Kniga-Online.club
» » » » Якуб Колас - Новая зямля (на белорусском языке)

Якуб Колас - Новая зямля (на белорусском языке)

Читать бесплатно Якуб Колас - Новая зямля (на белорусском языке). Жанр: Русская классическая проза издательство неизвестно, год 2004. Так же читаем полные версии (весь текст) онлайн без регистрации и SMS на сайте kniga-online.club или прочесть краткое содержание, предисловие (аннотацию), описание и ознакомиться с отзывами (комментариями) о произведении.
Перейти на страницу:

Дрыжаць у золаце асiны,

I гнуцца кiсцi верабiны.

Пчала аб мёду меней дбае,

I спожыць ёй ужо не тая;

Таксама ж вуллi не пустыя:

Раi ўздужалi маладыя

I мёду трохi нанасiлi.

Дык вось кумоў i запрасiлi

На гэты дзень падгледжваць пчолы.

Дзянёк быў цiхi i вясёлы,

Мужчыны зранку падгалiлiсь,

Зусiм-такi падмаладзiлiсь,

У ночвах голавы памылi,

I вусы спрытна падкруцiлi,

Ды мылам iх пашаравалi,

Каб выдатней яны стаялi.

А для гасцей, святой нядзелькi

Надзелi новыя камзэлькi,

А боты так нашмаравалi,

Што проста шляхту касавалi.

- Зiрнiся, дзядзька, у люстэрку:

Хоць завярцi вазьмi ў паперку,

Хоць у сваты едзь, хоць жанiся!

Да дзядзькi жарты паняслiся.

- А ты, Ламук, не выскаляйся,

Лепш нос абцерцi пастарайся

Сапляк, унь, губу ўжо мiнае!

Алеся дзядзька падцiнае.

"Ламук" Алесь спускае вочы:

Сягоння дзядзька не ахвочы

Прыймаць яго такiя жарты.

Алесь жа - хлопец i няўпарты;

Ён моўчкi Костусю кiвае,

Пайсцi на двор з iм заклiкае.

Разблутаць трэба iм пытанне,

Якое ўжо карцiць ад рання:

Калi, каму, дзе пасвiць статка?

- Скажу я вось як табе, братка:

Мы ўдвух з двара пагонiм разам

I папасем пад тоўстым вязам.

Калi кароўкi папаўнеюць,

Бакi iх трохi пакруглеюць,

Тады запусцiм на балота.

I... закiпiць у нас работа:

То ты, то я - на перамену!

I дзе я толькi мёд той дзену?

Жывот зрабiць хiба ў дзве столкi,

Як мех Баландзiшын на зёлкi?

I хлопцы ў згодзе жартавалi

Ды ў лес за рэчку паглядалi.

Пазбыўшы важнае пытанне,

Чакалi першага спаткання

З гасцьмi, якiх сюды наедзе,

Мо ўжо хто клыгае з iх недзе.

Малыя дзецi i дзяўчаткi

Вярцелiся больш каля маткi;

То часам ёй чым памагалi,

А часам проста замiналi.

У ўсiх была тут думка тая,

Што дзень сягоння не звычайны,

А дзень асобны, разнастайны,

Якi ў год толькi раз бывае.

На гэты дзень i сама хата

Была прыбрана зухавата:

Памыты лавы, стол, падлога,

А каля покуця святога

Дзве сцены клёнамi убраны;

Абрусам белым стол засланы,

Святых паперай агарнулi

Яны лагодней нейк зiрнулi,

Як бы iм вельмi падабалась,

Што iм увага аддавалась.

Мужчыны зараз па сняданнi

Пайшлi ў гумно на спачыванне

Аддаць мiнуту для дрымоты.

Прыветна скрыпнулi вароты,

З вясёлым шумам расчынiлiсь,

Ў гумне мужчыны прыпынiлiсь.

Ўсяго паўнютка, хвала Богу,

Збажынкi новай i мурогу.

Здавалась, стрэхi i пярылы

Ўсяго трымаць не мелi сiлы,

Бо з двух бакоў над самым токам,

Калi на iх ты кiнеш вокам,

Сянцо, збажынка навiсала.

Тут лугам, полем патыхала,

А на гваздзi ў таўшчэрным шуле

Цапы вiселi, бы заснулi.

А вiлы, граблi i мяцёлкi,

Малацьбiтовы прыяцёлкi,

Каля варот адны стаялi

Таксама працы ўжо чакалi.

- У нас сяголета - свяцiся!

- Так, дзякуй Богу, паджылiся.

Эх, брат Мiхась, была б то ўласнасць

Зямля ўся гэта, сенажацi!..

Чаго б жадаць тут болей, браце?

