Астрид Линдгрен - Браты Львiнае Сэрца (на белорусском языке)
- Ф'ялар будзе вельмi задаволены, - сказаў я. - Ён прывык есцi авёс у гэты час.
"А табе няма чаго радавацца", - падумаў я ў той момант, як Губерт таропка развiтаўся i, утулiўшы галаву ў плечы, выйшаў са стайнi. На гэты раз яму не ўдалося перахапiць сакрэтныя пасланнi, але было ясна, што трэба шукаць новае сховiшча. Я доўга думаў i нарэшце схаваў табакерку ў склепе з бульбай.
Потым я напiсаў на сцяне новую загадку для Сафii:
"Чырвонай Барадзе неабходны белыя конi, i яна ведае вельмi многа. Будзь пiльнай!"
Больш я нiчога не мог зрабiць для Сафii.
На наступную ранiцу з узыходам сонца, калi ўсе ў Вiшнёвай Далiне яшчэ спалi, я пакiнуў Сядзiбу Рыцараў i пачаў прабiрацца ў горы.
7
Я ехаў i расказваў Ф'ялару, як адчуваю сябе адзiн, зусiм адзiн у гэтым цяжкiм падарожжы па гарах.
- Ты ўяўляеш, што азначае гэта падарожжа для мяне? Май на ўвазе, што я не прывык нiчога рабiць, толькi ляжаў на ложку амаль усё сваё жыццё! Але ты не павiнен думаць, што я хоць на хвiлiну забыў Джанатана. Калi б забыў, то крыкнуў бы так гучна, што рэха раскацiлася б па ўсiх гарах, бо вакол так цудоўна.
Так, было сапраўды цудоўна. Джанатан зразумеў бы мяне. Якiя горы! Проста цяжка паверыць, што iснуюць такiя высокiя горы, такiя маленькiя чыстыя азёрцы, струменiстыя раўчукi i грозныя вадаспады... А якiя далiны, поўныя пахкiх кветак, - i ўсё гэта ў гарах! I тут я, Сухарык, на сваiм канi, i ўсё гэта бачу! Я нават не ўяўляў, што гэта можа быць такiм прыгожым, у мяне нават галава пайшла кругам.
Але паступова ўсё змянiлася. Я знайшоў маленькую сцяжынку, магчыма, тую, пра якую Джанатан мне расказваў. Па ёй можна было дабрацца да Далiны Дзiкай Ружы. Яна пятляла i паварочвала, i неўзабаве я апынуўся на процiлеглым баку палянкi. Горы сталi больш дзiкiмi i пагражальнымi, а сцяжынка ўсё больш небяспечнай. Яна то падымалася ўгору, то апускалася ўнiз, пракладваючы свой шлях памiж скаламi ўздоўж крутых стром, i я думаў, што нiколi не змагу яе пераадолець. Але мой Ф'ялар, пэўна, прывык адольваць такi шлях па небяспечных горных сцяжынках: конь сапраўды быў цудоўны.
За дзень мы вельмi стамiлiся - i я, i мой конь. Я выбраў на зялёнай паляне месца для начлегу: там мог пасвiцца Ф'ялар, недалёка быў ручай, дзе мы абодва маглi напiцца.
Усё сваё жыццё я марыў пасядзець каля вогнiшча. Джанатан часта расказваў мне, як гэта цудоўна. Нарэшце я меў такую магчымасць.
- Зараз, Сухарык, ты зразумееш, што гэта такое, - сказаў я сам сабе ўголас.
Я назбiраў сухога галля, сукоў, скiдаў усё ў вялiкую кучу i запалiў агонь. Агонь хутка разгарэўся, зашугала полымя, у неба ляцелi iскры, а я сядзеў каля вогнiшча i адчуваў, што адбываецца тое, пра што расказваў Джанатан. Было проста цудоўна, калi я заварожана глядзеў на полымя, са смакам еў хлеб з вяндлiнай, i адзiнае, што вяндлiну гэту я атрымаў ад Губерта, вярэдзiла мне душу.
Я быў шчаслiвы i сам сабе напяваў: "Мой хлеб, маё вогнiшча i мой конь, мой хлеб, маё вогнiшча, мой конь". I нi пра што iншае не мог думаць.
