Максим Дзевенис - Польские сказки
W głębinie wód Bałtyku wznosił się za dawnych czasów pałac królowej Juraty (в глубине вод Балтийского моря возвышался в прежние времена дворец королевы Юраты; za dawnych czasów – в прежние времена). Ściany tego pałacu były z czystego bursztynu (стены этого дворца были из чистого янтаря), progi ze złota (пороги – из золота; próg – порог), dach z łuski rybiej (крыша – из рыбьей чешуи), a okna z diamentów (а окна – из бриллиантов). Razu jednego rozesłała królowa wszystkich szczupaków z listami do najznakomitszych bogiń Jury (однажды разослала королева всех щук с письмами к самым знатным богиням Юры12 = Моря; list – письмо; do – к; znakomity – уст. знаменитый. знатный), prosząc do siebie na gody i wspólną poradę (прося = приглашая их к себе на пиршество и совместный совет; prosić – просить; gody – мн. пиршество; wspólny – общий, совместный). Nadszedł dzień wyznaczony i zaproszone boginie przybyły (пришёл назначенный день и приглашённые богини прибыли; zaprosić – пригласить): wtenczas królowa (тогда королева), otoczona przydwornym orszakiem (окружённая придворной свитой), ukazała się w Sali (появилась в зале), uprzejmym ukłonem powitała gości i zasiadłszy na bursztynowym tronie (любезным поклоном приветствовала гостей и, сев на янтарный трон; uprzejmy – вежливый, любезный; zasiąść na czymś – усесться, сесть на что-л.), tak mówić zaczęła (начала говорить так; zacząć – начать):
W głębinie wód Bałtyku wznosił się za dawnych czasów pałac królowej Juraty. Ściany tego pałacu były z czystego bursztynu, progi ze złota, dach z łuski rybiej, a okna z diamentów. Razu jednego rozesłała królowa wszystkich szczupaków z listami do najznakomitszych bogiń Jury, prosząc do siebie na gody i wspólną poradę. Nadszedł dzień wyznaczony i zaproszone boginie przybyły: wtenczas królowa, otoczona przydwornym orszakiem, ukazała się w sali, uprzejmym ukłonem powitała gości i zasiadłszy na bursztynowym tronie, tak mówić zaczęła:
– Miłe przyjaciółki i towarzyszki moje (мои милые подруги; towarzyszka – товарищ /женщина/)! Wiecie dobrze (вы знаете хорошо), iż wszechwładny mój ojciec Praamżimas (что всесильный мой отец Праамжимас; wsechwładny – всевластный, всемогущий; władza – власть), pan nieba, ziemi i morza (господин неба, земли и моря), mojej opiece i władzy poruczył te wody i wszystkich mieszkańców w nich będących (моей опеке и власти поручил эти воды и всех жителей, в них находящихся; opieka – опека; poruczyć – уст. поручить); same byłyście świadkami moich łagodnych i szczęśliwych rządów (вы сами были свидетелями моего мягкого и счастливого правления; świadek – свидетель; rządy – мн. правление). Żaden najmniejszy robaczek (ни один самый маленький червячок), żadna najdrobniejsza rybka nie miały przyczyny skarżyć się i narzekać (ни одна самая мелкая рыбка не имели причины жаловаться и сетовать), wszyscy żyli w pokoju i zgodzie (все жили в мире и согласии; pokój – мир; zgoda – согласие); nikt się na życie drugiego targnąć nie odważył (никто посягнуть на жизнь другого не отважился).
– Miłe przyjaciółki i towarzyszki moje! Wiecie dobrze, iż wszechwładny mój ojciec Praamżimas, pan nieba, ziemi i morza, mojej opiece i władzy poruczył te wody i wszystkich mieszkańców w nich będących; same byłyście świadkami moich łagodnych i szczęśliwych rządów. Żaden najmniejszy robaczek, żadna najdrobniejsza rybka nie miały przyczyny skarżyć się i narzekać, wszyscy żyli w pokoju i zgodzie; nikt się na życie drugiego targnąć nie odważył.
