Сяргей Белаяр - Полюс недаступнасці
— Пахваліцца няма чым... — Медзелец тэзісна распавёў пра вечар учорашняга дня.
— Шкада! А я спадзяваўся, што даў вам у рукі ключ...
— Час яшчэ ёсць!
— Гэты адзіны наш актыў неўзабаве скончыцца.
— Гатовы прыступіць да працы неадкладна!
— Пахвальна, калега. Але для пачатку было б нядрэнна памыцца і паснедаць. І не думайце пярэчыць!
Медзелец пакорліва кіўнуў.
У наступнае імгненне дзверы медыцынскага пункта з грукатам адчыніліся, і з праёму з шалёнымі вачыма выскачыў Едус.
— Яны ў маёй галаве! — памочнік кухара прыпусціў па калідоры.
— Трымайце яго! — галава Кабуша была разбіта. Каб не ўпасці, лекар трымаўся за вушакі.
Ні Медзелец, ні ўжо тым больш Казанцаў спыніць Едуса не здолелі — памочнік кухара ўрэзаўся галавой у кут. Прыснула кроў. Цела паваліліся на падлогу.
Кабуш, наколькі мог хутка, паспяшаўся да Едуса. Як высветлілася, толькі за тым, каб канстатаваць:
— Мёртвы... Што з вамі, Глеб Міхайлавіч?
— Сэрца... — прафесар масіраваў грудзі. — Нічога, зараз пройдзе!
— Яўген Святаслававіч, мой сакваяж! Хутчэй!
Серабрысты чамаданчык з чырвоным крыжам стаяў на табурэтцы. Медзелец схапіў яго, машынальна адзначыўшы перакуленыя ложак і стол, пасля чаго вярнуўся да таварышаў.
Кабуш прымусіў Казанцава прыняць нітрагліцэрын і толькі пасля гэтага з дапамогай дацэнта апрацаваў сваю рану.
— Гэтага не магло здарыцца! — лекар быў падаўлены.
— І тым не менш гэта адбылося, Віктар Канстанцінавіч... Як шмат мы яшчэ не ведаем!
— Мяркуючы па ўсім, маштаб блатафобіі быў нашмат шырэйшы, чым я дыягнаставаў.
— Не вініце сябе, Віктар Канстанцінавіч. Вы ж тэрапеўт, а не псіхіятр. Хіба вы маглі зазірнуць яму ў галаву?
— Я павінен быў прадбачыць!
— Давайце перанясём цела ў медпункт. Людзям няма чаго бачыць такое. Кроў трэба змыць!
— Хіба нам не варта пакінуць усё, як ёсць, да прыбыцця паліцыі?
— Вы хочаце пакінуць заліты крывёю труп у калідоры да раніцы, калега?.. Не самае разумнае рашэнне, магу вас запэўніць. Шукаць забойцу паліцыі не давядзецца.
— Вы маеце рацыю, Глеб Міхайлавіч, — труп выклікаў падсвядомы страх пазбавіцца ад якога было няпроста.
Плашч-палатка спатрэбілася ў другі раз.
— Яўген Святаслававіч, а вы не ведаеце, дзе Аляксандр Мікалаевіч яе ўзяў?
— Думаю, пра гэта лепш спытаць у яго самога.
— Так-так, вядома!.. Узялі!
Здавалася, труп важыў не менш за тону. Дацэнт з агідай глядзеў на кроў, якая капала на падлогу.
Данесці цела да медыцынскага пункта не атрымалася.
— Глеб Міхайлавіч, у нас праблемы!
— Што яшчэ, Аляксандр Мікалаевіч?
— Грабеня замкнуўся ў радыёрубцы і нішчыць абсталяванне. Яму мрояцца чэрці!
— Якія яшчэ чэрці? — з раздражненнем перапытаў Казанцаў і пачаў церабіць горла швэдра.
— Не ведаю. Радыст крычыць, што яны збіраюцца пацягнуць яго ў пекла.