Сцямнела. Гор амаль не стала бачна. Мне стала вусцiшна, было непрыемна адчуваць спiной гэтыя горы. Здавалася, што хтосьцi падкрадваецца да мяне ззаду. Але надышоў час класцiся спаць, я прытушыў агонь, сказаў Ф'ялару дабранач, загарнуўся ў коўдру i лёг блiжэй да вогнiшча. Мне хацелася заснуць як мага хутчэй - да таго, як мяне агорне страх.
Так, я сапраўды мог паддацца страху, i вельмi хутка. Не ведаю, цi можа хто-небудзь так хутка палохацца, як я. Думкi блыталiся ў мяне ў галаве. Напэўна ж, хтосьцi хаваецца тут у цемры. Можа, дзесьцi тут, у гарах, сноўдаюцца салдаты i шпiёны Тэнджыла, а Джанатана даўно няма ў жывых. Вось пра што я думаў i не мог заснуць. Потым з-за гор выплыў месяц. Магчыма, гэта быў звычайны месяц, але ён выглядаў як незвычайны. Месячнае святло было нейкае асаблiвае, якога я нiколi не бачыў раней. Але ж я наогул нiколi раней не бачыў месячнага святла над гарамi.
Усё стала такое дзiўнае, як у загадкавым свеце, якi складваўся толькi з серабрыстых i чорных ценяў. У месячным святле ўсё выглядала цудоўна, на душы неяк дзiўна i жахлiва, бо мне здавалася, што цемра хавае ў сабе шмат небяспекi.
Я нацягнуў на галаву коўдру, i мне не хацелася з-пад яе выглядваць. Потым я пачуў, так-так, пачуў далёка ў гарах выццё, паступова яно наблiжалася. Ф'ялар затрывожыўся, i я зразумеў - чаго. Вылi ваўкi.
Кожны на маiм месцы памёр бы ад страху; але калi я заўважыў, як напалохаўся Ф'ялар, то ўсiм сваiм выглядам паспрабаваў падбадзёрыць яго.
- Ф'ялар, ваўкi баяцца агню, цi ж ты не ведаеш? - Папраўдзе, сам я ў гэта не верыў, а ваўкi, магчыма, пра гэта i не ведалi. Цяпер я мог iх бачыць: яны падышлi блiжэй - страшныя шэрыя ценi, якiя выплывалi з месячнага святла, выючы ад голаду.
Я закрычаў так, як не крычаў нiколi раней. Такога нарабiў крыку, што, мабыць, гэта iх крыху напалохала.
Але ненадоўга. Неўзабаве яны вярнулiся, толькi на гэты раз падышлi яшчэ блiжэй. Ф'ялар кiдаўся, спуджаны. Я ўжо быў упэўнены, што мы разам памром - i конь, i я. Мне-то было не прывыкаць да гэтага, аднойчы я памiраў ужо, але тады я хацеў гэтага, тады я нават марыў пра гэта, а цяпер не хачу. Цяпер я хачу жыць i быць з Джанатанам. О Джанатан, калi б ты мог прыйсцi i дапамагчы мне!
Ваўкi падсунулiся яшчэ блiжэй. Самы вялiкi i самы нахабны воўк - вiдаць, важак - кружыў вакол мяне i выў, выў так, што ў мяне кроў стыла ў жылах. Я кiнуў у яго галавешку i гучна закрычаў, але гэта толькi яго раздражнiла. Я ўбачыў адкрытую пашчу i страшэнныя зубы, яны так i нацэлены былi на маё горла. Ой, Джанатан, ратуй, ён скача!..
Але раптам!.. Што ж раптам адбылося? У час свайго скачка ён завiшчаў i павалiўся ля маiх ног. Нежывы, зусiм мёртвы: у яго ў галаве тырчала страла.
Адкуль узялася страла? Хто выратаваў мне жыццё? Вось нехта паказваецца з-за скалы. Ды хто, як не Губерт?! Гэта быў ён, i хаця глядзеў на мяне як заўсёды пагардлiва, мне хацелася кiнуцца да яго, абняць. Але гэта ўпачатку. Толькi ўпачатку.
- Мне здаецца, я прыйшоў своечасова, - сказаў Губерт.
- О, вядома, - усклiкнуў я.
- А чаму ты не дома, у Сядзiбе Рыцараў? - дапытваўся ён.
"А ты?" - падумаў я, добра памятаючы, хто ён такi. Якое ж лiхадзейства было задумана сёння ў гарах? I чаму менавiта здраднiк прыйшоў мне на дапамогу? I чаму Губерту я павiнен быць удзячны, з усiх людзей - менавiта Губерту, не проста за кавалак мяса, а за выратаванне майго жыцця?