Teraz zaś jeden nikczemny rybak, Castilis (а сейчас один ничтожный рыбак, Кастилис), znad brzegów moich posiadłości (с краёв = с границ моих владений; znad – с; brzeg – край), tam gdzie rzeka Święta hołd memu królestwu płaci (там, где Святая река платит = отдаёт почести моему королевству; płacić – платить; hołd – почитание, оказание чести, воздание почестей), jeden nikczemny śmiertelnik ośmiela się naruszyć spokójność niewinnych moich poddanych (один ничтожный смертный осмеливается нарушить спокойствие невинных моих подданных), imać w sieci i na śmierć skazywać (хватать в сети и на смерть осуждать; imać – уст. брать, хватать; sieć – сеть), gdy ja (когда я), sama (сама), do własnego stołu ani jednej nie śmiem ułowić rybki (к собственному столу не смею выловить ни одной рыбки; stół – стол) – fląderki nawet (даже камбалки; flądra – камбала), które tak lubię (которые я так люблю), po jednej połowie zjadam (по одной половине съедаю; zjeść – съесть), a drugą do wody wpuszczam (а другую в воду впускаю = пускаю; do – в /внутрь/; wpuszczać – впускать).
Teraz zaś jeden nikczemny rybak, Castilis, znad brzegów moich posiadłości, tam gdzie rzeka Święta hołd memu królestwu płaci, jeden nikczemny śmiertelnik ośmiela się naruszyć spokój-ność niewinnych moich poddanych, imać w sieci i na śmierć skazywać, gdy ja, sama, do własnego stołu ani jednej nie śmiem ułowić rybki – fląderki nawet, które tak lubię, po jednej połowie zjadam, a drugą do wody wpuszczam.
Takiej śmiałości nie można puścić bezkarnie (такой смелости = такую смелость нельзя оставить безнаказанной; puścić bezkarnie – оставить безнаказанным, kara – наказание): oto gotowe czekają nas łodzie (вот готовые ждут нас лодки; łódź – лодка), płyńmy nad brzegi Świętej (поплывём к берегам Святой /реки/; nad – к /при указании на направление к берегу, краю чего-л./), bo właśnie o tej porze zwykł on zarzucać sieci (потому что именно в это время он привык забрасывать сети; pora – время; o tej porze – в это время; zwyknąć – свыкнуться, привыкнуть). Naszymi pląsy i śpiewy zwabimy go na dno morza (нашими плясками и пением заманим его на дно моря; pląsy – уст. шутл. пляс, пляска; śpiew – пение; zwabić – сманить, приманить; заманить), udusimy w uściskach i oczy żwirem zasypiem (задушим в объятиях и глаза гравием засыпем; zasypiem = zasypiemy).
Rzekła i natychmiast sto łodzi bursztynowych pożeglowało dokonać okrutnej zemsty (сказала, и тотчас сто янтарных лодок поплыли совершить ужасную месть; rzec – сказать; dokonać czegoś – совершить что-л.).
Takiej śmiałości nie można puścić bezkarnie: oto gotowe czekają nas łodzie, płyńmy nad brzegi Świętej, bo właśnie o tej porze zwykł on zarzucać sieci. Naszymi pląsy i śpiewy zwabimy go na dno morza, udusimy w uściskach i oczy żwirem zasypiem.
Rzekła i natychmiast sto łodzi bursztynowych pożeglowało dokonać okrutnej zemsty.
