Максим Дзевенис - Польские сказки

– Ja, ale na co kąsasz? – odpowiedział słup wiorstowy przybierając postać człowieka – pójdziem, cóż z tobą robić, zaprowadzę cię do siebie na naukę, ale tylko pamiętaj, że odtąd jesteś moim uczniem i sługą, póki co do joty nie wyuczysz się mojej sztuki i nie przyjdzie matka po ciebie.

Takim to sposobem chłopiec został uczniem mistrza czarownika (таким вот образом парень стал учеником мастера колдуна; to – вот). Ale zapytacie pewno (но вы, наверное, спросите), jak go tej sztuki wyuczył (как он обучил его тому искусству)? Oto tak (вот как): powykręca mu ręce i nogi (повыкручивает ему руки и ноги), samego w trąbkę zwinie (самого в трубку свернёт), przechyli we dwoje i każe odrabiać się na powrót (наклонит в двое и велит снова возвращаться в прежнее состояние; odrabiać się – возвращаться в прежнее состояние; powrót – возвращение; na powrót – снова)! albo wtłoczy mu swą rękę do krtani po same ramię (или втиснут ему свою руку в гортань по самое плечо), pochwyci za wnętrzności i wywróci na wywrót (схватит за внутренности и вывернет на выворот) – przewróć się (переворотись), jeśliś mądry (если ты умный; jeśli – если; jesteś – ты есть)!..

Taka to była nauka (такое это было учение).

Takim to sposobem chłopiec został uczniem mistrza czarownika. Ale zapytacie pewno, jak go tej sztuki wyuczył? Oto tak: powykręca mu ręce i nogi, samego w trąbkę zwinie, przechyli we dwoje i każe odrabiać się na powrót! albo wtłoczy mu swą rękę do krtani po same ramię, pochwyci za wnętrzności i wywróci na wywrót – przewróć się, jeśliś mądry!..

Taka to była nauka.

Uczeń był pojętny (ученик был смышлёный), i we trzy lata tak się sztuki czarnoksięskiej wyuczył (и в три года так выучился чернокнижному/колдовскому искусству), że nawet mistrza swego przewyższał (что даже учителя своего превосходил).

Wielu rodziców przychodziło do czarownika po swoje dzieci (многие родители приходили к колдуну за своими детьми; wielu – много, многие; po – за), ale on tak zawsze umiał rzeczy układać (но он так всегда умел укладывать = вести дела; umieć – уметь; układać – укладывать), że z niczym powracać musieli (что они вынуждены были возвращаться ни с чем: «с ничем»; musieć – быть вынужденным).

Uczeń był pojętny, i we trzy lata tak się sztuki czarnoksięskiej wyuczył, że nawet mistrza swego przewyższał.

Wielu rodziców przychodziło do czarownika po swoje dzieci, ale on tak zawsze umiał rzeczy układać, że z niczym powracać musieli.

Roztropny uczeń trzema dniami przed czasem (предусмотрительный ученик тремя днями перед = за три дня до времени; roztropny – толковый, разумный; расторопный), w którym matka powinna była przyjść po niego (в которое мать должна была прийти за ним), wyszedł na drogę (вышел на дорогу), spotkał ją i opowiedział (встретил её и рассказал), jakim sposobem może go trzykrotnie poznać (она может его трижды узнать; trzykrotnie = trzykroć – трижды).

– Pamiętaj, matko (помни, мать) – rzecze (молвит; rzec – сказать, произнести, молвить) – że kiedy czarownik stadninę koni zwoła i między nimi mnie poznać każe (что, когда колдун созовёт табун коней и среди них меня узнать велит; między – между, среди), ja będę tym (я буду тем), nad którego uchem muszka będzie brzęczała (над ухом которого будет жужжать мушка: «над которого ухом…»); a gdy stado gołębi nadleci (а когда стая голубей прилетит; stado – стадо; стая; gołąb – голубь), jeden z nich nie będzie grochu z innymi chwytał (один из них не будет хватать гороха = горох с другими), i to ja będę (и это буду я); a gdy wreszcie każe mię poznać między pannami (а когда наконец велит меня узнать среди барышень), to nad której brwią będzie pełzła boża krówka (то, над бровью которой будет ползать божья коровка; brew – бровь), ta będzie twym synem (та будет твоим сыном; twym = twoim).

