Сяргей Белаяр - Жалезны воўк
— Ты памыляешся, манах. Паміж душой і целам няма разрыву. Няхай яны і розныя па сваёй сутнасці, але ўсё ж адзіныя, і цела ёсць выраз душы. Гэта — воля светабудовы, адвечны закон захавання раўнавагі паміж касмічнымі і людскімі сіламі. Чалавечае цела — неабходны складнік Гармоніі, бо ўнутраная і знешняя сутнасць ёсць праява Адзінага. Развіваючы цела, мы развіваем душу...
— Чур мяне... — святар некалькі разоў асяніў сябе крыжам, не забыўшыся пацалаваць распяцце. Спыніў ката, які кінуўся да Янкі, і сказаў: — Не гавары так, агіднае спараджэнне Яхідны! Цела ёсць бруднае жыллё душы, і задача чалавека — вырвацца з ланцугоў грэшнай плоці, каб узвысіцца і набыць выратаванне.
— Выратаванне — гэта падман, — сумна ўсміхнуўся Янка. — Хімера хворага розуму, якой прыкрываюцца тыя, хто аддаецца страху. Табой рухае страх, хрысціянін. Страх перад сутнасцю твайго Бога. Задумайся, хто ты для яго? Усяго толькі раб, безаблічная істота. I твайму Богу няма да цябе ніякай справы. Што можа звязваць гаспадара і раба? Толькі вера апошняга ў боскасць Гаспадара. Вы, хрысціяне, лічыце сябе рабамі аднаго з мноства багоў, які палічыў сябе першапачатковым. А гэты Бог не мае ніякага права называцца адзіным, бо ён толькі частка цэлага, адна з граняў Ісціны. Ты молішся на каленях, а я цвёрда стаю на нагах, з паглядам, скіраваным у неба, і з рукамі, расхінутымі ўверх, як раўнацэнная частка сусветнага парадку, якая захавала пачуццё гонару. Твая вера пазбаўленая розуму. Хіба ты не разумееш, што сутнасць чалавека не мае патрэбы ў пасрэдніках, бо яны толькі скрыўляюць Ісціну, імкнуцца да духоўнага панавання над людзьмі ў сваіх карыслівых мэтах?
— Змоўкні, язычнік! — ускіпеў манах.
— Твая вера хлуслівая і сумніўная. Вера дзеля веры, пустата неразумення вялікай таямніцы Сусвету. Той, хто верыць толькі сэрцам, ніколі не ўвойдзе ў харомы Ісціны. Гэтая дарога даступная выключна розуму... Наш свет — толькі адвечны парадак, у якім як багі, так і людзі маюць сваё месца, свой час і сваю місію.
— Кат, заткні яму рот! — закрычаў святар, закрыўшы вушы рукамі. Бугай выхапіў з вуглёў металічны прут і прыціснуў яго да цела палоннага. Пачулася агіднае шыпенне плоці, якая імгненна пайшла пухірамі. Пранізлівы крык захлынуўся. Янка страціў прытомнасць...
* * *
Палонны павольна адкрыў вочы, намацаўшы размытым паглядам закураную столь. Над Янкам, які ляжаў на падлозе, схіліліся туманныя вялізныя постаці. Кат, манах і таўстун у расшытым сярэбранай ніткай каптане. Расплывістыя сілуэты аб нечым перагаворваліся, але сутнасць іх гаворкі выслізгвала, гублялася ў лабірынце болю.
— Жывы? — прабубніў таўстун, уважліва гледзячы на палоннага.
— Жывы... Што з ім здарыцца?! — голас быў незнаёмы. Хутчэй за ўсё, казаў кат.
— У, ірад, ледзь не замардаваў чалавека! — гнеўна працадзіў сярэбраны каптан.
