Неизвестен Автор - Лагодны цмок (Ангельскiя лiтаратурныя казкi) (на белорусском языке)
Маленькая Прынцэса, убачыўшы Абрыдка, кiнулася па сходах унiз, хуценька ўпусцiла яго ў вежу i з трэскам зачынiла дзверы якраз перад гiдкаю цмокавай пысай.
Цмок сеў пад дзвярыма i зарумзаў, - яму вельмi хацелася з'есцi Прынца.
А Сабрынэта правяла Прынца ў найлепшы пакой у вежы, заслала стол найлепшым абрусам, а ён быў белы-белы i яго вышывала золатам яшчэ яе мацi - i пачала частаваць яго. Сабрынэта прынесла свежы белы хлеб i белы вiнаград, узбiтыя вяршкi i шмат чаго iншага смачнага i добра прыгатаванага. Яна прыняла Абрыдка як магла ветлiва, быццам гэта быў не злосны Прынц, якi забраў сабе яе каралеўства, а нехта зусiм iншы. Але дзiўнага тут нiчога няма, бо Сабрынэта была сапраўдная Прынцэса i сэрца ў яе было з чыстага золата.
Калi ж Прынц наеўся ды напiўся, дык папрасiў Прынцэсу паказаць, як адчыняюцца i зачыняюцца ў вежы дзверы. Мамка спала i нiчога не чула, i таму нiхто не мог забаранiць Прынцэсе адкрыць такому злыдню гэтую таямнiцу.
Прынцэса ўсё расказала.
- Трэба павярнуць ключ вось так, - тлумачыла яна, - але дзверы тады яшчэ не адчыняцца. Але калi потым павярнуць ключ дзевяць разоў назад, дзверы адчыняцца.
Так i здарылася. А як толькi дзверы адчынiлiся, Прынц выпхнуў гаспадыню з вежы (гэтак жа, як выпхнуў яе з каралеўства) i хуценька зачынiў дзверы ў яе за спiнай. Адзiная ў каралеўстве цмокатрывалая вежа павiнна была належаць толькi яму!
Прынцэса апынулася на вулiцы якраз побач з цмокам, якi ўсё яшчэ румзаў. Але цмок не звярнуў на яе ўвагi, бо нiводзiн цмок, нават сама люты, не можа дакранацца да бялюткiх Прынцэс, у якiх сэрца з чыстага золата (але гэтага не ведала нават старая мамка).
Прынцэса была выхаваная вельмi добра i ведала, што выходзiць у горад без капялюшыка i пальчатак, асаблiва калi на табе такая чароўная ядвабная сукенка з вышыванымi стакроткамi, непрыстойна. Сапраўдная лэдзi не магла сабе гэтага дазволiць. I таму яна пайшла не да горада, а зусiм у iншы бок, рушыўшы праз поплаў да лесу.
Сабрынэта яшчэ нiколi не выходзiла са сваёй вежы, бо мамка ёй гэтага не дазваляла, i калi яна ступiла на мяккую мурожыстую траву, яна адчула проста райскую асалоду. Але доўга захапляцца часу ў яе не было, i яна хутчэй пабегла хавацца ў лясны гушчар, бо не ведала, што ў яе залатое сэрца, i таму, вядома, як сама звычайная дзяўчынка, вельмi спалохалася цмока.
У лесе, у невялiчкiм логу, яна натрапiла на Эльфiна i на семдзесят пяць ягоных прыгожых чорных свiнак. Эльфiн iграў на флейце, а свiнкi кружылi i танчылi на заднiх нагах.
- Калi ласка, - сказала Прынцэса, - паклапацiцеся пра мяне, мне вельмi страшна.
- Добра, - адказаў Эльфiн i абняў яе. - Вось. Цяпер вам няма чаго баяцца. А хто пасмеў вас так напалохаць?
- Цмок, - ледзь чутна шапнула яна.
- Ага, дык ён такi вылез са срэбнай бiклагi! - сказаў Эльфiн. - Спадзяюся, ён з'еў гэтага брыдзюка - Прынца.
- Не, Прынцу цяпер нiчога не пагражае, - цяжка ўздыхнула Прынцэса. - А чаму вы так яго называеце?
Тады Эльфiн расказаў ёй пра сустрэчу з Прынцам i пра тое, як Прынц злосна падмануў яго.