— Вар’яцкі дом нейкі!.. Не стойце як балван, дапамажыце нам занесці Едуса ў медпункт!
— А што з ім? — Судзераў толькі зараз заўважыў кроў.
— Самагубства, — патлумачыў Кабуш і адчыніў нагой дзверы. — У Пятра Сцяпанавіча здарыўся востры крызіс, і ён разбіў сабе галаву аб сцяну.
— Але...
— Віктар Канстанцінавіч зрабіў усё магчымае! — прафесар не жадаў працягу размовы. — Падрабязнасці потым.
— Куды яго? — спытаў дацэнт, які ішоў наперадзе.
— Кладзіце на ложак! Я вазьму сакваяж — Валерыю Іванавічу можа спатрэбіцца дапамога.
Электрык пакасіўся на павязку, аднак нічога казаць не стаў.
Перад радыёрубкай сабраліся некалькі чалавек. Рагін спрабаваў пераканаць Грабеню ў тым, што ніякіх чарцей няма, і прасіў адчыніць дзверы. Радыст маўчаў, затое грукат стаяў страшны.
— Не атрымліваецца...
Казанцаў рашуча адсунуў электрыка і забарабаніў па дзвярах кулаком.
— Спадар Грабеня, неадкладна спыніце гэта бязладдзе і адчыніце дзверы!.. Вы мяне чуеце? — адказу не было. А вось грукат узмацніўся шматкроць. — Ламіце, пакуль ён усё там не разнёс!
Рагін і Кныш, разбегшыся, урэзаліся ў дзверы. Удар атрымаўся моцным, аднак палатно вытрымала.
— Яшчэ! — новы ўдар. Дзверы затрашчалі, але не паддаліся. — Мацней, чорт пабяры!
З трэцяга разу замок не вытрымаў. Палярнікі хлынулі ўнутр радыёрубкі.
— Не падыходзьце! — радыст размахваў нажом. За яго спінай патрэсквала. Смярдзела дымам.
— Што вы сабе дазваляеце? — чаша цярпення Казанцава была перапоўнена. — Зглуздзілі?
— Зарэжу! — Грабеня з такім азвярэннем паласаваў нажом паветра, што ніхто не адважыўся наблізіцца да яго. Яго рукі дрыжалі, а на ілбе выступіў пот.
— Перастаць!
— Сатане не атрымаць маю душу!
— Ды вы ж п’яны! Гэта абуральна! — кулакі прафесара сціснуліся, і ён ступіў да радыста. Грабеня зароў, як паранены звер, і скокнуў на Казанцава.
Медзелец адштурхнуў прафесара і прыняў удар на сябе.
V
Адразу некалькі чалавек кінуліся на радыста. Грабеня замарудзіў і абрынуўся пад цяжарам цел, што наваліліся на яго.
— Рукі трымайце! — крыкнуў Казанцаў.
У радыста не было ніякіх шансаў. Яго перавярнулі на жывот, заламалі рукі за спіну і, адабраўшы нож, звязалі правадамі.
— Патрывайце, Яўген Святаслававіч! — лекар пасадзіў дацэнта на крэсла і асцярожна зняў куртку, пасля чаго заняўся ранай. — Варушыць пальцамі можаце?
— Так, — Медзелец паморшчыўся. — Толькі балюча вельмі!
— Вам пашанцавала, што на вас была тоўстая куртка, а ўдар прыйшоўся мімаходзь! — Кабуш хутка і спрытна наклаў бінтавую павязку. — Выпіце, вам трэба супакоіцца!.. Вось так, добра!
— Як ён?
— Рана лёгкая, але некалькі дзён Яўген Святаслававіч не зможа паўнавартасна карыстацца рукой. — Кабуш накінуў перавязь на шыю Медзельца. Казанцаў з палёгкай выдыхнуў. — Яму патрэбны поўны спакой!
— А што з гэтым?
Радыст працягваў вырывацца, абсыпаючы таварышаў праклёнамі. Словы «чэрці» і «пекла» гучалі лездь не ў кожным сказе.