— Які ж гэта чалавек? Гэта вядзьмак! — паспрабаваў запярэчыць манах. Убачыўшы, што Янка чуе яго, святар прамовіў: — Радуйся, чарнакніжнік. Князь пашкадаваў цябе... Ганец прынёс дрэнныя весткі — воўк загрыз яшчэ дваіх. Так што ласкай Госпада нашага Ісуса Хрыста ты — свабодны...
Сэнс сказанага не адразу дайшоў да ўзбуджанага розуму. Вязень паспрабаваў паварушыць пальцамі і раптам зразумеў, што ляжыць на падлозе. Без кайданоў... Холад брамы Ніфельхейма, якая ўжо маячыла перад вачыма Янкі, імгненна змяніла пачуццё ап’яняльнай радасці — ён вольны...
— Напаіць его, — загадаў таўстун. — Перавязаць і прывесці ў боскі выгляд... А ты, язычнік, павядзеш княжых ратнікаў. Сяляне гавораць, ты добра ведаеш лес. Апошні раз ваўка бачылі на балоце...
Лекар змазаў скалечанае цела палоннага маззю, якая дрэнна пахла. Потым Янку далі вады, пераапранулі ў чыстую кашулю. З’явіліся дружыннікі, якія выцягнулі вязня на двор і акуратна пасадзілі на калёсы.
Сонечны свет балюча ўдарыў па зрэнках, прымусіўшы Янку прыжмурыцца і закрыць твар далонню. Хлынулі слёзы, але цяпер ужо былы палонны не саромеўся іх, бо гэта былі слёзы волі...
Янка плакаў, падстаўляючы бледны твар гарачым промням, наталяючыся сонцам, з якім паспеў развітацца.
Дзесьці побач кашлянулі, і язычнік са шкадаваннем адарваўся ад свайго занятку. Ратнік...
Княжы дружыннік назваўся дзесятнікам Транятай.
— Здароў будзь, чалавеча. Гэта ты нам у дапамогу? — дачакаўшыся кіўка Янкі, воін спытаў: — Дарогу ведаеш? Павядзеш маіх людзей. I глядзі не дурэй — заб’ю!
Язычнік усміхнуўся: што можа зрабіць адзін змучаны чалавек супраць дзесятка воінаў, увешаных зброяй?..
Ратнікі корпаліся вакол калёсаў, збіраючыся ў дарогу. Грымела жалеза, іржалі коні, мітусілася княжая чэлядзь...
Калі з падрыхтоўкай было скончана, Транята па-заліхвацку свіснуў і атрад рушыў у дарогу.
Ехалі доўга, не спыняючыся. Дзесятнік гнаў воінаў, імкнучыся дасягнуць балота да надыходу цемры.
Янка бязвольна прытуліўся да жэрдкі, боўтаючы галавой у такт колам, якія скакалі па калдобінах. Боль адступіў, але пачалася гарачка. Былы палонны то пагружаўся ў багну бяспамяцтва, то зноў вынырваў у рэальнасць. Яны ўсё ж такі паверылі... Дурны манах, які раздзьмуўся ад празмернай гордасці; полацкі князь, які грэбаваў уласным народам дзеля золата; сяляне, якія не паверылі словам Янкі. I што дзіўна, ён зусім не адчуваў да іх злосці. Боль прытупіў успрыманне, пакінуўшы на душы толькі горкі асадак расчаравання ў людзях. Ніхто так і не зразумеў, ШТО супрацьстаяла чалавеку. Фенрыр, злоснае спараджэнне шлюбу Локі і волаткі Ангрбодэ, не стане разбіраць, хто перад ім — ён проста заб’е кожнага, хто выступіць супраць Хаосу. Цяпер воўк стане расці з кожным днём, набіраючы сілу для вырашальнай бітвы...