- Ён абяцаў мне палову каралеўства i сваю кузiну ў жонкi!
- Божа мой! Якi сорам! - абурана крыкнула Прынцэса i паспрабавала вызвалiцца з ягоных абдымкаў. - Як ён пасмеў!
- Што здарылася? - спытаў Эльфiн i абняў яе яшчэ мацней. - Яму сапраўды павiнна было б быць сорамна, прынамсi, мне так здавалася. Але цяпер, цяпер няхай яму застаецца ўсё яго каралеўства, абы мне засталося тое, што мне даражэй за ўсё на свеце!
- Вы гэта пра што? - спытала Прынцэса.
- Пра што? Не пра што, а пра каго! Пра цябе, пра каго ж яшчэ?! Бо ты - мая прыгажуня, маё яснае сонейка! - усхвалявана пачаў тлумачыць Эльфiн. - А што да Прынцэсы, ягонай кузiны, - дык ты ўжо мне, мiлая, прабач, але ж я тады сапраўднай Прынцэсы, адзiнай у свеце Прынцэсы, маёй Прынцэсы яшчэ не бачыў!
- Ты гэта пра мяне кажаш? - здзiвiлася Сабрынэта.
- А што, ты тут бачыш каго-небудзь iншага?
- Але ўсяго пяць хвiлiн таму ты пра мяне нiчога не ведаў.
- Пяць хвiлiн таму я быў звычайны свiнапас, а цяпер, калi ты побач, я адчуваю сябе сапраўдным Прынцам! Хоць са свiннямi я не разлучуся да канца маiх дзён.
- Але ж ты нават не папытаў у мяне!
- Дык гэта ж ты папрасiла мяне паклапацiцца пра цябе? Менавiта гэтым я i збiраюся цяпер займацца ўсё жыццё.
Вырашыўшы гэтае пытанне, яны пачалi абмяркоўваць сур'ёзныя i складаныя справы - цмока i Прынца.
Эльфiн не ведаў, што побач з iм сапраўдная Прынцэса, але адчуваў, што сэрца ў яго каханай з чыстага золата (пра што ён не аднойчы сказаў Сабрынэце).
- Уся памылка ў тым, што бiклага ў яго не цмокатрывалая, - разважаў Эльфiн, - цяпер я гэта разумею.
- I толькi ў гэтым уся справа?! - узрадавалася Прынцэса. - Дык тады ўсё цудоўна. Я зараз пайду i прынясу якую-небудзь бутэльку - у маёй вежы ўсё цмокатрывалае. Мы абавязкова павiнны адолець цмока i выратаваць дзетак.
Сабрынэта рушыла па цмокатрывалую бутэльку, але Эльфiну пайсцi з сабой не дазволiла.
- Калi ўсё, што ты кажаш - праўда, - сказала яна, - i калi ты ўпэўнены, што ў мяне залатое сэрца, дык цмок не кране мяне. А тут нехта павiнен застацца, бо нельга пакiдаць свiнак адных.
Эльфiн быў цалкам упэўнены, што сэрца ў яе залатое, i таму ўрэшце пагадзiўся адпусцiць Прынцэсу адну.
Падышоўшы да вежы, Сабрынэта са здзiўленнем убачыла, што вялiкiя дзверы ў вежу адчыненыя.
А здарылася вось што: некалькi доўгiх гадзiн цмок цярплiва сядзеў ля вежы i чакаў Прынца. А як толькi той адчынiў дзверы, каб на хвiлiнку выбегчы i ўкiнуць у паштовую скрынку лiст да свайго Першага Мiнiстра (у якiм паведамляў, дзе ён цяпер знаходзiцца, i загадваў тэрмiнова выслаць на барацьбу з цмокам каралеўскую пажарную брыгаду), - як толькi ён гэта зрабiў, цмок хуценька праглынуў яго i, не марудзячы болей, пасунуўся да лесу, бо наставаў час рабiцца маленькiм i класцiся спаць.
Сабрынэта спакойна ўвайшла да сябе, пацалавала мамку, прыгатавала ёй кубачак смачнай гарбаты i распавяла пра ўсё, што здарылася, ды сказала, што сэрца ў яе, як высветлiлася, - з чыстага золата i таму цмок не можа зрабiць ёй нiчога дрэннага. Тады, зразумеўшы, што нiякая небяспека Прынцэсе не пагражае, мамка дазволiла ёй вярнуцца ў лес.