- А што ты тут робiш уначы? - запытаў я пахмурна.
- Страляю ваўкоў, як бачыш. Наогул, я ўбачыў цябе, калi ты ранiцай ад'язджаў, i падумаў, што, можа, мне варта паехаць за табой, каб не здарылася чаго кепскага.
"Ты лжэш, - падумаў я. - Рана цi позна табе прыйдзецца мець справу з Сафiяй, i тады ўжо я табе не пазайздрошчу".
- А дзе твой брат Джанатан? - зацiкавiўся Губерт.
- Таксама паехаў паляваць i павiнен забiць некалькi ваўкоў.
Я азiрнуўся. Ваўкi знiклi. Усе да аднаго. Магчыма, яны спалохалiся, калi важак звалiўся мёртвым, а цяпер, мабыць, плачуць па iм: удалечынi чулася iх выццё.
- Дык дзе ж Джанатан? - настойваў Губерт.
Мне зноў прыйшлося хлусiць.
- Павiнен хутка прыехаць, - адказаў я. - Ён паехаў за той воўчай зграяй.
Губерт ухмыльнуўся: ён не верыў мне, я гэта добра бачыў.
- Можа, табе ўсё-такi варта паехаць са мной у Вiшнёвую Далiну? прапанаваў ён.
- Не, я павiнен пачакаць Джанатана, ён будзе з хвiлiны на хвiлiну.
- Та-ак... та-ак, - прамовiў Губерт, дзiўна пазiраючы на мяне, а потым выцягнуў з-за пояса нож, i ў мяне вырваўся крык. Што ён збiраецца рабiць! Калi я ўбачыў у святле месяца яго перад сабой з нажом у руцэ, дык спалохаўся больш, чым ад усiх ваўкоў у гарах, разам узятых.
"Ён хоча забiць мяне, - мiльганула ў маёй галаве. - Ён здагадваецца, што я ведаю, што ён здраднiк, таму i сачыў за мной, таму i хоча забiць мяне". Мяне пачало трэсцi ад страху: вось такi я быў смелы.
- Не рабi гэтага, - закрычаў я, - не рабi гэтага!..
- Што не рабiць? - недаўменна спытаў Губерт.
- Не забiвай мяне, - малiў я.
Губерт пабялеў ад злосцi, падскочыў да мяне так блiзка, што я ледзь не павалiўся.
- Ты, маленькi мярзотнiк, што ты гаворыш? - Ён схапiў мяне за валасы i пачаў тузаць. - Ты, дурань, - казаў ён. - Калi б я хацеў бачыць цябе мёртвым, я даверыў бы гэтую справу ваўкам.
Ён пакруцiў у мяне перад носам нажом, i я заўважыў, што гэта вельмi востры нож.
- Мне ён патрэбны, каб здзiраць з ваўкоў шкуру, а не забiваць дурненькiх хлопчыкаў.
I я атрымаў ад яго такога выспятка, што ажно заараў носам зямлю. А ён, лаячыся, пачаў здзiраць з ваўка шкуру.
Я заспяшаўся асядлаць Ф'ялара, бо хацелася з'ехаць адсюль як мага хутчэй, - ох, як мне хацелася хутчэй выбрацца адсюль!
- Куды гэта ты выпраўляешся? - злосна закрычаў Губерт.
- Хачу сустрэць Джанатана, - адказаў я. I адчуў, якiм вартым жалю i спалоханым быў мой голас.
- Ну i едзь, дурань, - крыкнуў Губерт. - Едзь i прападзi, больш я цябе ратаваць не буду.
Але я ўжо скакаў прэч i не звяртаў нiякай увагi на яго словы.
Перада мной у святле месяца пачала праглядвацца сцяжынка ў глыбiню гор. Мяккае святло месяца залiвала наваколле, i я ўсё добра бачыў. Якое шчасце! Iначай я заблудзiўся б. Я скакаў, нiбы ў сне, па краi цяснiны, з другога боку ўзвышалiся стромы скал, ад якiх кружылася галава. Як страшна i як прыгожа гэта было! "Гэта карцiна ў месячным святле можа iснаваць толькi ў нейкiм фантастычным сне", - падумаў я i звярнуўся да Ф'ялара:
