Фредерик Браун - Арэна (на белорусском языке)

А цi далёка iдзе бар'ер унiз. Карсан устаў на каленi i пачаў раскопваць пясок. Пясок быў лёгкi, рыхлы, капаць яго было лёгка. Ён выкапаў яму глыбiнёй на два футы, - i бар'ер там усё яшчэ быў.

Прышэлец зноў кацiўся да яго. Вiдавочна, ён нiдзе не знайшоў праходу.

Але ж павiнен быць спосаб пранiкнуць праз бар'ер, падумаў Карсан. Мы павiнны неяк дабрацца адзiн да аднаго. Iначай уся гэтая дуэль не мае сэнсу.

Але не трэба спяшацца. Спачатку трэба паспрабаваць што-колечы яшчэ. Прышэлец ужо вярнуўся i спынiўся з таго боку бар'ера, усяго за нейкiх метры два ад Карсана. Здавалася, ён разглядае яго, хоць Карсан нiяк не мог выявiць у яго якiх бы там нi было органаў пачуццяў. Нiчога падобнага на вочы, вушы, нават на рот. Зрэшты, цяпер ён убачыў на паверхнi з дзесятак выемак, i якраз у гэты час з дзвюх такiх выемак раптам высунулiся два шчупальцы, якiя пагрузiлiся ў пясок, быццам спрабуючы ягоную шчыльнасць. Шчупальцы былi каля цалi дыяметрам i фута паўтара даўжынёй. Яны ўбiралiся ў выемкi, калi ў iх не было патрэбы - напрыклад, калi Прышэлец кацiўся. Да яго спосабу перамяшчэння яны, вiдавочна, не мелi дачынення. Наколькi Карсан мог меркаваць, Прышэлец перакочваўся, неяк змяняючы размяшчэнне свайго цэнтра цяжару, хоць як ён мог гэта рабiць, Карсан не меў нават далёкага ўяўлення.

Яшчэ раз паглядзеўшы на Прышэльца, ён здрыгануўся. Гэта была iстота, да жудасцi чужая ўсяму зямному, усiм формам жыцця, выяўленым на iншых планетах Сонечнай сiстэмы. I ён iнстынктыўна адчуў, што розум, якiм надзелена гэтая iстота, гэтаксама чужы ўсяму зямному, як i ягоны арганiзм.

Ды паспрабаваць трэба было. Калi гэтая iстота не мае тэлепатычных здольнасцей, спроба асуджана на няўдачу. Але Карсану здалося, што такiя здольнасцi ў Прышэльца ёсць. Ва ўсякiм разе, ён пасылаў вакол сябе амаль адчувальную хвалю адчування - адчування нянавiсцi. А калi гэтак, то, мабыць, ён зможа i чытаць думкi.

Карсан падняў камень - сваю адзiную зброю, потым дэманстратыўна шпурнуў яго на зямлю i ўзняў перад сабою пустыя рукi далонямi ўперад. Ён загаварыў, хоць i ведаў, што яго словы будуць незразумелыя гэтай iстоце, - але ён падумаў, што гэтак яму будзе лягчэй засяродзiцца на думках, якiя ён хацеў перадаць.

- А можа, мы заключым мiр? - сказаў ён, i ягоны голас дзiўна прагучаў у абсалютнай цiшынi. - Нам сказалi, што адбудзецца, калi нашы цывiлiзацыi будуць ваяваць адна з адной: знiшчэнне адной i аслабленне i рэгрэс другой. Зыход бiтвы залежыць ад таго, чым скончыцца справа ў нас. Цi не заключыць нам мiр. Вы застаяцеся ў сваёй галактыцы, мы - у сваёй?

Карсан адключыў усе свае думкi, каб атрымаць адказ.

I адказ прыйшоў - ён абрынуўся на яго амаль фiзiчна, аж Карсан пахiснуўся. Ён нават адступiў на некалькi крокаў, жахаючыся ад сiлы i глыбiнi той нянавiсцi, той прагi забiваць, якiя адкрылiся перад iм у перададзеных Прышэльцам вобразах. Не ў членападзельных словах, як перадавалiся яму думкi Адзiнай Iстоты, а ў хвалях дзiкага шаленства. Нейкi момант, што здаўся яму вечнасцю, ён змагаўся з сiлай гэтай нянавiсцi, каб ачысцiць ад яе свой розум i адагнаць чужыя думкi, якiя ён дапусцiў сабе ў галаву. Яго занудзiла.

Ягоны розум памалу вызвалiўся, як чалавек, ачуняўшы ад кашмару, пакрысе разрывае нiцi трызнення, якiмi быў аблытаны, Карсан яшчэ задыхаўся i чуў слабасць, але ён ужо мог думаць.

