гукі. Гукі юрлівасьці, голаду, сытасьці і агрэсіі — вось і ўсё, што яна можа перадаць. Птушкам даступны непараўнальна шырэйшы спэктар пачуцьцяў. Птушкі могуць сьпяваць проста так — як сёньняшняй раніцай, калі ён, доктар, падняўся, каб зьбірацца на нараду. Людзі гавораць толькі, калі чагосьці хочуць.
Не, ён не любіў сюды езьдзіць. У лесе, у сваім сьціплым пакойчыку на другім паверсе адміністрацыйнага корпусу, у мэдпункце ён адчуваў сябе на сваім месцы, адчуваў сябе тым, кім быў — шэрым кардыналам, салазарам дзіцячай хірургіі, ён ведаў, за што адказвае і як з кім гаварыць. Тут, у сталіцы, гаварылі іншыя.
І гаварылі, трэба зазначыць, няздарна і няўмела.
Ён мог бы іх усіх вылечыць — тых, да каго яму трэба было зьяўляцца са справаздачай. У кожнага зь іх ў роце была пухліна памерам з кулак. Яны і самі нагадвалі яму вепрукоў, кароваў і сучак, апранутых у дарагія гарнітуры і сукенкі з найлепшых эўрапейскіх буцікаў. Доктар адчуваў да іх гідлівасьць і шкадаваньне, якія дапаўняў прафэсійны інтарэс. Але гэтыя сьвіньні, каровы і сучкі…
«І козы», — зноў прыйшло яму ў галаву. Што да яго прычапілася гэтае слова? «Эй, каза», сказаў ён з задавальненьнем, аднымі вуснамі. Гэтае слова так узбудзіла доктара, што ён зашпіліўся на ўсе гузікі, каб супакоіцца. Кіроўца зноў паглядзеў на яго запытальна — доктар і праўда выглядаў цяпер так, быццам зьбіраўся выйсьці з машыны.
«Притормозить?» — спытаў кіроўца паслужліва.
«Нет», — сказаў доктар. — «А повторите-ка еще раз, что вы сказали?»
«Я просто спросил», — пачаў апраўдвацца кіроўца. Гэта быў незнаёмы кіроўца. Кожнага разу, калі доктар наведваў гэтыя нарады, яму давалі новага. Строгія ў іх тут патрабаваньні. А самі гаварыць ня ўмеюць. Ня тое што гэты мужычок за стырном. Вось у каго ім павучыцца б.
«Все в порядке», — супакоіў яго доктар. — «Просто повторите».
«Я спросил, может, притормозить?» — маркотна сказаў кіроўца. — «Я подумал…»
«Спасибо», — кіўнуў галавой доктар. Якое чыстае вымаўленьне. Адразу відаць, чалавек зь дзяцінства рос у сям’і, дзе клапаціліся пра моўную гігіену. Бацькі, напэўна, сачылі. Можа, нават білі па языку, калі, нахапаўшыся акцэнту, хлопчык, які некалі зробіцца кіроўцам чорнай-чорнай машыны, прыяжджаў у канцы жніўня зь вёскі. І вось вынік. Чысты голас.
Ну, амаль чысты. Доктар падправіў бы сёе-тое. Нешта ёсьць у гэтай краіне такое — разьлітае ў самім паветры — што замінае людзям гаварыць чыста. Нейкі хімічны элемэнт, які прымушае пухліну расьці з такой хуткасьцю, што калі своечасова ня ўзяцца, потым без хірургіі ўжо не абысьціся.
Ён зноў прыгадаў нараду.
Ад гэтых сьвінападобных небаракаў і кароваў з залатымі зубамі залежала, ці будзе існаваць лягер.
Там былі самыя розныя людзі — і з кожным трэба было быць уважлівым і прыветным, і кожнага ведаць па імі, і з кожным пасьмяяцца, і з кожным пашаптацца. Лес хуценька прачысьціў бы ім мазгі. У лесе, у лягеры, не было нічога лішняга. Дзеці — і доктар. Праўда, быў яшчэ дырэктар. Але той ня надта замінаў — доктар даваў яму адмысловую сумесь пігулак: дзьве чырвоныя і адну чорную, і гэта ў спалучэньні з самагонам, які дырэктару цягалі з суседніх вёсак важатыя, давала стоадсоткавы эфэкт. Дырэктар зьяўляўся раніцай, усьміхаўся дурной усьмешкай, вёрз нейкую лухту — і зьнікаў у сябе.
Нарада, у прынцыпе, прайшла ўдала. Усе гэтыя сьвінтусы і Каровы Паўлаўны падпісалі ўсё, пра што ён прасіў. Самі лячыцца ня хочуць, усім выглядам паказваюць, што на хваробу ім напляваць — але пра дзетак думаюць, крывадушнікі. Доктар марыў пра той час, калі дзеткі вырастуць. І краіна загаворыць нарэшце чыстым голасам — які яна заслужыла. Гэта будзе вяртаньне туды, дзе яе месца. У імпэрыі чыстага голасу — дзе кожны гук выразны і мае значэньне.
Дзе ўсе чуюць адно аднаго — дзе свайму ня страшна і ня сорамна раскрыць рот перад сваім.
А нават калі б яны не падпісалі — гэтыя сталічныя начальнічкі
