Эдвард Хотч - Доўгi пакой (на белорусском языке)
Флетчэр пачаў набiраць нумар тэлефона камiсара, але раптам спынiў палец у паветры.
- Што мы атрымалi, капiтан?
Камiсар сядзеў за сталом, не хаваючы незадаволенасцi тым, што яго выклiкалi ва ўправу ў выхадны дзень, i сумна слухаў iнфармацыю, падрыхтаваную Леапольдам i Флетчэрам. Нарэшце ён упёрся пальцамi ў стол i сказаў:
- Толькi той факт, што гэты д-р Тэрзбi, вiдаць, выехаў з горада, наўрад цi можа быць доказам яго вiны, капiтан. Як вы сцвярджаеце, жанчына заставалася жывой, пакуль яе не забiлi пазней - i што забiў яе Тэрзбi ў машыне "хуткай дапамогi". Але як ён мог гэта зрабiць з дапамогай рэвальвера, якi ўжо да таго часу перайшоў у рукi лейтэнанта Флетчэра i быў аформлены ў якасцi доказу? I як ён мог зрабiць той фатальны стрэл такiм чынам, што яго не пачулi санiтары, якiя былi ў машыне.
- Не ведаю, - прызнаўся Леапольд.
- Бог сведка, капiтан. Я хачу даць вам усе магчымыя шанцы, каб даказаць вашу невiнаватасць. Але вы павiнны прадставiць мне штосьцi больш важкае, чым сукенку з дзiркай.
- Добра, - сказаў Леапольд. - Я прадстаўлю штосьцi больш важкае.
- Вялiкае журы пачне разглядаць справу на гэтым тыднi, капiтан, - змрочна заўважыў камiсар.
- Ведаю, - сказаў Леапольд. Ён павярнуўся i пайшоў з кабiнета, следам за iм - Флетчэр.
- Ну, што цяпер? - спытаў Флетчэр.
- Пойдзем перагаворым з Iмi Фантэйнам - зводным братам маёй былой жонкi.
Хоць Леапольд нiколi не падтрымлiваў прыяцельскiх адносiн з Фантэйнам, аднак ведаў, дзе яго шукаць. Гэты чалавек са стомленым выглядам i залатым зубам жыў у вялiкiм старым доме, вокны якога выходзiлi на Саўнд. Менавiта там, у двары за домам, гэтым нядзельным днём яны i знайшлi Фантэйна, якi смажыў на вуглях сасiскi.
- Я думаў, што пасля ўсяго, што здарылася, вы будзеце за кратамi, - сказаў Фантэйн, жмурачыся ад сонца.
- Я не забiваў яе, - спакойна сказаў Леапольд.
- Ну, вядома, не.
- Як зводны брат вы, здаецца, даволi спакойна ўспрымаеце яе смерць, заўважыў Леапольд, падыходзячы да вогнiшча.
- Я перастаў цiкавiцца лёсам Монiкi пятнаццаць год таму.
- Што вы скажаце пра таго чалавека, з якiм яна была на вяселлi? Д-ра Тэрзбi.
- Ён такi доктар, як я водаправодчык, - пырснуў ад смеху Iмi Фантэйн. Трэба прызнаць, што сапраўды пальцы ў яго як у хiрурга, але калi я спытаў яго наконт прамянёвай косцi - сын зламаў прамянёвую косць, катаючыся на лыжах, Тэрзбi палiчыў, што гэта галёнка. Ды лiха з iм, я нiколi не быў суддзёй Монiцы ў яе амурным жыццi. Памятаеце, я нават не пярэчыў, калi яна выходзiла замуж за вас.
- Вельмi ласкава з вашага боку. Дзе спынiўся Тэрзбi на час знаходжання ў горадзе?
- У гатэлi "Таўэрз", разам з Монiкай.
- Там яго больш няма.
- Тады я не ведаю, дзе ён. Можа, ён нават не застаўся на пахаванне.
- Што, калi б я сказаў, што Тэрзбi забiў Монiку?
Фантэйн пацiснуў плячыма.
- Я б вам не паверыў, а потым мяне не вельмi гэта турбуе. Калi б вы былi больш кемлiвы, дык прыкончылi б яе пятнаццаць год назад, калi яна кiнула вас. Я б зрабiў менавiта так.
Леапольд ехаў на малой хуткасцi назад у цэнтр горада, побач сядзеў i бурчаў Флетчэр.
- Капiтан, ну i да чаго мы прыйшлi? Здаецца, мы пачалi хадзiць кругамi.