Надыдзе Рагнарок, і напрыканцы свету людзі стануць побач з багамі, каб супрацьстаяць небыццю, бо чалавек — частка разумнага парадку Сусвету, і ягоная задача ў тым, каб змагацца супраць усіх антыбоскіх сіл першапачатковага Хаосу. Свет, у якім мы жывём, — гэта поле бітвы, на якім і расліны, і жывёлы, і людзі павінны вырастаць і саспяваць для самасцвярджэння ў пазачасавай прасторы, поле, дзе пастаянна змагаюцца боская воля да ўпарадкавання ўсяго жывога і антыбоская воля да раскладання, да пашкоджання ўсіх зародкаў. Багі недарэмна паставілі Мідгард у цэнтр Ігдрасіля, ператварыўшы Сярэдзінны свет у сукупнасць разумнага ўзаемадзеяння ўсіх боскіх законаў і ўсяго чалавечага гонару. Мідгард абнаўляецца і захоўваецца толькі дзякуючы адважнай барацьбе чалавека на баку Гармоніі. Таму што людское «Я» мае боскі характар і з’яўляецца часткай сакральнага. Кожнае «Я» бессмяротнае і вечнае. Чалавек — не тупое двухногае стварэнне, мэта жыцця якога зводзіцца да задавальнення сваіх жаданняў і запатрабаванняў, а перш за ўсё памочнік і партнёр багоў. Толькі той варты звацца чалавекам, хто побач з багамі захоўвае ўсеагульную Гармонію, не дае Хаосу знішчыць светабудову...
Сутонела. Транята спыніў атрад.
— Далей не пойдзем. Заначуем тут!
Воіны сталі распрагаць коней і выцягваць з калёсаў няхітры скарб. Запалаў агонь. Насекшы яловых галінак, ратнікі размясціліся вакол вогнішча, працягваючы да полымя задубелыя рукі.
Забыўшыся пра боль, Янка прыцэліўся і плаўна адпусціў скобу. Звонка праспявала цеціва. Болт сарваўся з арбалета. Акрэсліў прамую лінію, накіраваную ў сэрца адроддзя Ніфельхейма. Дум! Страла ўдарыла ў цела ваўка, але, здзівіўшы паганца, не спыніла звера. Толькі гулкі металічны звон, нібы меч прайграў моцнаму шлему...
— Што за дрэнь! — прашаптаў былы княжы палонны, які не мог паверыць уласным вачам. Да Фенрыра было не больш за сем крокаў...
Янка ледзь не заскуголіў ад прыкрасці. Яркай успышкай прачнуўся забыты боль. Рукі дрыжэлі, і болт ніяк не хацеў класціся ў жалабок, увесь час стараючыся выслізнуць. Язычнік лаяўся, поўнымі жаху вачыма глядзеў на тое, як Фенрыр распраўляецца з атрадам.
Некалькі разоў воям удалося стрэліць з арбалетаў. Аднак металічныя балты, здольныя на адлегласці пяцідзесяці крокаў прабіць наскрозь даспехі цяжкаўзброенага рыцара, проста адляталі ад скуры ваўка, нібы той быў зроблены з жалеза.
Янка нарэшце справіўся са здрадлівым дрыжаннем. Падняў арбалет і навёў на Фенрыра, ледзь паспяваючы за імклівымі рухамі чатырохногай пачвары. На гэты раз язычнік прыцэліўся ў пякельнае рубінавае вока ваўка. Затрымаўшы дыханне, утапіў скобу. Стукнуў метал. Цеціва жвава распрамілася, паслаўшы насустрач Фенрыру заточаную кулю. Але замест крывавага шмацця Янка ўбачыў толькі дробныя празрыстыя пырскі.
Фенрыр на імгненне страціў арыентацыю, а затым адхінуўся ўбок, сыходзячы з лініі агню. Вачніца ваўка зіхацела чорнай пустатой. Звярыны рык быў здольны абудзіць і мёртвага...
Трое ратнікаў, якія засталіся ў жывых, атакавалі ворага. Фенрыр апусціўся на заднія лапы, рыхтуючыся да скачку. Сціснутыя магутнай спружынай, канечнасці рэзка выпрасталіся, і істота магутным кідком кінулася на людзей. Упаў першы воін. Хруснуў пазваночнік другога...