I лес, i паша, неба яснасць,

I чысты дух, i рэчка Нёман...

Куток павабны тут захован!

- Э, каб гэта свая ўлада!

Нашто б i лепшая пасада?

Мiхал выразна замаўкае

I торпы вокам акiдае.

- Так, брат! падумаць моцна трэба,

Само не звалiцца нам з неба,

Каб мець больш пэўны свой прыпынак

I мець у ўласнасцi будынак...

I так яны разгаманiлiсь,

Што й на салому не лажылiсь.

I ўсё ж не бацькаўшчына гэта:

Жывеш дачасу, з лета ў лета,

А лiха вынiкне якое

Падумаць жудасна пра тое...

Чаго ж у жыццi не хапае?

Дзе гэта сiла, дзе моц тая,

Што перашкод сабе не мае

I ставiць зразу ўсiх на ногi,

Вядзе на вольныя дарогi

I свет прасторны адчыняе?

- Дзве рэчы трэба мець, каханы!

Адна рэч - розум выхаваны:

Умець прадгледзець, прылаўчыцца

На цвёрдым грунце закрапiцца.

Другая рэч, Антось харошы:

Таксама трэба мець i грошы,

Мiхал прамовiў цiхiм басам.

Алесь i Костусь гэтым часам

Гасцей пад дубам вартавалi

I мiж сабою жартавалi.

- Згадай, Кастусь, -Алесь пытае,

Хто першы ў госцi завiтае?

- Ну, хто ж? вядома - Юрка, дружа.

- Чаму? - Бо мёд ён любiць дужа,

А там, глядзi, Язэп прыпрэцца

I Фабiян з iм з Каралiны...

Падвып'юць, ведаеш, мужчыны,

Ото гаворка распачнецца!

А там Кандрат вазьмецца ў бокi,

Напэўна пойдзе ён у скокi;

Яго Ялэўка падтрымае,

А Вухiн песню заспявае:

"Пi гарэлку, суседзе!.."

- Глядзi, глядзi! хто гэта едзе?

Алесь ускочыў, пазiрае

I локцем Костуся таўхае.

- Ды гэта ж Вухiн, брат! ён самы!

I хлопцы кiнулiся ў браму,

Бягуць навыперадкi ў хату.

- Ўжо Вухiн едзе! Вухiн, тата!

- Цыц! не смець казаць мянушку,

А то знiму на вас папружку!

I бацька бровы пасувае,

Пiльчак чысцейшы адзявае,

Iдзе на двор для прывiтання

I для пачэснага спаткання.

Андроцкi-Вухiн пад'язджае

I так каня свайго спыняе,

Як бы супыну конь не мае,

Хоць конь, як вол, непаваротны

I бегчы ўжо не так ахвотны.

Кадушка-Зося сонцам ззяе;

Мiхал ёй злазiць памагае.

Яна ж, як глiна, надта цяжка,

Пад ёю крэхча каламажка.

- Ну, проша ў хату! проша, кумка.

Глядзiць бутэлька з яе клумка.

Уперавалку, як бы качка,

У хату йдзе кума-сваячка.

Тут гаспадыня выбягае,

Ёй дзверы ў сенi адчыняе;

Кабеты тварамi самкнулiсь

I так прыемна усмiхнулiсь,

Як бы злучылiся дзве рэчкi,

Гарохам сыплюцца славечкi.

- А дзе ж мая дачка хрышчона?

Спытала Зося. - Дзе Алёна?

Ваўчком Алёнка пазiрае;

Яе тут Зося абнiмае,

Гасцiнцам дзеўчынку трактуе,

Яе i песцiць i цалуе,

У вочкi ёй глядзiць прыветна

Сама Яхiмiха бяздзетна.

Алесь пад гэты шум вiтання

Разгледзеў клумак ўвесь дазвання

I шэпча Костусю на вуха:

- Там, брат, гарэлка-весялуха,

I каравай, i сыр, як плаха.

Калi б не ведаць таго страху,

Ось бы дзе можна пажывiцца!

Але чакайце: даляжыцца,

I каравая закаштую,

Цябе таксама пачастую!

I хлопцы толькi пасмяялiсь

Ды вон за дзверы паiмчалiсь.

Яхiмаў воз ужо прыбралi,

Каня на лейцы навязалi

Ў кустах альховых каля дуба,

Дзе пагуляць было так люба.

Яшчэ счакаўшы з паўгадзiны,

Язэп прыехаў з Каралiны.

Жыхар заможны i выдатны,

Ва ўсiм прыкладны, акуратны

I ў гаспадарцы, i ў банкеце,

Ў паноў быў нават на прымеце,

Такi уважны i шляхетны,

Далёка ў воласцi прыметны.