Ён стаяў, разглядаючы Прышэльца. Той не кратаўся з месца, пакуль iшла гэтая дуэль, якой ён ледзь не выйграў. Цяпер ён адкацiўся на некалькi футаў убок, да блiжэйшага блакiтнага куста. З выемак паказалiся тры шчупальцы i пачалi абмацваць куст, галiнка за галiнкай.

- Што ж, - сказаў Карсан, - вайна дык вайна. Яму ўдалося нават крыва ўхмыльнуцца. - Калi я правiльна цябе зразумеў, мiр цябе не задавальняе.

I, не могучы ўстрымацца ад прыгожай фразы, дадаў:

- Вайна - не на жыццё, а на смерць!

Ды ў гэтай абсалютнай цiшынi яго словы прагучалi недарэчна, - нават ён сам гэта адчуў. I тут ён зразумеў, што вайна будзе сапраўды не на жыццё, а на смерць. I яго смерць - цi смерць гэтай круглай iстоты - будзе смерцю цэлай цывiлiзацыi. Калi ён пацерпiць паражэнне, гэта прывядзе да пагiбелi чалавецтва.

Падумаўшы гэтак, ён раптам адчуў страх. Ён жа ведаў гэта напэўна, без нiякага сумнення. Ён чамусьцi ведаў, што той, хто наладзiў гэты паядынак, гаварыў праўду пра свае намеры i магчымасцi. Не абдурваў.

Будучыня чалавецтва залежыць ад яго. Пра гэта было страшна падумаць, i ён адагнаў гэтую думку. Трэба было падумаць пра пiльныя справы.

Павiнен жа быць якi-небудзь спосаб пранiкнуць праз бар'ер - цi забiваць праз бар'ер.

З дапамогай тэлепатыi? Ён спадзяваўся, што не, таму што тэлепатычныя здольнасцi Прышэльца яўна перавышалi чалавечыя. А можа, не перавышалi? Змог жа ён выгнаць з свайго розуму думкi Прышэльца. А Прышэлец? Калi ў яго мацней развiта здольнасць перадаваць свае думкi, цi не робiць гэта яго больш уразлiвым для чужых?

- Памры, - падумаў ён. - Ты зараз памрэш. Ты памiраеш. Ты...

Ён спрабаваў некалькi разоў, у розных варыянтах, спрабаваў перадаваць вобразы. Пот выступiў у яго на лбе, ён увесь калацiўся ад напружання. Але Прышэлец працягваў абмацваць куст - усё гэта зрабiла на яго не большае ўражанне, чым калi б Карсан расказваў таблiцу множання. Значыць, нiчога не выйшла.

Ад гарачынi i страшнага напружання думкi ён зноў адчуў слабасць i галавакружэнне. Ён прысеў на пясок адпачыць i заняўся пiльным вывучэннем Прышэльца. Мажлiва, ён зможа выявiць яго моцныя i слабыя бакi, даведаецца пра што-небудзь такое, што можа спатрэбiцца, калi справа дойдзе да рукапашнай.

Прышэлец абломваў галiнкi. Карсан уважлiва сачыў за iм, спрабуючы вызначыць, якiх гэта патрабуе ад яго намаганняў. Трэба будзе знайсцi такi самы куст на маiм баку, падумаў ён, самому зламаць такiя самыя галiнкi i параўнаць сiлу маiх рук i гэтых шчупальцаў.

Галiнкi адломвалiся з цяжкасцю; ён бачыў, што Прышэльцу даводзiлася з кожнай парадкам паваждацца. Кожнае шчупальца на канцы раздвойвалася, утвараючы два пальцы з кiпцюром на кожным. Кiпцюры выглядалi не надта небяспечнымi. Не больш небяспечнымi за чалавечыя пазногцi, калi даць iм крыху падрасцi.

Не, увогуле з iм не так цяжка будзе справiцца. Вядома, калi гэтыя кусты не вельмi моцныя. Карсан азiрнуўся вакол i ўбачыў якраз такi самы куст побач з сабой. Ён працягнуў руку i адламаў галiнку. Яна аказалася крохкай i нетрывалай. Вядома, Прышэлец мог наўмысна хаваць сваю сiлу, але наўрад цi.

З другога боку, дзе яго ўразлiвыя месцы? Як, уласна, можна яго забiць, калi выпадзе такая мажлiвасць? Ён зноў пачаў вывучаць працiўнiка. Яго вонкавая абалонка выглядала даволi моцнай. Спатрэбiцца якая-небудзь вострая зброя. Карсан зноў падняў камень. Ён быў цаляў 12 у даўжыню, вузкi i з адным досыць вострым краем. Калi б ён шчапаўся, як крэмень, з яго можна было б зрабiць зусiм прыстойны нож.