А Сабрынэта ўзяла цмокатрывалую бутэльку з напалiраванага да бляску мосенжу i шпарка пабегла да Эльфiна, якi пачаў быў ужо хвалявацца.
- Я ўжо баяўся, што ты нiколi не вернешся, - сказаў ён, - здаецца, я прачакаў цябе цэлых сто год.
Прынцэса прысела побач з Эльфiнам на траву, i так, трымаючы адно аднаго за рукi, яны моўчкi прасядзелi разам з чорнымi свiнкамi, пакуль не сцямнела. Калi ж зрабiлася зусiм цёмна, яны ўбачылi цмока, якi шпарка поўз да дрэва, i за iм на мху заставаўся гарэлы след. Цмок хутка памяншаўся i зрабiўся нарэшце даўжынёю з палец. Тады ён залез пад корань i, утульна скруцiўшыся, падрыхтаваўся да сну.
- Пара, - сказаў Эльфiн.
Сабрынэта ўзяла бутэльку, а Эльфiн пачаў падштурхваць цмока галiнкамi i прымусiў яго запаўзцi ўсярэдзiну.
Але ў iх не было чым бутэльку закаркаваць!!!
- Ну, нiчога, - вырашыў Эльфiн, - замест корка я ўсуну свой палец!
- Не, дазволь лепей мне, - папрасiла Прынцэса, але адразу зразумела, што Эльфiн ёй гэтага не можа дазволiць.
Хлопец асцярожна засунуў палец у рыльца бутэлькi.
Прынцэса закрычала:
- Хутчэй! Трэба бегчы да мора!
Эльфiн моцна схапiў бутэльку з цмокам, i яны пабеглi. А за iмi доўгаю чорнаю чарадой трушком беглi свiннi.
Бутэлька пачала награвацца, бо цмок што было моцы пачаў плявацца агнём. Яна рабiлася ўсё гарачэйшая i гарачэйшая, пакуль не распалiлася аж да чырванi. Але Эльфiн нi на хвiлiну не выпускаў яе з рук. I вось нарэшце яны ўзбеглi на скалу i ўбачылi ўнiзе блакiтнае мора. А гэтае мора было славутае сваiм вiрам, якi мог зацягнуць i патапiць нават сама вялiкi карабель.
Эльфiн размахнуўся i шпурнуў бутэльку далёка-далёка. Яна ўзляцела ажно да зор, а потым трапiла ў самую сярэдзiну вiру.
- Мы выратавалi краiну, - урачыста сказала Прынцэса. - Ты ўратаваў маленькiх дзетак. Дай мне сваю руку.
- Не магу, - сумна адказаў Эльфiн. - Мiлая мая, я ўжо нiколi не змагу ўзяць цябе за ручку, бо мае рукi згарэлi.
I праўда, замест рук у яго засталiся толькi чорныя вугалi. Прынцэса ў слязах пачала цалаваць абвугленыя Эльфiнавы рукi, а потым разадрала сваю чароўную белую сукенку i дбайна iх перавязала.
Неўзабаве яны вярнулiся дадому i расказалi пра ўсё Прынцэсiнай мамцы. А свiннi тым часам сядзелi вакол вежы i цярплiва чакалi.
- Ва ўсiм свеце не знайсцi чалавека, смялейшага за Эльфiна, - сказала Прынцэса. - Сваёю адвагаю ён уратаваў нашую краiну i маленькiх дзетак. Але бедныя, бедныя яго рукi!
У гэтую хвiлiну дзверы адчынiлiся, i ў пакой увайшла сама старая свiння. Яна падышла да Эльфiна i, пяшчотна рохкаючы, пацерлася аб яго бокам.
- Вы толькi паглядзiце! - сказала мамка i абцерла слязу. - Жывёлiна, а разумее, усё разумее!
Сабрынэта пачухала свiнцы за вухам, бо ў Эльфiна цяпер рук не было.
- Адзiны сродак ад цмокавых апёкаў, - зноў сказала мамка, - гэта свiны тлушч. I адданая iстота ведае гэта.
- Нi за што ў свеце! - крыкнуў Эльфiн i паспрабаваў палашчыць свiнку абпаленым локцем.
