Максим Дзевенис - Польские сказки

– Co pan tak rachuje?

Grajek otworzył oczy i zobaczył obok siebie Rybaka, który stał i ze zdziwieniem mu się przyglądał. Rybak w ręce trzymał wędkę, a na plecach miał kosz, w którym było pełno ryb. Grajkowi na widok ryb aż się oczy zaiskrzyły. Wyobraził sobie, co by to była za radość w domu, gdyby tak przyniósł żonie i dzieciom trochę ryb na kolację. Zdjął kapelusz i pokornym głosem poprosił Rybaka:

– Niech mi pan podaruje kilka tych ryb (подарите мне немного этой рыбы; niech – пусть /исп. для созд. форм повел. накл/; mi – мне).

Ale Rybak wzruszył ramionami i roześmiał się drwiąco (но Рыбак пожал плечами и рассмеялся насмешливо; wzruszyć ramionami – пожать плечами).

– Jak kto chce mieć ryby (если кто хочет иметь рыбу) – odparł (ответил; odeprzeć – возразить, ответить) – to je powinien złowić (то должен её поймать).

– Niech mi pan podaruje kilka tych ryb.

Ale Rybak wzruszył ramionami i roześmiał się drwiąco.

– Jak kto chce mieć ryby – odparł – to je powinien złowić.

– Ja bym łowił (я бы ловил) – powiedział Grajek (сказал Музыкант) – ale nie mam wędki (но у меня нет удочки). Pan teraz idzie do domu (вы сейчас идёте домой) – dodał spoglądając błagalnie na Rybaka (добавил, посматривая умоляюще на Рыбака; błagać – умолять) – niech mi pan pożyczy swojej wędki (одолжите мне своей = свою удочку); jak pan wróci (как вернётесь), to ją panu oddam (я вам её отдам), a może uda mi się przez ten czas choć kilka ryb ułowić (а может быть, удастся мне за это время хотя бы несколько рыб поймать; przez – в течение, в продолжение /о времени/; choć – хоть бы, хотя бы).

– Jeszcze czego (ещё чего)! – oburzył się Rybak (возмутился Рыбак). – Nowiuteńka wędka i będę ją jakiemuś obdartusowi pożyczał (новёхонькая удочка, и буду её какому-то оборванцу одалживать).

– Ja bym łowił – powiedział Grajek – ale nie mam wędki. Pan teraz idzie do domu – dodał spoglądając błagalnie na Rybaka – niech mi pan pożyczy swojej wędki; jak pan wróci, to ją panu oddam, a może uda mi się przez ten czas choć kilka ryb ułowić.

– Jeszcze czego! – oburzył się Rybak. – Nowiuteńka wędka i będę ją jakiemuś obdartusowi pożyczał.

Popatrzył z pogardą na Grajka i powiedział (посмотрел с презрением = презрительно на Музыканта и сказал; pogarda – презрение):

– Mam starą wędkę (у меня есть старая удочка), jeśli chcesz (если хочешь), to ci ją mogę sprzedać (то могу тебе её продать; ci – тебе). Grajek tak nędznie wyglądał (Музыканта так жалко выглядел), że Rybak przestał mu już mówić „panie” (что Рыбак перестал уже говорить ему «вы»).

– Nie mam pieniędzy (у меня нет денег; pieniądze) – szepnął cicho Grajek (шепнул тихо Музыкант).

Popatrzył z pogardą na Grajka i powiedział:

– Mam starą wędkę, jeśli chcesz, to ci ją mogę sprzedać. Grajek tak nędznie wyglądał, że Rybak przestał mu już mówić „panie”.

– Nie mam pieniędzy – szepnął cicho Grajek.