- Можа, i так, Флетчэр, але якраз цяпер адказу чакаюць занадта шмат пытанняў. Калi мы не зможам адшукаць Тэрзбi, нам давядзецца падступацца да гэтай справы з другога боку. Пачаць з кулi, напрыклад.
- А што куля?
- Мы пагадзiлiся, што яна не магла быць выпушчана з майго рэвальвера нi тады, калi ён знаходзiўся ў маёй кабуры, нi пазней, калi Тэрзбi быў з Монiкай у машыне "хуткай дапамогi". Значыць, з яго стралялi раней. Я апошнi раз страляў з яго на трэнiроўцы ў цiры. Цi iснуе якая-небудзь магчымасць - хоць якi-небудзь шанц - таго, што Тэрзбi альбо Монiка маглi атрымаць адну з тых куляў, якiмi я страляў у мiшэнь?
- Капiтан, мы абодва стралялi ў адну i тую ж мiшэнь, - стрымаў яго запал Флетчэр. - Нiхто не змог бы рассартаваць тыя кулi i вызначыць тыя, што былi выпушчаны з вашага рэвальвера, i тыя - што з майго. Апрача таго, як мог хто-небудзь з iх атрымаць дазвол зайсцi ў цiр, якi знаходзiцца ў сутарэннi палiцэйскай управы?
- У мяне мог аказацца вораг у аддзеле, - сказаў Леапольд.
- Глупства! У нас ува ўсiх ёсць ворагi, тым не менш гэта немагчыма. Калi вы лiчыце, што супрацоўнiкi аддзела плятуць супраць вас змову, такiм жа чынам вы можаце лiчыць, што вынiкi экспертаў-балiстыкаў таксама былi падробленыя.
- Яны i былi, нейкiм чынам. У цябе ёсць фотаздымкi, зробленыя для супастаўлення?
- Засталiся ў кабiнеце. Але глыбiня рэзкасцi на iх настолькi абмежаваная, што, вiдаць, можна даведацца больш, калi самому паглядзець на гэтыя кулi праз мiкраскоп.
Флетчэр адвёз Леапольда ў лабараторыю, дзе яны ўгаварылi супрацоўнiка, прызначанага дзяжурыць у нядзелю, дазволiць iм зiрнуць на кулi. У той час як Флетчэр i афiцэр стаялi побач, забяспечваючы захаванасць рэчавых доказаў, Леапольд, прыжмурыўшы вока, вывучаў праз мiкраскоп кавалкi свiнцу.
- Куля, якая выклiкала смерць, даволi пашматаная, - заўважыў ён, але быў вымушаны пагадзiцца, што сляды ад нарэзу ў ствале зброi былi аднолькавыя. Ён зiрнуў на бiрку, прымацаваную да кантрольнай кулi: Кантрольная куля, выпушчаная з рэвальвера 38-га калiбру сiстэмы "Смiт - Весан", серыйны нумар 2420547.
Леапольд адвярнуўся ўбок, уздыхнуў i зноў вярнуўся да кулi.
2420547.
Ён раскрыў партаманет i знайшоў там пасведчанне на рэвальвер "Смiт Весан" 2421622.
- Я памятаў дзве апошнiя двойкi, - сказаў ён Флетчэру. - Гэта не мой рэвальвер.
- Гэта той, што я ўзяў з вашых рук, капiтан. Гатовы прысягнуць.
- I я веру табе, Флетчэр. Але гэта менавiта той самы факт, якi мне быў патрэбны. Ён раскрывае той спосаб, дзякуючы якому д-ру Тэрзбi ўдалося забiць Монiку ў замкнёным пакоi ў мяне на вачах з рэвальвера, якi знаходзiўся ў той час у маёй кабуры. I ён можа таксама падказаць, дзе шукаць няўлоўнага д-ра Тэрзбi.
Да ранiцы панядзелка Леапольду ўдалося зрабiць шэсць мiжгароднiх званкоў у Калiфорнiю, робячы гэта з тэлефона, што стаяў на ягоным стале, у той час як Флетчэр тэлефанаваў з дзяжурнага пакоя. Потым, блiжэй да поўдня, Леапольд, Флетчэр, камiсар i прадстаўнiк пракурора акругi селi ў машыну i паехалi ў Бостан.
- Вы ўпэўнены, што ўсё як след разлiчылi? - спытаў Леапольда камiсар ужо трэцi раз. - Вы ведаеце, што мы не павiнны дазваляць вам перасякаць межы штата да рашэння вялiкага журы.
