Василий Головачев - Волат на дарозе (на белорусском языке)

Головачев Василий

Волат на дарозе (на белорусском языке)

Васiль Галавачоў

Волат на дарозе

Пераклад: Павел Марцiновiч

1

Хмары вiселi нiзка суцэльнай заслонай, iх вiльготны подых разагнаў нават крыклiвых чатырохлапых птушак, адзiных буйных драпежнiкаў на кантыненце. Здавалася, само неба, шэрае, беспрасветнае, манатоннае, упала на мокры лес.

Унiзе на схiле ўзгорка варухнулiся галiны сiнявiта, i на лясную паляну выйшлi двое: невысокi таўставаты мужчына з зусiм сiвай хваляй кучаравых валасоў i танклявая, як сцяблiна рамонка, жанчына з журботнымi вачыма. Вядома, адсюль, з вышынi, Грэхаў не мог бачыць выразу яе вачэй, проста ведаў, што яны зусiм сумныя. На гэтую дзiўную, маўклiвую пару ён звярнуў увагу ў першы ж дзень iх прыезду ў санаторый. Здалёку прыняў iх за бацьку i дачку, на самай жа справе былi яны мужам i жонкай. Яго звалi Грант, Яраслаў Грант, яе - Цiна. Ад лекараў Грэхаву стала вядома, што ён зорны лётчык, камандзiр карабля, трапiў у нявыкрутку, атрымаў псiхiчную траўму i цяпер наўрад цi зможа вярнуцца да сваёй працы.

Аднойчы Грэхаў выпадкова сустрэў iх у лесе, i яго ўразiў выраз болю i пяшчоты на твары Гранта, калi той звяртаўся да жонкi. Увогуле бачыў iх Грэхаў даволi часта, вось як цяпер, напрыклад: тэрыторыя запаведнiка, дзе размяшчаўся санаторый, была невялiкая. Двойчы прылятаў да iх малады чалавек гадоў дваццацi, нечым падобны на Гранта, напачатку Грэхаў нават прыняў яго за сына, але з часам зразумеў, што памылiўся. Тады жанчына пакiдала iх ненадоўга, быццам не жадаючы прысутнiчаць пад час размовы, але, i застаючыся сам-насам, яны, на думку Грэхава, маўчалi. Можна было падумаць, што юнак толькi дзеля таго i прыляцеў, каб пастаяць побач з сiвым, моўчкi, сурова, без ценю ўсмешкi. У паводзiнах iхнiх была нейкая недагаворанасць, якая прымушала задумвацца пра дзiўную загадкавасць чалавечых узаемаадносiн. Але Грэхаў, як i яны, шукаў самоты, спадзеючыся на яе гаючыя ўласцiвасцi, не знаходзiў яе i ўрэшце зразумеў, што выдатныя чарыянскiя лекары могуць вылечыць цела, але не ў стане загаiць душу.

Мужчына паглядзеў угору, заўважыў яго хуткалёт, узмахнуў рукой. Грэхаў таксама памахаў у адказ. Жанчына азiрнулася, пацягнула Гранта за рукаў, i яны знiклi за дрэвамi. Шолах ветру ў лiстоце заглушаў iх крокi.

Грэхаў зябка перасмыкнуўся i ўзмацнiў абагрэў касцюма, хоць холадна яму не было - чыста псiхалагiчны эфект. Зарадзiў спорны дождж, i Грэхаў зачынiў лiхтар кабiны, уладкаваўся каля пульта кiравання i задрамаў.

Пабудзiў яго пiск выклiку, i, яшчэ не расплюшчыўшы вочы, ён дакрануўся да кальца прыёмнiка на запясцi.

- Грэхаў, да вас наведвальнiк. Вашы каардынаты?

- Заходнi сектар лесу, - сказаў ён у мiкрафон, - даю пеленг. А што здарылася? Хто наведвальнiк?

Але дзяжурны ўжо адключыўся, i Грэхаву заставалася толькi варажыць, каму ён спатрэбiўся. Можа, яму нарэшце дазволяць пакiнуць санаторый? Бо чуецца ён цудоўна... калi не лiчыць заўсёднай хандры ад думак пра сваю працу, пра сяброў, пра Палiну. Пасля падзей на Самнii, спадарожнiку Чары, калi ён тры гадзiны праляжаў мёртвы ў радыеактыўным склепе - былым выратаваўчым караблi, лекары на Чары амаль год змагалiся за яго жыццё, а Палiна... Яна нават не ведала, што ён на Чары... Зрэшты, яна ўвогуле не ведала, што Грэхаў застаўся жывы. Ды i лiчаныя адзiнкi ў аддзеле гэта ведалi, бо чарыяне не палiчылi патрэбным паведамiць пра яго на Зямлю, сумняваючыся ў тым, што ён выжыве, але ён выжыў i выдатна пачуваецца... калi не лiчыць... Так, пра Палiну ён думаў увесь час. I баяўся паслаць ёй вестку, сам не ведаў чаму, але баяўся. Грэхаў усё чакаў, што яна даведаецца сама. Можа, хтосьцi ўсё ж паведамiў ёй? Дыега Вiрт, напрыклад... альбо Сташэўскi. Яны ж ведаюць, што ён тут. Але калi гэта Палiна...