— Падазраю псіхоз з тымі ж сімптомамі, што і ў Едуса, але дакладней змагу сказаць толькі пасля агляду і апытання.
— Наўрад ці ў такім стане ён дасць вам агледзець сябе, Віктар Канстанцінавіч, не кажучы ўжо пра апытанне.
— Трымайце мацней, я зраблю яму ін’екцыю заспакаяльнага! — радыст затузаўся мацней, але вырвацца яму не дазволілі.
— Другі выпадак вар’яцтва за гадзіну. Гэта ні ў якія вароты не лезе! — Казанцаў быў злы. — Зачыніце яго ў першым тэхнічным модулі!
Грабеню павялі.
— Кіраўніцтву гэта не спадабаецца!.. Я хачу, каб усе сабраліся ў кают-кампаніі праз трыццаць хвілін!.. Аляксандр Мікалаевіч, калі ласка, затрымайцеся!.. Дазвольце пацікавіцца, дзе вы ўзялі плашч-палатку?
Медзелец ускінуў брыво — пытанне здалося яму неістотным.
— На складзе ў левым крыле.
— Зрабіце ласку, праводзьце нас!
Склад не меў ніякага дачынення да акадэмічнай навукі — ад падлогі да столі ён быў застаўлены пафарбаванымі ў зялёны колер скрынямі з армейскай маркіроўкай.
Дацэнт не змог стрымаць вокліч здзіўлення — акрамя амуніцыі і рыштунку тут захоўвалася зброя і боепрыпасы.
— А што вы тут рабілі?
— Працягваў праводку, — без паўзы адказаў электрык. Погляд Казанцава ён вытрымаў спакойна.
— Ну так, што ж яшчэ? — цікавасць прафесара неяк адразу аслабела.
— «Полюс недаступнасці» ўсё менш паходзіць на навуковы аб’ект. Вы не зна ходзіце, Глеб Міхайлавіч?
— У вашых словах ёсць рацыя, калега. Як толькі скончыцца бура, я неадкладна звяжуся з кіраўніцтвам і запатрабую тлумачэнняў!
— Калі атрымаецца звязацца.
— Чорт! — прафесар ляпнуў сябе па ілбе. — Усё нервы!.. Яўген Святаслававіч адпраўляйцеся ў радыёрубку і ацаніце маштаб шкоды... Аляксандр Мікалаевіч папрашу нікога не пускаць унутр. Я схаджу па ключ.
Падлога радыёрубкі была літаральна абсыпана абломкамі. Пастараўся не толькі Грабеня, але і палярнікі. Медзельцу хапіла чвэрці гадзіны, каб ва ўсім разабрацца.
— Ну што? — Казанцаў нібы пастарэў на некалькі гадоў.
— Усё, што мы прывезлі з сабой, цалкам знішчана. Станцыйны перадатчык пацярпеў менш, але я не ўпэўнены, што змагу адрамантаваць яго!
— Яўген Святаслававіч, пастарайцеся — вельмі трэба!
— Разумею і зраблю ўсё магчымае!
— Вялікі дзякуй! Я пакуль пагутару з людзьмі — лепш самыя дрэнныя навіны, чым поўная іх адсутнасць. Паспрабую пераканаць персанал захоўваць спакой... Прышлю вам Судзерава.
Працаваць адной рукой было нязручна, аднак дацэнт неяк прыстасаваўся. У тры рукі праца пайшла хутчэй, хоць і не ў такім тэмпе, які планаваў Медзелец.
Кныш уварваўся ў радыёрубку без груку і з парога сказаў:
— Грабеня павесіўся!
Да прыходу дацэнта радыста выцягнулі з драцяной завесы і, паклаўшы на падлогу, накрылі памятым сцягам СССР. Кабуш быў змрочны. На ілбе Казанцава заляглі глыбокія маршчыны. Прафесар масіраваў грудзі.
— Містыка! — голас Кныша дрыжаў, а погляд быў поўны ірацыянальнага страху.