Roztropny uczeń trzema dniami przed czasem, w którym matka powinna była przyjść po niego, wyszedł na drogę, spotkał ją i opowiedział, jakim sposobem może go trzykrotnie poznać.

– Pamiętaj, matko – rzecze – że kiedy czarownik stadninę koni zwoła i między nimi mnie poznać każe, ja będę tym, nad którego uchem muszka będzie brzęczała; a gdy stado gołębi nadleci, jeden z nich nie będzie grochu z innymi chwytał, i to ja będę; a gdy wreszcie każe mię poznać między pannami, to nad której brwią będzie pełzła boża krówka, ta będzie twym synem.

Kiedy szewcowa do domu czarownika przybyła i dopominała się o wyzwolenie i oddanie jej syna (когда жена сапожника прибыла в дом колдуна и требовала освободить и отдать её сына: «освобождение и отдание…»; dopominać się o coś – требовать чего-л.; wyzwolić – освободить; oddać – отдать), czarownik zdjął ze ściany trąbę miedzianą i na cztery strony świata zatrąbił (колдун снял со стены медную трубу и затрубил на четыре стороны света).

Jak ciemna chmura (как тёмная туча), nadbiegło wnet całe stado czarnych koni (прибежало сразу же целое стадо чёрных коней; wnet – сразу же), które w półkole jak wryte przed szewcową stanęły (которое в полукруг как вкопанное остановилось = встало перед женой сапожника; stanął jak wryty – остановился как вкопанный); a były to nie konie (а были то не кони), ale zwabieni uczniowie czarownika (а приманённые ученики колдуна; ale – но, а; zwabiony – сманенный, приманенный), którzy później musieli mu się wysługiwać (которые потом были вынуждены перед ним выслуживаться; który – который; wysługiwać się komuś – выслуживаться перед кем-л.), najtrudniejsze spełniając zadania (выполняя самые трудные задания).

Kiedy szewcowa do domu czarownika przybyła i dopominała się o wyzwolenie i oddanie jej syna, czarownik zdjął ze ściany trąbę miedzianą i na cztery strony świata zatrąbił.

Jak ciemna chmura, nadbiegło wnet całe stado czarnych koni, które w półkole jak wryte przed szewcową stanęły; a były to nie konie, ale zwabieni uczniowie czarownika, którzy później musieli mu się wysługiwać, najtrudniejsze spełniając zadania.

Biedna matka chodzi od konia do konia (бедная мать ходит от коня к коню), usiłuje poznać rodzicielskim okiem (пытается узнать родительским оком; oko – глаз, око), przeczuć matczynym sercem swego syna drżąc na samą myśl (предугадать материнским сердцем своего сына, дрожа при одной мысли; drżeć na samą myśli o czymś – дрожать при одной мысли о чём-л.), że się może omylić i syna swego i siebie przez to zgubić (что может ошибиться и сына своего, и себя из-за этого погубить; przez – из-за /о причине/).

Wtem spostrzega (вдруг замечает), że nad uchem jednego konia lata mucha (что над ухом одного коня летает муха), zawołała więc ucieszona (воскликнула поэтому, обрадованная; ucieszyć – обрадовать, порадовать):

– To mój syn (это мой сын)!

Biedna matka chodzi od konia do konia, usiłuje poznać rodzicielskim okiem, przeczuć matczynym sercem swego syna drżąc na samą myśl, że się może omylić i syna swego i siebie przez to zgubić.