– To co mi głowę zawracasz (то = тогда что ты мне голову морочишь; zawracać głowę komuś – морочить голову кому-л.) – odparł gburowato Rybak (ответил грубо Рыбак). Odwrócił się i odszedł (отвернулся и пошёл). Grajek za młodu był strasznie hardy (Музыкант смолоду был страшно гордый; za młodu – смолоду; hardy – высокомерный, гордый), za nic w świecie nikogo by o nic nie prosił (ни за что на свете никого бы ни о чём не просил: «за ничего на свете…», prosić o coś – просить о чём-л.), ale potem pod wpływem nędzy i głodu strasznie spokorniał (но потом под влиянием нищеты и голода ужасно присмирел), jak to się nieraz ludziom zdarza (как то порой случается у людей). Pobiegł za Rybakiem i zaczął mu opowiadać o swojej niedoli (побежал за Рыбаком и начал ему рассказывать о своей горькой доле; niedola – горькая доля), o głodnej żonie i dzieciach (о голодной жене и /о/ детях), myśląc, że go tym wzruszy (думая, что его этим растрогает). Ale Rybak już go nawet nie słuchał (но Рыбак уже даже его не слушал), szedł i pogwizdywał (шёл и посвистывал). W końcu Grajkowi przyszło na myśl (в конце концов Музыканту пришло в голову; przyjść na myśl komuś – прийти в голову кому-л.), żeby zaproponować Rybakowi zamianę starej wędki na skrzypce (чтобы предложить Рыбаку обмен старой удочки на скрипку; zamiana – замена; обмен).

– To co mi głowę zawracasz – odparł gburowato Rybak. Odwrócił się i odszedł. Grajek za młodu był strasznie hardy, za nic w świecie nikogo by o nic nie prosił, ale potem pod wpływem nędzy i głodu strasznie spokorniał, jak to się nieraz ludziom zdarza. Pobiegł za Rybakiem i zaczął mu opowiadać o swojej niedoli, o głodnej żonie i dzieciach, myśląc, że go tym wzruszy. Ale Rybak już go nawet nie słuchał, szedł i pogwizdywał. W końcu Grajkowi przyszło na myśl, żeby zaproponować Rybakowi zamianę starej wędki na skrzypce.

Wprawdzie skrzypce nie miały strun (правда, у скрипки не было струн), ale Rybaka stać było na to (но Рыбак мог; stać kogoś na coś – быть в состоянии что-л. сделать), żeby nowe struny kupić (пусть даже купить новые струны; żeby – лишь бы, только бы), a zresztą skrzypce i bez strun więcej były warte od wędki (а впрочем, скрипка и без струн стоила больше, чем удочка; wart – стоит; od czegoś – чем что-л.). Jednak Grajek długo się wahał (однако Музыкант колебался), nim to powiedział (прежде чем это сказал; nim – прежде чем). Strasznie był przywiązany do swoich skrzypiec (ужасно был привязан к своей скрипке; przywiązany do kogoś, czegoś – к кому-л., чему-л.). Ale ryby (но рыбы), które Rybak miał w koszu (которые были у Рыбака в корзине), wyglądały tak apetycznie (выглядели так аппетитно), że Grajek nie mógł się oprzeć pokusie i postanowił wszystko poświęcić (что музыкант не мог устоять перед искушением и решил всем пожертвовать; oprzec się czemuś – устоять перед чем-л.; poświęcić kogoś, coś – пожертвовать кем-л., чем-л.), byle tylko móc sobie kilka takich ryb ułowić (лишь бы только мочь = быть в состоянии себе несколько таких рыб выловить; byle – лишь бы). Drżącym głosem (дрожащим голосом), tak jak gdyby mu wstyd było przed samym sobą (так, словно ему стыдно было перед самим собой; wstyd komuś – стыдно кому-л.), że coś podobnego mógł mówić (что мог говорить что-то подобное), zaproponował Rybakowi zamianę (предложил Рыбаку обмен).

Wprawdzie skrzypce nie miały strun, ale Rybaka stać było na to, żeby nowe struny kupić, a zresztą skrzypce i bez strun więcej były warte od wędki. Jednak Grajek długo się wahał, nim to powiedział. Strasznie był przywiązany do swoich skrzypiec. Ale ryby, które Rybak miał w koszu, wyglądały tak apetycznie, że Grajek nie mógł się oprzeć pokusie i postanowił wszystko poświęcić, byle tylko móc sobie kilka takich ryb ułowić. Drżącym głosem, tak jak gdyby mu wstyd było przed samym sobą, że coś podobnego mógł mówić, zaproponował Rybakowi zamianę.