Płyną (плывут), słońce pogodnie świeci (солнце ярко светит); morze ciche (море тихое), a echo już roznosi po wybrzeżu słowa pieśni (а эхо уже разносит по побережью слова песни): Bieda ci, rybaku młody (горе тебе, рыбак молодой)! Stanąwszy boginie blisko ujścia rzeki postrzegły rybaka (остановившись вблизи устья реки, богини увидели рыбака; postzrec – уст. заметить; увидеть), jak siedząc na brzegu, rozwijał sieci (как он, сидя на берегу, разворачивал сети). Zajęty pracą (занятый работой), nic nie zauważył (он ничего не заметил), lecz gdy go urocze doszły śpiewy (но, когда до него донеслось чарующее пение; uroczy – очаровательный; прелестный, чарующий; dojść kogoś – дойти, донестись до кого-л.), zwrócił wzrok na wodę i ujrzał sto łodzi bursztynowych i sto przecudnych dziewic (обратил взор на воду и увидел сто янтарных лодок и сто прелестных дев; wzrok – зрение; взгляд, взор; przecudny – чудесный, чудный; прелестный; dziewica – поэт. дева), a wszystkim przewodniczyła z koroną na głowie (а всех возглавляла с короной на голове; przewodniczyć komuś, czemuś – возглавлять кого-л., что-л.), z bursztynowym berłem w ręku królowa morza (с янтарным скипетром в руке королева моря). Dźwięk coraz milszy się rozlega (звук всё более милый раздаётся; coraz – всё /в соч. со сравн. ст. прил. и местоим. означает постепенное усиление качества/); otaczają go morskie panny i swymi wdzięki do siebie wabić poczną (окружают его морские барышни и своими прелестями манить начинают: «начнут»; wdźięki – мн. женская красота, прелести; swymi = swoimi; pocznąć = począć – книжн. начать):
Płyną, słońce pogodnie świeci; morze ciche, a echo już roznosi po wybrzeżu słowa pieśni: Bieda ci, rybaku młody! Stanąwszy boginie blisko ujścia rzeki postrzegły rybaka, jak siedząc na brzegu, rozwijał sieci. Zajęty pracą, nic nie zauważył, lecz gdy go urocze doszły śpiewy, zwrócił wzrok na wodę i ujrzał sto łodzi bursztynowych i sto przecudnych dziewic, a wszystkim przewodniczyła z koroną na głowie, z bursztynowym berłem w ręku królowa morza. Dźwięk coraz milszy się rozlega; otaczają go morskie panny i swymi wdzięki do siebie wabić poczną:
O, rybaku piękny, młody (о, рыбак красивый, молодой),
Porzuć pracę (брось работу), chodź do lodzi (иди в лодку):
U nas wieczne tany, gody (у нас вечный пляс, пиршество; tany – мн. пляс; gody – мн. пиршество),
Nasz śpiew troskę twą osłodzi (наше пение твои хлопоты скрасит; troska – забота, хлопоты; osłodzić – перен. усладить, скрасить).
My obdarzym boskim stanem (мы одарим божественным состоянием; boski – божий; божественный),
Skoro z nami mieszkać będziesz (если с нами жить ты будешь):
Śród nas będziesz morza panem (среди нас будешь господином моря; śród = wśród),
I naszym kochankiem będziesz (и нашим любовником будешь; kochanek – любовник).
O, rybaku piękny, miody,Porzuć pracę, chodź do lodzi:U nas wieczne tany, gody,Nasz śpiew troskę twą osłodzi.My obdarzym boskim stanem,Skoro z nami mieszkać będziesz:Śród nas będziesz morza panem,I naszym kochankiem będziesz.
Słyszy to rybak i ujęty zdradliwą ponętą już chce się rzucić w objęcia bogini (слышит рыбак это и, покорённый коварной приманкой, уже хочет броситься в объятия богинь; ująć – расположить в свою пользу, покорить), gdy królowa skinieniem berła każe się uciszyć towarzyszkom i tak do zadumanego rzecze (когда королева
знаком = мановением скипетра приказывает утихнуть подругам и так задумчивому /рыбаку/ молвит; skinienie – кивок; жест, знак; skinieniem ręki – мановением руки; rzec – молвить):
– Stój (стой; stać – стоять), niebaczny (неосторожный)! Zbrodnia twa wielka i godna kary (преступление твоё большое и достойно наказания), jednak ci przebaczę pod jednym warunkiem (однако я тебя прощу при одном условии; przebaczyć komuś – простить кого-л.; warunek – условие; pod warunkiem – при условии). Spodobała mi się twoja uroda (понравилась мне твоя красота); kochaj mnie (люби меня), a będziesz szczęśliwy (а = и будешь счастлив). Lecz jeślibyś wzgardził miłością Juraty (но, если бы ты отверг любовь Юраты; wzgardzić kimś, czymś – пренебречь кем-л., чем-л.; отвергнуть кого-л., что-л.), wtedy zaśpiewam ci taką piosenkę (тогда я спою тебе такую песню), iż wnet będziesz w mej mocy (что ты сразу будешь в моей власти: «в моей силе»; moc – сила), a za dotknięciem mego berła zginiesz na wieki (а по мановению моего скипетра погибнешь навеки; dotknięcie – прикосновение; dotknąć kogo-czego – дотронуться; zginąć – погибнуть).