Wtem spostrzega, że nad uchem jednego konia lata mucha, zawołała więc ucieszona:

– To mój syn!

– Zgadłaś (ты отгадала; zgadnąć – отгадать) – rzecze czarownik (молвит колдун) – ale czeka cię jeszcze druga próba (но тебя ждёт ещё второе испытание).

To mówiąc chwycił za trąbę srebrną (говоря это, схватил за серебряную трубу), na cztery strony świata zatrąbił (на четыре стороны света затрубил), i nadleciało (и прилетела), jak chmura (как туча), całe stado białych jak mleko gołębi (целая стая белых как молоко голубей), które rzuciły się na groch posypany i chciwie go chwytać zaczęły (которые бросились на посыпанный горох и начали жадно его хватать).

– Zgadnij pomiędzy nimi twego syna (отгадай среди них своего сына; pomiędzy = między) – rzekł czarownik (сказал колдун). Matka spostrzegłszy gołąbka (мать, заметив голубка), który udawał tylko (который только притворялся), że groch chwyta (что горох хватает; udawać – изображать, притворяться), ale go wcale nie jadł (но совсем его не ел, jeść – есть), zawołała (воскликнула):

– To mój syn (это мой сын)!

– Zgadłaś – rzecze czarownik – ale czeka cię jeszcze druga próba.

To mówiąc chwycił za trąbę srebrną, na cztery strony świata zatrąbił, i nadleciało, jak chmura, całe stado białych jak mleko gołębi, które rzuciły się na groch posypany i chciwie go chwytać zaczęły.

– Zgadnij pomiędzy nimi twego syna – rzekł czarownik. Matka spostrzegłszy gołąbka, który udawał tylko, że groch chwyta, ale go wcale nie jadł, zawołała:

– To mój syn!

– I jeszcze zgadłaś (и ещё /раз/ отгадала)! no, terazże trzecia i ostatnia próba (ну, теперь же третье и последнее испытание): jeśli zgadniesz (если отгадаешь), zabierzesz syna (заберёшь сына; zabrać – забрать), jeśli nie (если нет), u mnie zostanie (он у меня останется).

I zatrąbił na cztery strony świata w trąbę złotą (и затрубил на четыре стороны света в золотую трубу): rozległy się w powietrzu jakieś dźwięczne śpiewy (раздалось в воздухе какое-то звонкое пение: «звонкие пения»; rozlec się – раздаться; dźwięczny – звонкий, звучный), zaczęły się spuszczać parami piękne dziewice w białych jak śnieg sukienkach (начали опускаться парами прекрасные девицы в белых как снег платьях), w różowych przepaskach (в розовых повязках), w prześlicznych wieńcach z bławatek i okrążywszy szewcową (в прелестных венках из васильков и, окружив жену сапожника; wieniec – венок; bławatka = bławatek – василёк), stanęły nieruchomo (остановились неподвижно).

– I jeszcze zgadłaś! no, terazże trzecia i ostatnia próba: jeśli zgadniesz, zabierzesz syna, jeśli nie, u mnie zostanie.

I zatrąbił na cztery strony świata w trąbę złotą: rozległy się w powietrzu jakieś dźwięczne śpiewy, zaczęły się spuszczać parami piękne dziewice w białych jak śnieg sukienkach, w różowych przepaskach, w prześlicznych wieńcach z bławatek i okrążywszy szewcową, stanęły nieruchomo.

Przypatrując się pilnie każdej (присматриваясь внимательно к каждой; przypatrywać się komuś, czemuś – присматриваться к кому-л., чему-л.), matka chodzi od jednej dziewicy do drugiej (мать ходит от одной девицы к другой), spostrzega na koniec u jednej malutką bożą krówkę nad brwiami (замечает наконец у одной крошечную божью коровку над бровями; malutki – маленький, крошечный), zawołała więc radośnie (поэтому воскликнула радостно):