Rybaka zaciekawiła widocznie ta propozycja (Рыбака заинтересовало, очевидно, это предложение), bo przystanął i raczył spojrzeć wreszcie na Grajka (потому что он остановился и соизволил посмотреть на Музыканта; przystanąć – приостановиться, остановиться; raczyć – соблаговолить; изволить, соизволить).

– Ano, pokaż te skrzypce (ну, покажи эту скрипку) – powiedział (сказал он).

Ale kiedy zobaczył (но, когда увидел), że skrzypce nie miały strun (что у скрипки не было струн), ogarnęła go taka złość (его охватила такая злость), że wyrżnął Grajka z całej siły skrzypcami w głowę (что ударил изо всех сил Музыканта в голову = по голове; cały – целый, весь; siła – сила; z całej siły – изо всех силы).

– Na to tylko twoje skrzypce się zdały (на это только твоя скрипка пригодилась = годится; zdać się – пригодиться)! – krzyknął (крикнул).

Rybaka zaciekawiła widocznie ta propozycja, bo przystanął i raczył spojrzeć wreszcie na Grajka.

– Ano, pokaż te skrzypce – powiedział.

Ale kiedy zobaczył, że skrzypce nie miały strun, ogarnęła go taka złość, że wyrżnął Grajka z całej siły skrzypcami w głowę.

– Na to tylko twoje skrzypce się zdały! – krzyknął.

Grajkowi od tego uderzenia spadł kapelusz z głowy (у Музыканта от этого удара шляпа упала с головы). Miał on kapelusz cały w dziurach (шляпа у него была вся в дырах). Rybak, spojrzawszy na dziurawy kapelusz Grajka (взглянув на дырявую шляпу Музыканта), roześmiał się drwiąco (рассмеялся насмешливо), kopnął kapelusz nogą i powiedział (пнул шляпу ногой и сказал):

– Zrób sobie z tego kapelusza sieć i łap ryby (сделай себе из этой шляпы сеть и лови рыбу; zrobić – сделать). I odszedł (и ушёл; odejść – уйти).

Grajkowi od tego uderzenia spadł kapelusz z głowy. Miał on kapelusz cały w dziurach. Rybak, spojrzawszy na dziurawy kapelusz Grajka, roześmiał się drwiąco, kopnął kapelusz nogą i powiedział:

– Zrób sobie z tego kapelusza sieć i łap ryby. I odszedł.

Grajkowi z bólu i ze wstydu łzy popłynęły z oczu (у Музыканта от боли и стыда потекли слёзы из глаз; ból – м. боль). Podniósł kapelusz (поднял шляпу), otrzepał go z kurzu (смахнул с нее пыль; otrzepać – отряхнуть, смахнуть; otrzepać z kurzu coś – смахнуть пыль с чего-л.), wrócił nad rzekę i usiadł nad samym brzegiem wody (вернулся на реку и сел над самым краем воды). Przez chwilę siedział ponuro zamyślony i wreszcie krzyknął (мгновение сидел мрачно задумавшийся = задумавшись и наконец крикнул; chwila – мгновение; zamyślić się – задуматься):

– Ach, żeby mi Pan Bóg dodał odwagi do utopienia się w tej wodzie (ах, если бы Господь Бог ободрил = добавил смелости утопиться в этой воде: «к утоплению себя в этой воде»; żeby – если бы; dodać – добавить; dodać odwagi komuś – ободрить кого-л.; się – себя)!

Grajkowi z bólu i ze wstydu łzy popłynęły z oczu. Podniósł kapelusz, otrzepał go z kurzu, wrócił nad rzekę i usiadł nad samym brzegiem wody. Przez chwilę siedział ponuro zamyślony i wreszcie krzyknął:

– Ach, żeby mi Pan Bóg dodał odwagi do utopienia się w tej wodzie!

Zaraz jednak zdał sobie sprawę (сразу же однако понял: «отдал себе отчёт»; zdawać sobie sprawę z czegoś – отдавать себе отчёт в чём-л.), że powiedział wielkie głupstwo (что сказал большую глупость), bo przecież Pan Bóg nie mógł mu dodawać odwagi do popełnienia grzechu (потому что Господь Бог не мог ведь добавить ему отваги совершить грех: «для совершения греха»).