- Слухайце, давайце вырашым - альбо вы давяраеце мне, альбо не, раздражнёна парыраваў Леапольд.
Флетчэр, якi сядзеў за рулём, не мог стрымаць усмешкi, у той час як прадстаўнiк пракурора захоўваў надзвычайную сур'ёзнасць.
- Уся гэта справа вельмi складаная, - прабурчаў камiсар.
- Мая былая жонка была складаная жанчына. I не забывайце, у яе было пятнаццаць год на тое, каб распрацаваць гэты план.
- Пракруцiце яго яшчэ раз, - сказаў прадстаўнiк пракурора.
Леапольд уздыхнуў i пачаў расказваць:
- Рэвальвер, з якога яе забiлi, мне не належаў. Той жа рэвальвер, якi я выцягнуў з кабуры пасля таго, як прагучаў стрэл, i якi Флетчэр узяў з маiх рук, быў падсунуты мне перад гэтым.
- Якiм чынам?
- Я дайду да гэтага. Ключавая роля ва ўсiм гэтым належыць, безумоўна, Монiцы. Яна настолькi ненавiдзела мяне, што яе звар'яцелы розум спланаваў уласнае забойства з адзiнай мэтай адпомсцiць мне. Яна задумала ўсю справу такiм чынам, быццам нiхто iншы, акрамя мяне, не мог забiць яе.
- Толькi вар'ятка магла быць здольнай на такую рэч, - запярэчыў прадстаўнiк пракурора.
- Баюся, што яна i была вар'ятка, звар'яцела ад жадання помсты. Яна распрацавала ўвесь план на другую палову дня вяселля, але я ўпэўнены, у яе быў запасны варыянт на той выпадак, калi б я не прыйшоў на прыём. Ёй патрэбна было мноства сведак.
- Раскажыце iм, як яна зрабiла так, што ў яе трапiла куля, - папрасiў Флетчэр.
- Ну, што ж, для мяне гэта аказалася самай складанай часткай. Я сапраўды быў сведкам, як у яе стрэлiлi проста на маiх вачах. Бачыў, як у яе трапiла куля, як палiлася кроў. Так, мы былi з ёй толькi ўдваiх у замкнёным пакоi. У iм не было дзе схавацца, нiводнай шчылiны, праз якую чалавек цi нават якое-небудзь механiчнае прыстасаванне маглi б выпусцiць кулю. Вам, панове, вiдавочна, што вiнаватым павiнен быць я, асаблiва калi ўлiчыць, што куля была выпушчана з рэвальвера, якi быў у маёй кабуры.
Але я звярнуўся да ўсяго гэтага з iншага пункту гледжання - пасля таго як Флетчэр прымусiў мяне звярнуцца да гэтага наогул! Я ведаў, што не забiваў яе, i так як нiхто iншы не мог гэта зрабiць фiзiчна, я ведаў, што гэтага не рабiў нiхто! Калi Монiка была забiта куляй 38-га калiбру, у яе, вiдаць, выстралiлi з рэвальвера пасля таго, як цела вынеслi з таго замкнёнага пакоя. Паколькi, калi яе прывезлi ў бальнiцу, яна была ўжо нежывая, найбольш верагодным момантам яе забойства - зрэшты, на мой погляд - быў той час, калi "хуткая дапамога" была ў дарозе, а д-р Тэрзбi сядзеў, схiлiўшыся над ёю ў клапатлiвай занепакоенасцi.
- Але ж вы бачылi, як у яе стралялi!
- Гэта адна з дзвюх прычын, што мы з Флетчэрам усю ранiцу тэлефанавалi па двух тэлефонах у Галiвуд. Мая былая жонка працавала ў кiнематографе, займаючыся часам тэхнiчнымi справамi. Iснуе цэлы шэраг спосабаў iмiтаваць на экране забойства. Напачатку такiм спосабам было прыстасаванне - нешта накшталт пнеўматычнай вiнтоўкi, якую настаўлялi на акцёра крыху за кадрам. Сёння ж, асаблiва для здымання найбольш крывавых вестэрнаў i фiльмаў пра вайну, ужываюць невялiкае выбухное прыстасаванне, схаванае пад вопраткай акцёраў. Зразумела, цела ў такiм выпадку абаронена ад апёкаў, а выбуховая хваля скiравана ад яго ў процiлеглы бок. Для большай праўдападобнасцi адначасова з выбухам разрываецца пакет са штучнай крывёй.