Грэхаў прыўзняўся з сядзення, углядаючыся ў заслону дажджу. Потым зазлаваў на сябе i сеў. Пасля сваёй часовай смерцi... як гучыць, га?! - пасля смерцi!.. Што ж, ён мог сказаць так з поўнай рацыяй. Пасля смерцi ён стаўся больш уражлiвы, хутка ўзбуджаўся, i, шчыра кажучы, гэта яму не падабалася.

А дзевятай гадзiне ранiцы побач з яго апаратам апусцiўся нарэшце нечы аранжавы хуткалёт. Грувасткая постаць выбралася з яго, i ён уздыхнуў: радасна i засмучана адначасна - сэрца чакала iншага наведвальнiка. Гэта быў Сташэўскi, шэф другога аддзела Кiраўнiцтва аварыйна-выратавальнай службы (КАВС), яго сябра i непасрэдны начальнiк.

- Здароў, пустэльнiк, - прабурчаў ён, залазячы ў кабiну. - Чаго пануры? Не рады мне? Занядужаў?

- I рады i здаровы. - Грэхаў з задавальненнем разглядаў яго карычневы ад загару твар. - Настрой паганы. Чарыяне не выпускаюць з санаторыя, навесiлi на мяне кучу датчыкаў...

Грэхаў змоўк i звыкла агледзеў купал неба i сцяну лесу на схiле ўзгорка. Нешта змянiлася там, нiчога пагражальнага, вядома, але абвостранае пачуццё небяспекi неаднойчы ратавала калi не яго жыццё, дык шкуру, i пагарджаць iнтуiцыяй ён не меў права.

- Жоўты туман, - растлумачыў Сташэўскi.

- Ну вядома ж, - з палёгкай сказаў Грэхаў. - А ты выдатна разбiраешся ў асаблiвасцях чарыянскiх запаведнiкаў.

Сташэўскi засмяяўся.

- Проста я даведаўся пра гэта ад дыспетчара медыцынскага цэнтра. Да таго ж па ўсёй тэрыторыi запаведнiка лячэбныя туманы выпускаюцца рэгулярна двойчы на суткi. Пара б ужо ведаць.

- Ты i пра гэта даведаўся ад дыспетчара?

- Не. - Сташэўскi пазмрачнеў. - Некалi я таксама адпачываў тут... пасля хваробы. Была такая справа... Дык ты здаровы, кажаш?

- Як мур.

- Выдатна! Сёння з цябе здымуць ненавiсныя датчыкi, i ты вольны. Шчыра кажучы, я не верыў у твае... словам, ты зразумеў. Яны чарадзеi, асаблiва старшы лекар! Не пярэч, гэтая жанчына ўратавала не толькi тваё жыццё, але i здароўе, да таго ж, кажуць, яна аддавала табе часу больш, як трэба было...

- Мажлiва, - неахвотна згадзiўся Грэхаў. - Як гэта незвычайна i арыгiнальна - каханне зямлянiна i iншапланецянкi... Хоць якiя чарыяне iншапланецяне? Перасяленцы.

Сарказм у ягоным голасе прымусiў Сташэўскага нахмурыцца; але Грэхаў паклаў яму руку на плечы i, павярнуўшыся ўбок, прамармытаў:

- Ты ж ведаеш, Святаслаў, ты ўсё цудоўна ведаеш...

- Што я ведаю? - адказаў спахмурнелы Сташэўскi пытаннем на адказ. - Нiчога я не ведаю. Палiна змучылася, схуднела. Ты ж ёй не паведамляў, што жадаеш яе бачыць, а яна чакае... Паехалi.

- Не паведамляў, - з цяжкасцю сказаў ён. - Такiх паведамленняў не чакаюць, ляцяць адразу, калi ведаюць куды... А калi яна ведае... Куды паехалi?

- Да карабля.

- Вось так адразу?

- А табе што - фрака не хапае? Э-э, дружа, вiдаць, ты не зусiм яшчэ здаровы, разгубiўся, стаў бледны... Можа, застанешся яшчэ на пару тыдняў?

- Досыць смяяцца. - Грэхаў уключыў рухавiк, i яны ўзнялiся ў паветра. Дык куды ляцiм? Трэба ж папярэдзiць у медцэнтры, датчыкi зняць...