Хоць не шляхецкага ён роду,

Але падтрымлiваў iх моду,

А гаспадыняй меў дваранку,

Вельмi панадную шляхцянку,

З прыгожым тварам, з тонкiм станам,

Жыў у фальварку Язэп панам

I гаспадарку вёў умела.

Само сабою зразумела,

Яго спаткалi тут пачэсна

Гаспадары з гасцьмi сумесна.

А там Кандрат каня сцябае.

"Гэ, смерць турэцкая!" - гукае.

Як толькi згледзелi Кандрата,

Загаманiла зараз хата...

- Ну, вот i бортнiк наш iмчыцца,

Усiх насмешыць, раскрычыцца:

"Ноль! смерць турэцкая! мякiна!"

Кандрат жартлiвы быў мужчына

I каля пчолак хадзiў смела,

Бо надта добра ведаў дзела

(Прынамсi, гэтак тут казалi,

Калi Кандрата разбiралi).

Прыехаў з маткаю старою,

Якую зваў часцей савою.

Худы, высокi, сухарлявы,

Для ўсiх жаданы i цiкавы,

Вайшоў Кандрат i павiтаўся

I пра здароўе распытаўся.

Дарота, Пальчыха старая,

Таксама хлебам дом вiтае

Такi ўжо звычай беларускi,

У клумку выпiўка, закускi.

Калi ўсе госцi пазбiралiсь,

Антось з Кандратам пажагналiсь,

Ўзялi i ночвы, i куродым.

- Ну, памажы, святы Мiкодым...

Куды ты лезеш? ось, дурная!

Кандрат з пчалою размаўляе,

А пчолка, нiбы ў павуцiне,

Ў яго заблуталась шчацiне.

Злавiў пчалу i адкiдае,

Даўжнiк павольненька вымае.

- Ах вы, гультайкi! плястры голы,

Хоць вы даўно старыя пчолы...

Дай дыму iм! дай, дай iм дыму!..

Га, трохi ёсць! давайце выму,

Кандрат дзялянкi падразае,

I крэхча, бедны, i пацее,

Пчала ад дыму бы п'янее,

Ў галовы далей запаўзае.

- Насiлi, бедныя, збiралi,

А мы ў мiнуту ўсё забралi,

Тут пчолкам шчыра спагадаюць

Ды новы вулей падглядаюць,

Пакуль усiх не перабралi

I ночвы мёду не надралi.

Гудуць пакрыўджаныя пчолкi,

Бы плачуць, бедныя саколкi,

Што праца iх неспадзявана

Людскою хцiвасцю забрана.

Прынеслi ночвы мёду ў хату.

На долю выпала Кандрату

Дзялiць мёд гэты мiж кумамi,

Жанкi iдуць сюды з збанамi.

Тут смех i жарты, таўканiна

Найцiкавейшая часiна!

I стол тым часам накрываюць,

Гасцей шумлiвых запрашаюць,

Садзяцца госцi, ды не зразу,

За стол не лезуць для паказу,

Бо так шляхетнасць вымагае.

Iдзе тут спрэчка немалая,

Калi пачнуць тут адмаўляцца:

- Сядай, Язэп! - Няхай садзяцца,

А я прыткнуся потым з краю.

Перейти на страницу:

Якуб Колас читать все книги автора по порядку

Якуб Колас - все книги автора в одном месте читать по порядку полные версии на сайте онлайн библиотеки kniga-online.club.


Новая зямля (на белорусском языке) отзывы

Отзывы читателей о книге Новая зямля (на белорусском языке), автор: Якуб Колас. Читайте комментарии и мнения людей о произведении.


Уважаемые читатели и просто посетители нашей библиотеки! Просим Вас придерживаться определенных правил при комментировании литературных произведений.

  • 1. Просьба отказаться от дискриминационных высказываний. Мы защищаем право наших читателей свободно выражать свою точку зрения. Вместе с тем мы не терпим агрессии. На сайте запрещено оставлять комментарий, который содержит унизительные высказывания или призывы к насилию по отношению к отдельным лицам или группам людей на основании их расы, этнического происхождения, вероисповедания, недееспособности, пола, возраста, статуса ветерана, касты или сексуальной ориентации.
  • 2. Просьба отказаться от оскорблений, угроз и запугиваний.
  • 3. Просьба отказаться от нецензурной лексики.
  • 4. Просьба вести себя максимально корректно как по отношению к авторам, так и по отношению к другим читателям и их комментариям.

Надеемся на Ваше понимание и благоразумие. С уважением, администратор kniga-online.


Прокомментировать
Подтвердите что вы не робот:*
Подтвердите что вы не робот:*